Mantenugaiak eta elikagaiak

NUTRIZIO FUNTZIOA:

Zeren bidez?= Digestioa, Zirkulazioa, Arnasketa, Iraizketa

Digestioa: zer egiteko: janariaren ingestioa; zer egiteko:digestio-xurgapena; nola: Hesteetako soberakinen metaketa eta kanporaketa.

Zirkulazioa: Nola: Ondolaren bidez; zer erretzeko? Mantenugaiak; metabolismoa; materiala/energia; Zelulentzat.

Arnasketa: Nola: Oxigenoa artuz; zer garraiatzeko: Mantenugaiak; eraldaketa kimikoaren bidez: metabolismoa; zer lortzeko: materiala/energia; norentzat: Zelulentzat.

Iraizketa: zer erregulatu: ura eta gatz kantitateak; zer kanporatu: hondakin toxikoa;

Zeren bidez

Gernua

NATURAREN ANTOLAKETA-MAILAK:

Abiotikoak: Maila subatomikoa; Maila atomikoa; Maila molekularra: zer mota daude:  Makromolekularra; Organulu zelularra; konplea supramolekularra.

Biotikoak: Zelula; Ehuna; Organoa; Aparatua sistema

ARNAS-APARATUA: Gasak barneratzen ditu ingurunetik,sudurretik hartzen dugun airearen bidez. Ondoren, airea faringetik pasatzen da. Trakeatik pasatzen da eta hau bi adarretan banatzen da, hau da bronkioak. Adar ohiek bronkioloetan banatzen dira eta ondoren albeoloetara. Hemen gasen elkartrukea gertatuko da. Gasen elkartrukean, oxigenoa odolera eta zelularen errekuntzaren ondorioz sortutako karbono dioxidoa odoletik biriketara.

GORPUTZEKO ZATIAK:Sudur-hobioak; Laringea/faringea; Trakea; Birikak; Bronkioloak; Albeoloak

IRAITZ-APARATUA: Iraitz-aparatuak gizakiaren gorputzetik kanporatzen ditu zelularen errekuntzaren ondorioz sortutako hondakin toxikoak, odola iragazi ondoren sekrezioaren edo iraizketaren bidez. Aldi berean gorputzeko ur eta gatz kantitateak ere erregulatzen ditu. Odolaren osagaien arteko orekari eusteaz arduratzen da azken batean.

GORPUTZEKO ZATIAK:Giltzurrunak; Gernua-maskuria; Uretra

DIGESTIO-APARATUA:Gorputzarentzat substantzia nutritibo izan daitezkeen osagaiak ateratzen ditu elikagai solido eta likidoetatik, eta digestioaren bidez, osagaia sinpleagotan zatitzen ditu.

Hau da, digestioaren bitartez, molekula handiek osaturiko substantzia nutritiboak (proteinak, lipidoak eta gluzidoak) molekula sinpleagotan deskonposatzen dira (nutrienteak, mantenugaiak, hau da aminazidoak,gantz azidoak eta monosakarioa), eta digestio-aparatuaren hainbat atalek xurgatzen dituzte.

GORPUTZEKO ZATIAK: Listu-guruinak; Ahoa; Heste gorria; Gibela; Urdaila; Behazuna; Heste meharra; Heste lodia; Uskia/ondestea

ZIRKULAZIO-APARATUA:Zirkulazio-aparatuak arnas aparatuak airetik hartutako oxigenoa garraiatzen du zeluletaraino. Digestioaren bidez hartutako mantenugaiak garraiatzen ditu arterietatik (gorriak). Zainak, zelulak sortutako hondakinak garraiatzen ditu iraitz-aparatura. Guzti hau gertatzeko, bihotzak odola ponpatu egiten du. Bi motatako zirkulazio daude handia eta txikia. Zirkulazio handia, ezkerreko bentrikulutik irteten da arterietara. Arterietatik zelula guztietara garraiatzen du. Zirkulazio txikia, eskuineko bentrikulutik irteten da eta biriketara egiten du bidea.

GORPUTZEKO ZATIAK: Bihotza; Sainak; Arteriak