Izerdi landua

Nutrizioa landare kormofitoetan

sustraiak lurzoruko ura eta gatz

mineralak xurgatzen dituzte.

Hostoak hartzeko eta atmosferako

karbono dioxidoa finkatzeko, hodi

eroaleen substantziak garraiatzen

dituzte.

irudia:

Hostoan: gas trukea eta fotosintesia.

zurtoinan:
izerdi gorinaren eta izerdi

landuaren garraioa, metabolismoa

eta biltegiratzea.

sustraietan: mantenugaiak barneratzea

eta izerdi gordina ekoiztea, hondakinak

kanporatzea.

Nutrizioa landare briofitoetan

protokormofitoak: primarioak dira eta

bakunak. Ez dute ez hostorik, zurtoinik eta

sustrairik, baizik eta filoide, kauloide eta

errizoideak.

difusioa: briofitoek nola ez dute egitura

espezifikorik azaletik xurgatu behar dute.

Landareen mantenugai mineralak

- Makromantenugaiak: kantitate handi

samarretan behar dira.

- Mikromantenugaiak: Oso kantitate txikietan

behar direnez, oligoelementu esaten zaie.

Landareek sustraien bidez

xurgatzen dituzte mantenugaiak

Landare kormofitoetan, sustraiaren

bidez barneratzen dira, lurzoruan

dauden gatz mineralak eta ura

xurgatuz. Erreserba substantziak

biltegiratu ditzake. Sustraiak bi egitura

ditu: egitura primarioa eta sekundarioa.

Mineralen xurgapena

Ioi gisa xurgatzen dira: (NO3), (NH4) eta

(N2). Xurgapen-mekanismoa garraio aktiboa

da. Energia gastatu behar da. Mintz plasmatikoko

entzima garratzaileak parte hartu behar dute.

Ur-xurgapena

Sustraiei esker, landareek elikatzeko etengabe

behar duten ur kantitatea lortzen dute eta

transpirazioz galtzen den kantitatea konpensatzen

dute. 

Osmosia: geruza erdi ragazkor batean zehar ura

pasatuko da alde batetik bestera, bi kontzentrazio

berdina dute. 

Funtzioak: - Temperatura ( zelulako metabolismo-

prozesuak errazten ditu); - Lurzoruaren aireztapena

( handia denean, sustraiak oso adarkatuak izaten dira)

- Lurzoruko ur kantitatea errazago sartzen da sustraietara

baldin eta lurzoruko gatz-kontzentrazioa sustrai-ileen zelula

barruko baino txikiagoa bada; eta - Atxikitzeko gaitasuna ( Ur aske

edo zirkulatzaile nahikorik ez dagoenean)

Izerdi gordinak xilemaraino

egiten duen bidea

Ura eta gatz mineralek, zelula

epidermikoetan sartzen direnean,

izerdi gordia eratzen dute. Izerdi hori

erradialki garraiatzen da sustraian zehar.

Garraioa bi modutan egin daiteke: bide

sinplastikotik ( ura eta ioiak

garraio aktiboaren bidez garraiatzen dira

zelula batetik bestera.) edo bide apoplastikotik.

( mugimendu difusio hutsez egiten da, zelula-

mintzaren kanpoaldetik.) 

Izerdi gordina

Funztioa: Zurtoina ardatza izaten da. Hostoak, loreak

eta begiak izaten ditu. Xilemaren bidez izerdi gordina

eta izerdi landua garraiatzeaz arduratzen da.

Atalak: - Adebegiak:
hostoak txertatzen diren lodiguneak

-Adabetarteak: bi adabegiren arteko zurtoin zatiak.

- Muturreko begiak: zurtoin eta adarren muturrean dauden

atalak. Hazkuntza luzera.

- Galtzabeko begiak: hostoen galtzarbean dauden parteak.

hazkuntza alboetara.

xilema

- Trakeak edo hodi zurkarak.

- trakeidak.

Izerdi gordinaren garraio-mekanismoak

- transpirazioak eragindako erakarpena:

ura landare-hostoen estometatik lurruntzen da.

Horrek tentsio edo presio negatiboa eragiten du.

- Kohesio-atxiipena: Ur molekua oso sendoa dute

elkarri lotuta. Urak gorantz egiten du. Transpirazioaren

erakarpen-indarra molekulaz molekula transmititzen da

ur-zutabe osoan zehar. Kapilaritatez igotzea.

- sustrai presioa: ura sustraietako ileetatik etengabe

sartzen diren mekanismo osmoetatik presioa eragiten dute.

presio horrek ur molekulak gorantz bultzatzen ditu.

-gutazioa: ur tantak izaten dituzte hostoen ertzetan forma

galtze horri gutazio deritzo.

-hidatoa: egitura berezi batzuetatik kanportzen da.

Hostoen egitura

Hostoak aireko organo xafla itxurako batzuk dira.

-prezioloa: Hosto-orria eta zurtoina elkartzen dituen

zatia da.

-Hosto-orria: hostoaren parte bat da, gehienetan

laua eta mehea.

Transpirazioa

Transpirazioa ura lurrunduz galtzea da. Landare-hostoetan

gertatzen da. Difusio bakunez. Landare batean, transpirazio

gehiena hostoaren epidermiseko estometan gertatzen da.

- Haizea: Hostotik gertu dagoen ur lurruna desagertzen du

haizeak, transpirazioa handitzen da.

- Airearen hezetasun erlatiboa: Handia bada, transpirazioa

txikiagoa da.

- temperatura: handitzen denean, ur-lurrunketa handitu egiten

da.

Gas-trukea:

landareek karbono dioxidoa

eta oxigenoa trukatzen dute.

- Gauez, ilunpean daudenez,

oxigenoa kontsumitu eta karbono

dioxidoa akatzen dute, arnasketa

zelularraren ondorioz.

- Egunez argitan daudenez, fotosintesia

egiten dute, arnasten jarraitzen dute.

Fotosintesiko gas-trukearen intentsitatea

handiagoa da.

gas-truke hori hostoetako ostometan

gertatzen da nagusiki.

Estomen irekidura eta itxidura

estomak bakoitza bi zelula oklusibo ditu.

irekidura bat dago, ostiolo deritzona.

transpirazio prozesuaren eta gas-trukearen

parte gehiena hostoetako estomen bidez

gertatzen da. Inguruko zelulatik ura sartzen

denean. Oklusiboak hanpatu egiten da.

ura galtzen denean, ostioloa itxi egiten da.

hiru faktoreak dira: - Argia: klorplastoak dituzten

zelula oklusiboetan ugaritu egiten dira.

- CO2-aren kontzentrazioa: arnasketa zelularra

areagotzean  mesofiloko C02 kontzentrazioa handitu

egiten da, horrek estomak itxi egiten du.

- Ur-eskuragarritasuna: lurzoruan ur gutxi dagoenean

estomak itxi egiten dira.

fotosintesiaren faseak

-argipeko fasea: kloroplastoetako

mintzean gertatu. Han daude:

klorofila xantofila eta karotenoidea)

argi energia xurgatu eta atp bihurtzeko.

Ur molekula deskonposatu, eta 02 askatu.

-fase iluna: kloroplastoetako estoman gertatu.

Atm CO2 finkatu eta azukrea adb: sintetisatu behar

den energia.

fotosinteasiaren garrantzia

argipeko fasean, energia energia kimikoa bihurtu

eta atp biltegiratzen da. Fotosintesian hondakin gisa

askatzen den gasa, oxigenoa, ezinbestekoa da organismoa

aerobio guztientzat. CO2-a finkatzen da. Eta molekula organikoak

eratzen dira.

fotosintesiaren faktoreak

tenperatura, argi-intentsitatea eta karbono dioxidoaren nahiz oxigenoaren

kontzentrazioa dira.

Izerdi landua

Ura eta fotosintesian lortutako

molekula organikoekin sortutako

subastantziak dira. Organo ekoizleetatik

kontsumitsaileetariano garraiatzen da, prosezu

traslokasioaren bidez. Ekoizleak dira: fotosintesian

parte hartzen duten organismoak dira (hostoak)

kontsumitzaileak: urako substantziak behar dituztenak

zurtoina sustraiak eta hostoak.

metabolismoa

metabolismoa: izaki bizidun batean bizirik irauteko

egiten dituen erreakzio biokimikoak multzoak.

anabolismoa: biozintesian eratzeko energia behar da

fotosintesia adibidez.

katabolismoa: degradazioan energia lortzen da( arnasketa)

landareak hondakinak kanporatu

iraizketa metodoari esker hondakinak kanporatzen dira.

Landareak ez dute iraitz aparaturik.

ehun jarratzaileak: substantzia jariatzen dituzte.

-nektar: azukre nahasketa bat da, lorren guruin batzuetan

 biltegiratzen da.

-erretxina: erretxina kanaletan gordetzen da.

-olio: guruin ileen bidez kanporatzen da olio poltsetatik.

-latex: latex hodietan biltegiratzen da.

kanpoko faktoreak

landareak gai dira inguruen

kondizio aldaketak hautemateko

eta erantzun egokiak emateko.

(argia,geabitatea,hezetasuna..)

Barruko faktoreak

geneen aktibazioa eta dezktibazioan

hainbat faktoreen alaberekoa izan daiteke.

(hormonak).

fitohormonak: landarearen garapenean

hazkunde eta zahartze prozesuan eragiten

duten hormonak dira.

landare gaztearen garapena

- auxinak: begi apikaleen meristemoetan,

hazien enbrioian eta hosto gazteetan

zintetisatzen dira. Garapenean parte hartzen dute.

-giberelinak: zurtoinaren eta sustraien meristemo

apikaletan hosto gazteetan eta enbrioian zintetizatu.

-zitokinak: ustraien meristemo apikaletan garatzen

hasi diren hostoetan enbrio gaztetan zintetizatzen da.

landare heltze eta zahartze

- azido absizikoa

-etilenoa

tropismoak

batzuetan landareak mugitzen

dira kanpo estimuluei erantzuteko.

- fototropismo: argia estimulua. Zurtoina eta

hostoak positibo. Sustraiak negatibo

-geotropismoa: grabitate estimulua. Sustraia

positibo eta zurtoina negatibo

-higrotropismoa: hezetasuna estimulua. Sustraiak

positibo.

-kimiotropismo: substantzia kimikoak estimuluak.

sustraia positibo.

-tigmotropismoa: kontaktua estimulua. Igokarien adarrak

dira.

nahastiak

-niktinastia: egunean lore zabaldu eta gauean itxi.

-sismonastia: organo jakin batzuetan presioa eginez

gero gertatzen da.

fotoperiodoa

-egun motzeko landareak: egunak laburtuz eta gaua

luzatuz lorazten dira.

- egun luzeko landareak: egunak luzatu eta gauak laburtu

loratzen dira

- egun neutroko landareak: beste estimuluen arabera loratzen 

dira. 

termoeriodoa

Haziak ositzeko aurretik

temperatura baxuen aldi bat

behar denaen termoperiodoa

deritzo.

-estratifikazioa eta bernalizazioa

erritmo zirkadioanoak

izakiak maiztasun jakin batekin

prozesu batzuk errepikatzen dituenean

gertazten da.

mikroorganismo defentsa

- mekanismo ez-espezifikoa:

defentsa pasiboa

(egiturzako mekanismo

konstitutiboa eta mekanismo

konstitutibo kimikoa)

-mekanismo ezpezifikoa: defentsa

aktiboa

Animalia herbiboro defentsa

-defentsa-mekanismoa

-komunikazio mekanismoa

( espezie barruko komunikazioa eta

espezie arteko komunikazioa)