Historia

3Gaia:Iraultza Liberala I:aurrerakoaik eta moderatuak:3.1:Maria Kristinaren erregeordetza:Fernando hil zenean(1833)bere alaba erregina bihurtu zen:Isabel II.Erreggina haurra zelarik,bere ama Maria Kristina,erregeordea izan ze.Liberalen gobernuek,Karlos eta bere jarraitzaileen aurka gda egitez gain,iraulktza liberala aurreara eraman zuten.Iraultza horren ikurra 1837ko Konstuituzioa izan zen.3.2Aurrerakoak gobernuan:1837 Konstituzioara:absolutisten aurka gda zibila oker zihoala,Maria Kristina erregeordea aurrerakoaiak gobernura deitu zituen.Hauek,1812ko Knstituzioa zaharra zegoenez eta Britania Handio sistema parlamentarioa eresutzat hartuz,1837ko Konstituzioa egin zuten ezaugarri hauekin:.Giza eskubideak zabalki bermatzen dira:inprenta askatasuna,hiritar guztiek ordainduko dituzte,lege berdinak hiritarrak epaitzeko.....Erlijioa:18312ko Konstituzioak katolikoak ez ziren sinesten debekatua desagertzen da,eta erlijio tolerantzia ezartzen da..Parlamentua:bi ganbaretakoa,Diputatuen Kongresua eta Senatua.-Kongresua:diputaten hautaketa erroldaren araberako sufragioa izango zen;aberatsek bakarrik edukiko zuten botoa emateko eskubidea.-Senatua:Kongresuaren erabakien filtro moderatzailea izango zen.-Hazienda:pribilegiorik gabe,hiritar guztiek ordaindu behar ziren ezarri ziren zergak.Testu mota:juridikoa;Egilea:Gorteetako diputatuak;Hartzaileak:hiritarrak;Garaia:Kadiz 1812.

Konstituzo hau 1837tk 1844 erino egon zen erabakigarria izan zena,isabel II tronuan aseguratu zelako,iraultza liberala aurrea jo zuelako eta behin-betiko Monarkia Absolutua eta zegokion Erregimen Zaharra desagertu zirelako.3.3:1845 Konstitzioa:karlistak gainditu ondoren,Maria Kristina eta aurrerakoek boterea galdu zuten,Isabel II erregina bihurtu zen eta moderatuek,liberalismoaren eskuina,gobernua lortu zuten.Moderatuek 1837 Konstituzioa kmatu ondoren 1845 Konstituzioa deitu zioten.Hauek dira aldaketa nagusiak:-Giza eskubideak murriztak.Inprnta askatasna.-erlijioa:Eliza KAtolikoari erlijio ofiziala izatea itzultzen da.Konstituzioa konfesionala da.-Erroldaren arabeako sufragioa estutu egin zn:moderatuekin gizon heldu aberats-aberatsek bakarrik edukiko zuten botoa emateko eskubidea.

1845 Konstituzoa Isbel II erregina izan zen bitartean indarrean egon zen:1845 1868.Urte horietan moderatuek gobernuaren monopolioa eduki zuten.Egoera horrek liberal aurrerakoiak haserre jarri zituen eta baita liberal demokratak ere.Azken hauek,gizonezko sufrgio unibrtsala aladarrikatzen zuten ezker muturreko liberal berriak ziren.Testu mota:juridikoa;Egilea:Gorteetakodiputatuak;Hartzaileak:hiritarrak;Garaia:Kadiz 1812.

 4Gaia:Iraultza LiberalaII:Desamortizazioa:4.1Iraultza Liberala:1833,Fernando hil ondoren,Maria Kristena erreginaordeak liberalei gobernua eman zien.Liberalek,Iraultza politikoa egiteaz gain,garapenm ekonomikoari kalte egiten zizkioten oztopoak kendu egin zituzten.Lurperatuak gelditu ziren betirako Inkisizioa,ardi jabeen La Mesta erakunhdea,lan askatasuna murrizten zituzten ofiziale elkarte edo gremioak,lurraldeetako jaurerriak oinordetzako maiorazkoak,hamarrena eta klur eta erikinen desamortizazioa.Ekonomian iraultza liberalaren osagarri entzutetsuena desamortizazioa izan zen.4.2Desamortizazioa: -Kontzeptua:Erregimen Zaharrean lur eta eraikuntza hoberenak merkatutik kanpo zeuden,ezin ziren salerosi alegia.Ondasun horiek amortizatuak zeuden eta nobleak aparte bere kjabeak esku Hilak deituriko erkundeak zirn.-Ezaugarriak:1836 aurrera gobernu liberal aurrerakoiek udalen eta Koroaren ondasun amortizatuak enkante publikoetan erosle hoberenei saldu ziten.Gianera Mendizabal ministruak ejerzitoarn btartz Elizaren ondasunak nazionalizatu egin zituen.Eregimen Zahharran lur-gose larria zegoen lur gehienak amortizatuak zeudelako.Horregatik enkante publikoetan saldu ziren ondasun amortizatuek eskaera handia eduki zuten nahiz eta Elizarn ondasunn erfoslen arka eskumiku mehatxuak egn.Erosleak aberatsak ziren.Guztira hodei milioi hekter desamortzatu zen azalerarn %25 bano gehigo.-Ondorioak:Ekonomikoak:Udalek eta Gobernuak diru asko lortu zuten zorrak ordaintzeko. Garapena:desamortizaziorkin lu-gose handia desagertu zen eta baita jabetza pribatua zabaldu re.Komentuz horniturik zeuden hiriak desamortizazioaren itxuraldatu zuten:komentuen hesi-hortmak behera bota egin ziren eta plazara boulevard eta etorbideak ireki egin ziren.Nekazari behartsuen egoera okertu zen desamortizazioarekin herri lurrak pribatizatu zirelako eta nagusi berrik egurra fruituak eta belardiak artn bezla erabltzea debektu egn zutelko.Politikoak:liberalismoaren ondasuin desamortizatuen erosleebn artean zabaldu zen absolutistek gobernura itzultzen baziren erositako lurrak Elizari itzuli beharko zizkietelko.Gobernuak Elizaren desamortizazioarekin atera zituen dirutzarik bostehun erreal karlosen jarraitzaileeen aurka guda egitreko ehun mila soldaduko ejerzito berri bat sortzeko erabili. Eliza karlisten alde jarri zen:aurrerakoiek bere komentuak altxorrak,eraikinak eta lurrak nazionalizatzeaz gain hamarrena kendu eta erlijio tolerantzia ezarr zutelko Eliza lur jota gelditu zen.Horregatik liberalen aurka eskumikuak bota zituen eta Karlosen jarraitzaile sutuena bihurtu zen.Baliostea:desamortizazioa XIX. mendearn lehen erdiko prozesu ekonomiko garrantzitsuena izan zen eta garapen ekonomikoaren iturriak indaru zituen.Testu mota:Juridikoa;Egilea:Mendizabal ministro aurrerakoia;hartzailea:Maria Kristina erregeordea;Garaia:1836/02/19