Chuletas y apuntes de Latín de Primaria

Desarrollo de la Ciencia Histórica

La Revolución Francesa de 1789 adquiere una importancia fundamental, ya que posee múltiples significados para la historiografía, marcando el fin del Antiguo Régimen y el inicio de revoluciones sociales que llevaron a la burguesía al poder. Esta situación de cambio originó una nueva orientación del tiempo histórico, vinculada al evolucionismo. El historiador, en su búsqueda de una historia realista y objetiva, se enfrentaría, sin embargo, a los condicionamientos inherentes a su propia perspectiva, como se observa en los siguientes ejemplos:

Figuras Clave en la Historiografía

• Michelet: Defendió una historia con ambición totalizadora, incorporando nuevos objetivos a la investigación e introduciendo

1. Oratoria

Oratoriak Zizeronekin bere gailurrik gorena lortu zuen. Hitzaren bidez limurtzeko artea bezala ulertzen da oratoria. Genero literario hau, Errepublika garaian, ugari agertu zen, bi modutan:

• Irakurtzen eta idazten ez zekien herriarengan eragin handia zuen. Hizlari onak arma politiko erraldoia zuen.
• Epaiketetan garrantzi itzela zuen.

Inperio garaian, askatasun politiko eta independentzia judizial ezarekin, oratoria genero literario bat izatera murriztu zen, eskoletan bakarrik jorratzen zelarik.

2. Oratoria Teknikak

II. mendetik aurrera, gainontzeko genero literarioekin batera, oratoriak Greziatik eragin handia jaso zuen. Gainera, oratoria berak, genero guztien artean, eboluzio handiena jaso zuela esan dezakegu.

Erretorika, goi mailako ikasketetan... Continuar leyendo "Zizeronen Oratoria: Erromatar Prosa Klasikoaren Gailurra" »

La Fundación de Roma y la Monarquía

La ciudad de Roma, así como yo oí, la fundaron y dominaron desde el principio los troyanos, quienes dirigidos por Eneas, vagaban errantes sin asentamiento fijo, y junto a estos los aborígenes, raza de hombres agreste, sin leyes, sin gobierno, libre e independiente. De este modo, en poco tiempo, una multitud diversa y errante se había hecho ciudad por la concordia.

Rómulo

Rómulo, fundada la ciudad a la que llamó Roma a partir de su nombre, acogió en la ciudad a una multitud de pueblos vecinos, y eligió cien de entre los de más edad, a los que nombró senadores a causa de su avanzada edad. Entonces, al no tener mujeres él mismo y su pueblo, invitó a un espectáculo a los pueblos vecinos de la ciudad... Continuar leyendo "Historia de Roma: Reyes, Cónsules y Emperadores" »

El Ablativo en Latín

Tipos de Ablativo

Ablativo Propio ("de")

Ablativo Instrumental ("con")

ego: nom. sing. fem. del pron. pers. de 1ª pers.

notis: abl. pl. masc. del part. de pasado del verbo nosco

abstulerant: 3ª pers. del pl. del pret. plusc. de indic. voz activa del verbo aufero

Ejemplos de Evolución Fonética

• Caída de -m final: apertura de u > o; -o perdida por ensordecimiento de f inicial > h final (p. ej., "hermoso").
• Caída por apócope de -m final: apertura de -u en -o; palatalización de x final (p. ej., "ejército").
• Helvetium: apócope de -m final de palabra; apertura de u átona en o; sonorización de t > c.
• Diptongación en ie de la vocal e breve tónica: apertura de la vocal -u en o en posición final; apócope de la consonante m (p. ej., "ciervo").
• Apócope o caída de -m final: caída de -i- breve postónica;

A

Ab uno disce omnes:

Batengatik, besteak ezagutu. Honekin esaten dena da, bat ezagututa ingurukoak nolakoak diren jakin dezakegula.

Ad augusta per angusta:

Gauza handietara bide estuetatik heldu behar da.

Age quod agis:

Egin egiten duzuna edo egiten duzunari arreta jarri.

Amicus Plato, sed magis amica veritas:

Pertsonen leialtasuna baino garrantzitsuagoa da egia. Pertsona leialak gezurra esan dezake baina egiak beti esango du egia.

Ad impossibilia nemo tenetur:

Inork ezin du ezinezkoa den gauza bat egin.

Adhuc sub iudice lis est:

Arazoa konpontzear dago oraindik.

Ab intestato:

Hiltzerakoan testamenturik uzten ez duena.

B

Bis dat qui cito dat:

Pertsona eskuzabal bat beti laguntzeko prest dagoena da azkar ematen duena.

C

Cedant arma togae:

"Jaitsi armak togen aurrean"... Continuar leyendo "Latinezko esaera juridikoak" »

Arquitectura Romana

Arquitectura Religiosa

Temples

La cella rectangular precedida d'un pòrtic amb columnes. A diferència dels temples grecs, pot haver-hi tres cellae. S'aixeca damunt d'un pòdium amb escalinates d'accés només en un dels costats, on està el pòrtic. La columnata està adossada a la cella (pseudoperípter). Es valora especialment la façana. Exemples: Maison Carrée a França. També són freqüents els temples circulars, com el Panteó a Roma.

Monuments Funeraris

Els enterraments es feien fora de la ciutat i la seva magnificència mantenia una relació amb el poder econòmic del difunt. Exemple: el Mausoleu d'Adrià.

Arquitectura Civil

Segons la seva funció:

Edificis per a espectacles públics

Teatre

Recull la tradició grega, però... Continuar leyendo "Art i Arquitectura a l'Antiga Roma: Guia Completa" »

Antzinako Greziako Komedia: Jatorria eta Garapena

Antzerkia Antzinako Grezian sortu zen. Izan ere, udaberriaren hasieran, Dionisioren omenez festa egun batzuk ospatzen zituzten, festa dionisiakoak deiturikoak. Dionisio mahastiaren, ardoaren eta estasiaren jainkoa zen. Festa Dionisiakoetan ohikoa zen lagun-taldeak abesten eta dantzatzen ibiltzea Atenasko kaleetan barrena. Abesti eta dantza hauek Dionisiori buruzko kondaira mitikoekin lotzen ziren, baina gero gaiak ugaritu zituzten. Hau da antzerkiaren aitzindaria.

Geroago, horri bi elementu erantsi zizkioten: alde batetik, elkarrizketa, eta bestetik, ikuskizuna. Elkarrizketan, jatorrizko taldetik pertsona bat bereizten zen eta taldearekin hitz egiten hasten zen; hori zen antzerkiaren muina. Hasieran,... Continuar leyendo "Antzinako Greziako Komedia: Jatorria, Motak eta Egileak" »

Antzerkiaren Sorrera eta Garapena

Antzerkia Antzinako Grezian sortu zen. Izan ere, udaberriaren hasieran, Dionisioren omenez festa egun batzuk ospatzen zituzten, Festa Dionisiakoak deitutakoak. Dionisio mahastiaren, ardoaren eta estasiaren jainkoa zen. Festa Dionisiakoetan ohikoa zen lagun-taldeak Atenasko kaleetan barrena abesten eta dantzatzen ibiltzea. Abesti eta dantza hauek Dionisiori buruzko kondaira mitikoekin lotzen ziren, baina gero gaiak ugaritu zituzten. Hau da antzerkiaren aitzindaria. Geroago, horri bi elementu erantsi zizkioten: alde batetik, elkarrizketa, eta bestetik, ikuskizuna. Elkarrizketan, jatorrizko taldetik pertsona bat bereizten zen eta taldearekin hitz egiten hasten zen; hori zen antzerkiaren muina. Hasieran, elkarrizketa... Continuar leyendo "Antzinako Greziako Antzerkia: Jatorria eta Ezaugarriak" »

Latin esamoldeak

A posteriori: "Ondorengotik" datorren hura. Esperientzian oinarritutako edo ebidentzia enpirikoa duen baieztapena.

A priori: "Aurretik" datorren hura. Inongo esperientzia edo froga enpirikotan oinarritzen ez den baieztapena.

Ab illo tempore: Antzinako denbora bati erreferentzia egiten dion esapidea, "denbora hartatik" esan nahi du.

Ad Kalendas Graecas: "Kalenda greziarreraino". Grezian kalendak ez zirenez existitzen, gauza bat inoiz egingo ez dela adierazteko erabiltzen da. (Erromatar hilabetearen zatiketa).

Agenda: Egin behar dena idazten den liburu edo koadernoa.

Alea iacta est: "Zoria botata dago". Julio Zesarri egozten zaio esaldi hau.

Alma mater/Alma parens: "Ama elikatzailea".

Animus in consulendo liber: "Erabakitzeko espiritu... Continuar leyendo "Latin esamolde eta esaldiak: Definizioak eta adibideak" »