Chuletas y apuntes de Geología de Oposición

IBAIAREN HIGADURA, GARRAIOA ETA SEDIMENTAZIOA

3. Zonalde:

1) GOIKO ALDEA: malda altua=uraren abiadura handia=higadura nagusi

2) ERDIKO ALDEA: malda ertaina=ura motelago=garraioa da nagusi

3) BEHEKO ALDEA: malda oso txikia=ura oso motel=sedimentazioa nagusi

IBAIAREN HIGADURA, GARRAIOA ETA SEDIMENTAZIOA

-

Higadura

Meandroak: ibaiaren kurbak dira ibaiaren jardueraren ondorioz sortzen dira.

Haitzarteak: ibai haran estuak eta sakonak. V itxurako harana: ibaiak alboetako paretak higatzean modelatu du.

- Garraioa

Ibaiek edozein tamainatako klastoak garraiatzen dituzte.

- Sedimentazioa

Uholde-lautada: ibaiaren maila igotzean urez bete daitekeen lur-eremua

Penilautada: hondo lauko haranak elkartu egiten direnean.

Delta: ibai batek bokalean olatuek kendu baino azkarrago

1.1- EREMU GEOGRAFIKOA

1.1.1 Azalera:

-504.750 km2. (%97,55 penintsulan, %0,1 Afrikan, gainerakoa artxipielagoetan

Konstrasteen herria

-Harriak, baliabideak, lurrak, klimak, urak,

1.1.3 Kokapen geografikoa

-Alde epelean: 36 eta44º arteko ipar latitudean

1.1.4 Bidegurutze natural eta geopolitikoa

-Haizeak

-Zibilizazioen elkargunea: Afrikatik, Atlantikotik, mediterraneotik, Europatik,

Aniztasun kultural eta antropologikoa

1.2 PENINTSULAKO ERLIEBEA

ØEzaugarriak

-Itxura sendoa: itsasoaren eragina nekez sartzen da.

-Altitude nahiko handia (660 m)

-Mendilerroak periferian

1.2.1 UNITATE MORFOESTRUKTURALEN MOTAK

oZokalo edo ezkutuak,mendigune zaharrak

oLehen Aroa , Paleozoikoa (duela 570-232 milioi urte)

oOrogenesis Herziniana (Ezkutu Hesperiarra lautadaren muinoa)... Continuar leyendo "Euskal Herriko Geografia" »

EUSKAL AUTONOMI ERKIDEGOKO ERLIEBEA

Euskadiko erliebea bi unitate nagusik osatzen dute: Euskal Mendiak eta Ebroko Zokogunea.

EUSKAL MENDIAK:

Pirinioak eta Kantabriar mendilerroaren bertako  sektorean kokatuak. Altuera moderatukoak (tontorrik garaienak ozta-ozta gainditzen ditu 1.500 metroko altuera)
Eta orogenesi alpinoaren ondorioz tolestu eta eraikitako aro sekundario eta tertziarioko eraketa sedimentarioz osatuak (kareharrizkoa batez ere). Euskal Mendien artean ondorengo unitateak bereiztu daitezke:

UR-ISURUIALDEEN IPAR ALDEAN:

● Kostaldeko mendikateak: Higer lurmuturra eta Zumaia artean altxatzen diren mendiak, Jaizkibel (549m.), Ulia, Urgul, Igeldo, Mendizorrotz, oraintsuko materiaz osatuak, tertziariokoak eta altuera gutxikoak.

● Itsasbazter

UREN MUGALERROEN HEGOALDEAN:

Lautada: Zadorra ibaiak drainatzen duen  eta orla menditsuak mugatzen duen haran zabala (iparraldean, Kantabriar-Mediterraniar urren mugaleorren mendikatea; hegoaldean Araba erdiguneko mendizerrak, mendebaldean Mendebaldeko mendizerrak). Beraien altuera 500-600 m. inguruan dago.

Araba erdiguneko mendizerrak: Lautada eta Trebiño arroaren artean hedatzen dira eta Arabako herrialdea ia bi zati simetrikotan banatzen dute. Ez altuera handikoak baina etenik gabekoa (Kapildui, 1.180m. da gailurrik handiena). Ekialdetik mendebaldera daude Entzia eta Iturrieta mendizerra, Gasteiz Mendiak eta Tuyo mendizerra.

Mendebaldeko haran eta mendizerrak: benetako multzoa, kare-harrizkoa batez ere Arkamo, Arrato, Badaia eta Artzena mendizerrek... Continuar leyendo "Euskal Herriko Mendizerrak" »

2. Kanpo-prozesu geologikoak

Kanpo-dinamika geologikoa kanpo - agente geologikoek egiten dituzten funtsesko lau prozesuetan oinarritzen da: meteorizazioa, higadura, garraioa eta sedimentazioa.
Ingurune sedimentario esaten zaie prozesu horiek gertatzen diren lurraren gainazaleko guneei

1.METEORIZASIOA:

Prozesu honetan, lurraren gainazalean kanpo- agenteen eraginpean dauden arrokak eraldatu egiten dira dauden tokian bertan, eta material ahulakoak bilakatzen dira. Konpozizio - aldaketak eta fragmentazio - mailaren aldaketak eragin dezakete meteorizazioa.

Hiru meteorizazioa - mota  daude; fisikoa, kimikoa eta biologikoa.

-METEORIZAZIO FISIKOA:

Tenperatura - aldaketek edo beste faktore  batzuek arroka zati txikiagoetan puskatzea eragiten dute, baina

Euskal Autonomia Erkidegoa erliebea bi unitate nagusik osatzen dute:

1.-Euskal Mendiak

Pirineoak eta Kantabriar mendikatearen ekialdeko sektorearen artean kokaturik daude. Altuera moderatukoak aro sekundario eta tertziarioko formazio sedimentarioz osatuak orogenesi alpetarraren ondorioz altxatu eta tolestu zirenak..

Ondorengo unitateak bereiz daitezke:

1.1.- Ur isurialdeen banalerroaren (mugalerro) iparraldean

Kostaldeko mendikateak

Higer lurmuturra eta Zumaia artean altxatzen diren mendiak, Jaizkibel, Ulia, Igeldo, Urgull, Mendizorrotz, oraintsuko materiaz osatuak, tertziariokoak eta altuera gutxikoak.

Itsasbazter aurreko mendikatea: Kostatik urrutiago dauden mendizerrak osatzen dutena. Eremu honetan erliebeak leuntasuna galtzen du eta mendiak garaiagoak

Bowen vava demostrar que els diferents minerals van apareixent a mesura que la roca es refreda.

 va definir dues sèries de reacció:
1. La reacció continua (la més comuna)
Té lloc sota condicions d’equilibri entre el material fos i els cristalls
formats.
Es dóna en amplis intervals tèrmics.
Els minerals acabats de formar canvien gradualment de composició
per intercanvi de d’ions amb el material fos però mantenen l’estructura
cristal·
Lina.
2. La reacció discontinua (la menys comuna)
Es dóna a temperatures definides (no en amplis intervals tèrmics).
Hi ha discontinuïtat en la formació de minerals: quan un mineral
cristal·litza, reacciona amb el material fos i es forma un nou
mineral de composició i estructura cristal·lina... Continuar leyendo "Roques filonianes" »

Ipar Euskal Herriko Mendiguneak

• Galizia-Leongo Mendigunea

  Era tertziarioan eratu zen, Alpetar orogenian. Adibide bat, Los Ancares dira.

• Kantauriar Mendikatea

  • Mendebaldeko aldea, Asturiasko Mendigunea

    Era tertziarioan eratu zen Alpetar orogenian. Appalache-erako erliebea eratu da, eta material nagusiak, arbela, kuartzitak eta kareharriak dira. Adibide bat, Naranjo de Bulnes da.

  • Mendikatearen Ekialdeko Aldea, Kantauriar Mendikatea

    Era tertziarioan eraty zen, era sekundarioko materialak tolestu zirenean. Material nagusia kareharria da.

• Iberiar Sistema

  Era tertziarioan eratu zen, era sekundarioko materialak tolestu zirenean. Material nagusia kareharria da. Iparraldean, mendikateko gailur garaienak daude, Moncayo, Picos de Urbion eta Demanda. Hegoaldean