Zuzenbide estatua estatuaren baldintzak

Gizarte zibilaren sorrera: Aristoteles bere politikan dio gizakia berez gizarteko izakia dela. Badakigu pertsonek bizirik irauteko premia dutela. Gizartea gizakia hartzen du(gizartearen menpe). Ase ditzake premia materialak, adeitasunekoak eta adimenekoak. Hauek asetzeko gizarteko erakundea dago. Gizarte taldeak gero eta konplexuagoak eta hobeto egituratuak.

-Gizarte erakundeak: gizabanakoen portaera eta gizarteko jarduera arautzeko ereduak edo egiturak dira.Helburuak: premiak asetzea eta gizabanako kohesioa.

Gizarte zibilaren sorreraren azalpena: bi egoera(aristoteles): Gizabanakoen berezko izaera ,eta, gizartea bildu, egintza kontziente baten ondorioz.Horrek hitzarmenak, kontzientzia eta inposizioa argudiatzen digu.

Ikuspegi naturalista: Aristoteles, gizakia gizartean bizi bada, ez da apetagatik, beharizanagatik baizik, gizartean bizitzeko eginda baitago.Familia eta tribua dira gizakiari dagokion gizarte-antolamenduaren lehendabiziko osagaiak, eta estatu moduko gizarte antolakuntza handiagoak eta konplexuagoak osatzen dituzte.Gizarte politikoa ongiaren zerbitzurako egon behar da, ongi hori instituzio bihurtzeko bete ahal izateko. Gizarteak guztiontzako ongia bilatzen du.Polisa: gizaki libreen eta berdintsuen arteko komunitatea da.Aristotelesen ustez gizakiaren izaera sozialaren froga mintzairan daukagu.

Ikuspegi konbentzionala: Gizabanakoak itun baten bidez elkartu ziren.Berez, ez zuketen gizartean bizi nahi izango, baina kalte handiagoak sahiestearren onartu egin zuten.Doktrina horren aurrekariak sofisten erakatsietan.Grreziar jakintzu horien aburuz:-Naturaren fenomenoak berezko eta nahitaezko dinamika baten arabera bilakatzen dira, eta, giza kontuak,hots,gizakiaren ohiturak,elkarteak,arau moralak eta legeak zeharo konbentzionalak dira.(ezin esan daiteke horretako itunak naturalak direnik)(XVII-XVIII) Ituna egitura behartuta arrazoiengatik:1segurtasuna bilatzeagatik2bakoitzaren jabetza babesteko3askatasuna bermatzeko.Hitzarmen aldeko filosofoek bi kontzeptutan oinarri:

Egoera naturala

borroka egi behar eta gizate zibila sortu baino lehen egoera zibila:
gizabanakoen batasun finkoa eta iraunkorra.

Hitzarmena menpekotasun bezala:Thomas Hobbes(1588-1679)Leviatan liburuan ingeles filosofo honek ikuskera ezkorra ematen du giza izaeraz.Gizakia berekoia eta bortitza da, eta gura duen guztia ororen gainetik hartzeko joera menderaezina du.Esaldi bakar bat”gizakia otsoa da gizakiarentzat”.Bakea eta segurtasuna nagusiarezteko, hitzarmen baten bitartez, askatasunari eta eskubideetako batzuei uko egi izan behar zieten, guztien gainetik egongo zen gobernu erakundea sortzeko(helburua gizabanakoen segurtasuna zaintzea).Estatuburuak,erregeak, botere absolutua du.Gero eta botere handiagoa hobeto gobernatu.Hitzarmen liberala:John Locke(1632-1704) Britaniarra.Gizakiok jatorrizko izaeraz, askeak eta elkarren berdinak.Hainbat eskubide ditugu:bisitza,askatasuna eta jabetza pribatua eta eskubide horiek guztiak edozein komunitatek bermatu behar ditu.Eskubideak kordinatzeko, herritarren estatua duen ituna sinatzen dute.Hobbesen aurka.Hitzarmen horretatiok sortzen den botere politikoa bere eskubideen baino ez da.Estatu erakundea, gatazkei aurrea hartzeko eta inork bere kasa zigorrik ezar ez dezan.Boterea ez da esku bakar batean egongo(botere banaketa oinarria)Hitzarmen soziala:Jean Rousseau(1712-1778)Aurrerapenean konfiantza baikorraen kontra, Rossseauk zeharo ikuspegi ezkorrari eutsi zion.Haren uztes zenbat eta gehiago urrundu jatorrizko egoera amarrugabe hartatik, orduan eta okerragoa izango zen giza banakoen arteko bizikidetzarako.(basati ona)Gizabanakoak gizartean biltzen diren uneaz geroztik,hondatzen hasten dira.Jabego pribatua jartzen du gizakien galbidearen iturritzat.Gizarte antolamendurik egokiena erabakitzeko basati onaren ikusmoldea.Horrelako eraketak lortzeko hitzarmen soziala garrantzitzua.Estatua ez da inondik sortzen, herritarren borondate eta asmo guztien bat eginda ez bada.Estatu demokratiko modernoaren oinarriak finkatu ditu.

Zuzenbide kontzeptua eta baldintzak:Zuzenbideak lege bilduma bat da zeinek esaten digu zer egin edo zer ez egin estatuaren barruan.Arau erregulatzaileak dira, harreman sozialak ezartzen ditu, eta portaera desegokien aurrean neurri hertsatzaileak ere.Zuzenbide estatua agintea legearen menpe daukan erregimen politikoa ulertu ohi da.Gizabanakoen esakubideak babestea eginkizun du.Arautegi nagusi bat du:Konstituzioa:Bertan estatua osatzen duten erakunde guztien egitekoak eta euren arteko harremanak xedatzen dira.3 baldintza:1Herri-subirotasunotasunetik sortu diren erakundeek promulgatu behar dituzte2Giza eskubideek deklarazio unibertsalean agertzen diren zuzenbidearen araberakoak izan behar.Parlamentua da legeak egiteko dagoen erakunde bakarra(aginte legegilean datza).Hitzarmenak ezin dira estatuaren zuzenbidearen kontrakoak izan.Zuzenbide estatuak ezin dute lege bat ezarri giza eskubideen deklarazio unibertsalaren konrakoa bada.3estatuen erakundeek legea bete behar eta ez dago salbuespenik.Zigorrak maila berekoak.Estatu batek aipaturiko baldintzak betetzen dituenena zuzenbide estatua dela esaten dugu..Berdintasunean eta askatasunean oinarritzen dena sistema demokratikoa da.Botere politikoaren iturria herritar guztien artetik sortu bada,herriak, modu arautuan,hauteskunde sistema,botere horren kudeaketan pertsonen pentsamoldeak askotarikoak direnez gizabanakoak taldetan nahiz alderdietan elkar daiteke.

Estatu erakunde gisa. Absolutismo-garaian osatuz joan ziren oinarrizko hiru funtzioetan antolatzen da: legegilea, exekutiboa eta judiziala.

Estatu burutza

: Gobernu forman kontuan harturik, estatu-burutza monarkia edo errepublika. A) Monarkia: antzinako forma da. Egitura demokratikoketan egokitu delako eta errepresentazio soileko gune politikoetan. Haren egimkizuna herriko konstituzioak zedatzen du. Gaur egun, monarkia parlamentarioak dira. Monarkiaren eginkizun politikoa estatuaren ordezkari sinboliko gisa, batasun politikoa da, eta, bitartekoarena egiten du, kontu politikoetan sartzen ez delako. B) Errepublika: bere hautazko izaera. Presidentea aukeratzeko era hiru motatakoa da: 1. Zuzeneko sufragioa: Fratziaren kasua edo Portugalena. 2. Konpromisarioaren bidez: horiek aukeratzen dira geroago haiek presidentea hautatzeko, abd, Ameriketako Estatu Batuak dugu. 3. Parlamentuaren bidez.

Gobernua

: Boterearekin identifikatzen da, menperatzeko ahalmenarekin, alegia. Presidentea hartzen du bere gain herriaren antolamentu-politika orokorraren zuzendaritza. Diputatu gehien duen parlamentu-taldeak gobernua osatu ahal du, dagozkion ezaugarri ideologikoekin arabera. Parlamentu-taldearen buruan: -Koalizio-gobernua eratzea erabaki dezake,alderdi politikoetako ordezkariei ministerio ardurak eskaintzea. -Komenigarriagoa, alderdi politiko bateko diputatuak batuta gehiengo osoa izatea: kolore beharreko gobernua horrela osatzea.

Parlamentua

: Ekunde kolegiatuak dira, eta gainera, konplexuak. Botere exekutiboa behar du kontrol parlametarioaren bidez, konstituzioak eta araudiak zehazten duten eran. Parlamentua Estatu Liberalean sortu zen, horretan soberania nazionalaren ordezkaritza politikoamzen, monarkian ez bezala. Bertan, oposiziokoek beren iritzia eman funtzio hauetan: funtzio legislatiboa eta exekutiboaren eta administrazioaren kontrol funtzioa. Bestalde, gobernuaren lege-proiektuak gauzatzeko, parlamentuak ontziria emna behar die. Horregatik interesatzen zaio gobernuari parlamentuaren gehiengo babesa izatea.

Erakunde Judizialak

:Gizarte garatuetan, erakunde batzuk sortzen dira, eta haren helburua gatazkak konpontzea eta ordena soziala mantentzea da. Epaileen eta fiskalen multzoari dagokion egitekoa ezarritako ordenak iraun dezan begiratzea da, eta legeak urratzen direnean, zigor egokiak aplikatzea. Prebarikazio-delitua euren inpartzialtasuna zikinduko lukete. Estatuak, hortaz, epaileen autonomia babestu bhearko du.

Agente politikoen legitimazioa: Estatua gizabakoak zapaltzeko bitarteko hutsa ideologia anarkistak izan ezik, gehienek behar-beharrezkotzat jotzen dute estatua. Estatua, erakunderik egokiena da bortzikeria-agerraldiak kontrolatzeko eta guztion ongizate ekonomikoa sustatzeko. Agintea menekoei zilegi edo logezko egiten zaizkie neurrian, estatuaren eraginkortasuna handitu egiten da. Estatu-agintearen zilegitasuna aztertzeko politikatik eta estatutik bertatik aldendu beharra daukagu. Zertan funtsatzen da estatuak erabiltzen duen aginte politikoaren hertsagarritasuna? Ba funts hori, etikarenean edo filosofiarenean aurkitu behar dugu.Max Weber filosofoak, azaltzen diren hiru eredu hauek argi ikusten ditu zilegisko agitetzat:

Legitimazio karismatikoa

: Herritarrak buruzagiari txikita sentitzen dira. Agintariak menekoak erakartzen ditu eta horiek jarraiki egiten zaizkio behar duen guztia lortu arte eta hutsik egin gabe gidatuko dituela senetsita. Herioiak, profetak, demagogoak eta liluratzeko ahal irrazioanala aitortzen zaien gisa horretarako liderrak ditugu. Mugimendu iraultzaile gehienek izan dituzte horrelako buruzagaiak.

Legitimazio tradizionala

: Nolabaiteko santutasuna dariela sinestea da, antzinatik jarauntsitako ohiturek ematen diote berme-sineskera hori, agintariei obedentzia zor dietelakouste osoa. Enperadoreen eta monarken autoritateak aipa ditzakegu arlo horretan, aginpidea Jainkoaren graziatik datorrela ere.

Legitimazio legal-arrazioanala

: Agintedun pertsonarik barik, ezarritako legeari egiten zaio men. Legeak zedatzen du gobernariak nor eta zergaitik izango diren zalantzarako tokirik utzi gabe, eta hiritarrei, ordainean, goberduan dihardunetei obeditzea exijitzen die. Konstituzioa duen estatuetan nagusi, jatorrizko hitzarmena: hirritarrek guztion gaineko eragina izango duen arautegia hitzartzen dute.