Zientzia esperimentala

EUROPAKO ANTZERKI KLASIKOA

Ingalaterrako Isabeldar antzerkia da jatorriz, baina gero Rajoiek espainiakoa, Frantziakoa eta Italiakoa dela ere esan zuen. 

-Barroakoaren itxuraskoa da, espektakuloa. Comedia Dell'Arte Errenazimentuakoa da. Opera ere finkatzen da garai honetan. 

-"Antzerki nazionalak"deitu ahal dira eta izugarrizko arrakasta dute, nahi eta Frantziarra gortesauagoa izan. 

-Italian, Comedia Dell'Artek testua baztertzen du eta oinarritzen da pertsonaia tipoetan, rol zehatz bat dutenetan. 

-Espainiako ideologikoena da: hiru idazle nagusiak (Lope, Calderón, Tirso). Antzerki honetan nabarmena da antzerki labur barregarria(entremes generoa bereiziki, jendea ez aspertzeko). Oso antzerki konplexu eta slfkstikatua da eta aktoresak ere onartzen ditu. 

-Frantziako antzerkia gorteari lotua da. Neurtuagoa da (3 akitaldi ditu), erlijiosoa debekatuta dago. Tragedia nabarmentzen da bereiziki. 

-Beharbada antzerki interesgarriena Ingalaterrako antzerki isabeldarra da (Isabel delako erregina), arrakastatsua, antzoki ea biluzietan egiten zen, testuaren inpirtantzia azpimarratuz(non dauden jakiteko) (aktoresak debekatuta). Shakespeare antzezten duenerako, Marlowek arrakastatsua sortzen du eta bertso zuria ezarri zuen(ez dago errimarik) honek bentaja asko zekarren, edozer esan ahal zutelako, gauza zakonak) 

INGALATERRAKO ANTZERKI NAZIONALA

-Antzerki Barrokoa da. - Nazioko gai historikoak - Jende multzo handiei, antzoki aproposetan(benetako patioen garapena diren 2-3 solairuko eraikuntza aproposak. - Ikusleen artean ez zen bereizketa estamental edo sozialik izaten(denek joan ahal ziren (aberatsak eta txiroak) - Aktoreak gizonezkoak dira eta eszenografia (enteratzeko) ia hutsa, testuaren garrantzia bultzatzen zuena. 

Thomas Kyd

Espainiar tragedia

• Izua

• Mendekua

• Krudelkeria

Hamlet

• 3 pertsonaia finkatzen ditu: mendekatzailea, emakume indartsua eta konspiratzaile maltzurra

Cristopher Marlowe

• Aurre iritzien aurka → ateoa zen

• Bertso zuria, gero Shakespearek ere erabiliko duena

• Heroi berri bat, bere mugak hautsiz, bere helburuak lortu nahi dituena baina porroetan amaitzen duena arau hausle bat delako 

• Fausto doktorearen istorio tragikoa → adibide ona

• Faustok deabruari saldu zion arima, edertasuna eta maitasuna lortzeko 

William Shakespeare 

Komediak: - maitasuna eta emakumeak -protagonista nabarmenik ez - Uda gau bateko Ametsa

Drama historikoak: - giza alderdia azpimarratuz - Ricardo IIa - Enrike IV a - Juan erregea - Julio Zesar

Tragedia nagusiak: - Romeo eta Julieta - Hamlet -Othello - Lear erregea - Macbeth - Garai honetan komediak ilunak dira. 

Heldutasun lanak: - Ekaitza - Antzokiak debekatu zuten

ESPAINIAKO ANTZERKI NAZIONALA

Felix Lope de Vega

• 1500lan (horregatik dakigu barrokoa dela) 

• Tragikoa eta komikoa nahasti → tragikomedia 

• 3 unitate: ekintza bat baino +, denbora unitatea eta toki unitatea

• Maitasuna, fedea eta ohorea

• Sexu nahasketen jokoa 

• Fuenteovejuna

• Olmedoko zalduna

Pedro Calderón de la Barca

• Lope baino biluziagoa

• Ikuskizun gogoa

• Lan erlijioso garrantzitsuak

• Zalameako alkatea

• Bizitza ametsa da

Tirso de Molina

• Argudioak konplikatuak

• Pertsonaiak oso sakonduak

• Sakontasun psikologikoak

• Don Juanen mitoaren sortzailea

FRANTZIAKO ANTZERKI NAZIONALA              Pierre Corneille

• Tragediak 

• Gero eta antzezpen konplexuagoak 

• Sendimenduen eta heroikotasunaren nagusitasuna

• Le Cid   

                 - 3 arauekiko askea 

                - nobletasuna

                -
mendekua eta maitasuna

      - Horacio

                - Le Cid lanak jasotako salaketak eta gero

                - politikoak ez daude legeen gainetik

                - ohorea (politika) maitasunaren gainetik 

      - Andromeda

- antzezpen konplexuagoa

                - erregeak, historia eta patuaren menpe

Jean Racine

• Tragediak

• Pertsonaiak ez daude hain arautuak

Moliere

• Pinpirin erridikuluak

- handinahia  

      - Emakumeen eskola

              - emakumeen alde

                  - gai kontenporaneaoagoa

      - Tartufo

                  - hipokresia erlijiosoa

- Gaixo imajinarioa

ILUSTRAZIO

Kolonietako merkataritzak (europa konkistatu dute) aurrerakoen zientifiko eta teknologiko, lan egiteko era berriak (fabrikak). 

Alemanian ilustrazioak eragin mugatua izaten saiatzen d. Hego Euskal herriak RSVAP (Real Sociedad Vascongada de Amigos de Pais) erakundearen eragina dugu. 

-Zientzia enpirikoetan, esperimentazioak ahalbidetuko du errealitatearen ezagupena (gauzak probatu eta etekinak atera) 

-Hizkuntza argia eta zuzena

-Gehiegikeriaren bazterketa

-3 banakakoak (ekintza 1 monentu 1 leku 1)

-Originaltasuna ez da bilatuko

-Garaiko lan inportanteen gainetik, Volataireren hiztegi filosofikoaren edo Buffonen Historia Naturalaren gainetik Entzikopedia da garaiko lanik garrantzitsuena. 

-Entziklopedia da Ilustrazioaren lan nagusia, liburu didaktiko bat da

-Autore askoren lana izan zen: Diderot, D'Alembert, Voltaire, Rousseau eta Buffon

-Helburuak: ez onartzea akritikoki jasotako jakituria, jakituriaren erdian kokatu gizakia, giza ezagupenaren ordena eta loturak azaldu eta zientzia, arte eta ofizio desberdinen oinarriak eta zehaztasunak azaldu

-proiektu konplexua zen