Zelula bizi unitatea
Enviado por Chuletator online y clasificado en Biología
Escrito el en 
vasco con un tamaño de 2,66 KB
ZELULA: izaki bizidunen oinarrizko unitatea da. Ia kaxu gehienetan zelula oso txikiak dira eta mikroskopio bidez baino ezin ditugu ikusii.
Zelulak 3 atal nagusi ditu:
Mintza: Geruza mehe bat da eta inguratzen duen girotik babesten du. Adibidez: Arrautzaren azala.
Zitoplasma: Zelularen osagai nagusia da, zelularen gorputza, mintzaren barnean dagoen gelatinazko masa da. Zelularen bizi funtzioetan parte garrantzitsua artzen du.
Nukleoa: Zitoplasmaren barnean kokatzen da eta zelularen jarduerak kontrolatzen ditu.
Zelula Motak:
Zelula prokariotikoak
Nukleorik ez dutenak, eta bakterio izeneko bizidunek izaten dituzte zelula mota hauek.
Zelula eukariotikoak: Nukleoa duten dira eta bakterio bizidun gehienek izaten dituzte, onddoek, landareek eta animaliek.
Bizidunak zelula bakarrekoak eta zelula anitzekoak dira.
Organismoa: Izaki bakoitza bat da.
Espeziea: Ezaugarri berdina duten izakia espezie berekoak direla esaten dugu. Espezie bateko organismoak bere artean ugaltzeko gai izaten dira eta sortutatko bizidun berria gurasoen antzekoak izango dira.
ORNODUNEN ANIZTASUNA: Onddoek 5 erreinuetatik ugarienetako bat osatzen dute. 1.000 espezie inguru daude. Mundu guztian zabalduta daude eta inguru giro baldintzarik berezienetan ere geratzen dira.
Onddoek ezin dezakete fotosintesirik egin eta ez dira beren janaria sortzeko gai; Horregatik beste bizidune gandik edo horien hondakinetatik jaso behar izaten dute elikagaia. Elikadura heterotrofoa dute.
Onddoak planetako garbiketa eragilerik nagusienak dira bakterioekin batera eta horiei esker esker lortzen da hildako hizakiak usteldu, desegin, eta berriz erabiltzeko eran deskonposatzea.
ONDDOEN MOTAK:
1- zuhaitzean onddo bizkarroiak: Zuhaitzak askoren enborretan azten diren ardagaiak dira.
2- likenak: Onddo eta halga baten elkarketa naturalaren ondorioz sortzen direnak.
3- Basoko onddoak:
Oso ezagunak dira eta askotan zuhaitzekin sinbiosian bizi dira.
Oso ezagunak dira eta askotan zuhaitzekin sinbiosian bizi dira.
4- Onddoak industrian: Legamia eta penicillium-a bestetako onddo mikroskopio batzuk hartzidura industrialetarako eta antibiotikoak fabrikatzeko. Hartzidura: Fermentazioa.
5- Zerealen izuriteak: Herdoil onddoa.
6- Organismo degradatzaileak; Onddoak dira bakterioekin batera lurzoruetako ondakin organikoen degradazaile nagusia.