Zarata edo hotsa

AFRIKATUAK:
hots trabariak dira.  Hau da, ekoiztu nahi dugun hotsa trabaría Denean diogu, aireak trabaren bat edukitzen duelako bidean. Hots afrikatuek Hasieran ahots bidean hersketa bat dute baina ez da herskarien modukoa, ez Baita bat bateko leherketa edo hersketa bat. Afrikatuen kasuan, hesketa poliki Gauzatzen da. Euskarazko [ts],[ts] eta [tx], igurtzia txistukaria da eta Horregatik entzuten ditugu s, z, x hotsak amaieran.

ALBOKARIA: kontsonante bat ahoskatzean, airea ahoaren albo Batetik edo bietatik irtetzen denean diogu hots hori albookaria dela. Mihia Hobietan dago. Traba badago baina airea pasatzen da. Euskaraz ozen albokariak: [l][ll]

APIKARIAK:
mihiaren puntarekin ekoizten den hotsa da.

LEPOKARIAK:mihi Lepoarekin ekoizten diren hotsak

BELAR: ahosabai bigunaren eta mihiaren arteko hesketa edo estutzez Ekoizten diren hotsak dira.

BIEZPAINKARI: ezpainen arteko hersketaren bidez ebakitzen Diren hotsak dira.

EZPAIN-HORZKARIAK: beheko ezpaina eta goiko hortzen artean Gertatzen denean ahoskunea.

BOKAL: aire etorriari traba gutxien egiten dion hotsa da. Hots irekienak direla esaten eta a bokala da irekiena. Hots hauek mihiaren Posizio bertikal edo horzintalaren arabera, itxiak goikoak erdi irekiak Artekoak irekiak behekoak izan daitezke. I eta U bokaletan mihia gorago iristen Da (posizio bertikala) eta posizio horizontalari dagokionez, mihiaren Posizioaren arabera bokalak aurrekoak erdikoak edo atzekoak (belura hurbildu) Izango dira. Ezpainen BIRIBILTASUNARI kontuan hartu behar da: borobiltzea Ohikoagoa atzeko bokaletan; zenbat eta bokal itxiagoa ezpainen irekidura ere Txikiagoa da.

BUSTIDURA/ PALATALIZAZIOA:   ASIMILASIOZKO PALATALIZAZIOA(makilla): i goiko bokalak edo j bere Irristariak ondorengo hots horzkari edo hobikariak palatalizatzen ditu. PALATALIZAZIOA ADIERAZGARRIA(zuzen edo xuxen)

DARDARKARIAK: órgano artikulatzaileek arin egin behar dute dar dar. DARDARKARI  hobikaria, mihiaren Aurrealdeak hortz hobietan erreboteak egiten dituenean sortzen da. DARDARKARI UBULARRetan ubula artikulatzaile aktiboa izango litzateke, zeren eta mihiaren Atzealdearen contra dar dar egiten baitu

GLOTIS: laringean dauden ahoskorden arteko tartea da Glotisa.

IGURZKARI: ahoskatzeko biriketatik datorren aire etorriari Oztopoa jartzen zaio, baina oztopo hori ez da erabatekoa. Hots hau ekoiztean, Airea ez da eteten.

ESPEKTOGRAMA: hotsaren osagaiak maitasun eskalak eta Denboran zehar erakusten dituen irudia.

HORZKARIAK: mihiaren aurrealdearen eta goiko hortzen artean Ekoizten den hotsa da. Horzkaritasuna adierazteko diakritikoa erabiltzen da:

HOBIKARIAK: mihiaren punta hobietara hurbiltzen denean Ekoizten den hotsa da

SABAIAURREKOAK:

SABAIKARIAK:mihiaren enborraren eta aho sabaiaren artean Ekoizten den hotsa da.

HURBILKARI: órgano artikulatzaileen arteko tartea handiegia Da igurtzia sortzeko, vaina nahikoa ahoskunea ¡hautemateko. Artikulatzaileak Elkarrengana hurbiltzen dira, vaina ez nahikoa herzketa gertatzeko.

OZENAK:ondo entzuten diren hotsak dira,  bokalak batez ere. Baina sudurkariak, Albokariak eta dardarkariak ere sartzen dira sail honetan.

SABAIKARIAK: mihiaren enborra aho sabaira hurbiltzen denean Ekoizten da.

TXISTUKARIAK:

SUDURKARIAK: ahosabai bigunak eta aho gingilak sudurrerako bidea irekita uzten dutenean, hots sudurkariak ekoitziko dira. Kontsonante Sudurkarietan, eten bat gertaten da ahots-bidean, espainetako (m), ezpain Hortzetako(aMfibio), hortz hobetako(n), sabaiko(ñ) edo sabai biguneko(hanka) Hersketan irauten duen bitartean. Aldi berean, airea sudurretik etengabe Ateratzen da. ESPEKTOGRAMETAN kontsonante sudurkariak bokalen oso antzeko Agertzen dira, intentzitate ahulagoarekin.

TRANSKRIPZIO FONETIKOAK: ahoskera islatzeko helburuarekin Sortutako idazkera da.

TTAK:ukipen Bakar batez ekoiztutako hotsa. Mihi puntak labor jotzen du hortz Hobietan eta jarraian kentzen da.

UBULAR:mihia eta ahogingilaren artean airea estutuz ekoizten Direnak.

 ALOFONOAK: hiztun arruntak hautematen ez dituen hots Aldaerak dira. Adb, euskaraz ez dira berdin ahoskatzen d eta bere alofonoa den D. Ikus: dortoka eta hedatu hitzak. Lehenengoa heskaria eta bigarrena Hurbilkaria, ingurune jarraituan dagoelako, bokal artean alegia. D hauekez dute estatus bera, bata nahi gabe ekoizten Dugulako, testuinguruak bultzatuta eta bestea nahita.

FONEMA:hiztunak hautematen dituen hotsak dira, buruan Ditugunak alegia.

AHOSKORDAK: laringean ditugun triangelu itxura duten Tolesdurak dira.Ireki eta itxi egiten Dira ahotsa sortzeko. Dardara egiten dute. Luzatu egiten dira tentsioan Daudenean eta laburtu erlaxatuago daudenean.

AIRE ETORRI MEKANISMOAK: biriketatik kanporantz doan aire Etorriaz ekoizten dira hotsak (birika mekanismoa)-> biriketatik airea Botatzen da, ahoskordek dar dar egiten dezakete (ahostuna edo ahoskabea), Sudurrerako bidea itxita edo irekita egongo da (ahokariak edo sudurkariak), Glotis gaineko ahots bidean traba gertatzen bada edo ez (ozenak edo trabariak)…

AHO GINGILA/ UBULA:sabai Bigunaren azkenean, zintzilik dagoen luzakinari deitzen zaio. Hizketa hotsen Ekoizpenean nahiko órgano garrantzitsua dugu, izan ere, hots sudurkari eta Ahokariak bereizteko ahots gingilaren posizioa ezinbestekoa baita. Hots Sudurkarietan aho gingila jaitsi egiten da eta ahokarietan igo egiten da.

SABAI BIGUNA: hots ahokarietan biriketatik datorren aireari Sudurreko bidea ireki edo ixten diona. Sabai bigunak faringearen atzeko pareta Ukitu eta sudurreko bidea ixtean, hots ahokariak ekoizten dira eta faringetik Aldenduta, eta sabai bigunaren eta farinearen atzeko aldearen arteko bidea Irekita dagoenean hots sudurkariek ekoiztuko dira.

AHOSTUNTASUNA: ahots kordek dardara egiten badute, ahostuna izango da; bestela, ahoskabea.

AHOSKERA->órgano artikulatzaileek, elkarrengana Hurbiltzean edo elkar ukitzean, ahots bidea nola moldatzen duten adierazten du.

AHOSKUNEA->hizketa hotsen ekoizpenean biriketatik Kanporantz datorren aireari bidea gehien estutzen zaion gunea da. Adb, [p] Ahoskatzeko, ezpainak elkar ukitzen dute eta airea etorria erabat gelditzen da, Hau da, hersketa jasaten du.