Vicente blasco ibañezen el intruso eleberriaren pasartea
Enviado por Chuletator online y clasificado en Historia
Escrito el en vasco con un tamaño de 5,67 KB
VICENTE VELASC:
Aztergai dugun testu hau Blasco Ibáñezen
El Intruso Elebarriaren pasartea da, 1904ean argitaratu zena. Blasco
Ibáñez valentziar idazle eta errepublikar politiko antiklerikala
Izan zen, Gorteetako diputatu hautatu zutena. Testu hau literarioa da
Eta Ibáñezek XIX.
mendearen amaierako Bizkaiko meatzarien lan eta
bizi baldintzak deskribatzen ditu.
Aurretik aipatutako lan eta bizi Baldintzak kontatzeko unean, Ibáñezek oso estilo literario Errealista darabil. Baldintza hauen artean, hurrengoak aurkitzen Ditugu; alde batetik, meatzarien etxebizitzak oso egoera latzean Zeuden, zikinkeria pilatuta zegoen, higienea eskasa zen…Beste alde Batetik, haien elikadura oso kalitate eskasekoa zen, eta azkenik, lan Baldintzei dagokionez, lan astun eta gogorrak egin behar zituzten.
Nahiz eta horiek salatu, baldintza haiek Aldatzeko zailtasunei buruz egindako gogoeta batekin amaitzen du Testua Ibáñezek. Bere esanetan, Bizkaiko burdinaren ustiakuntza Kanpoan egiten zenez, ez zen behar lan esku espezializaturik eta Horregatik, enpresariek ez zuten zailtasunik meatzari gehiago Kontratatzeko (kanpotik zetozenak, hain zuzen ere) kexatzen zirenak Ordezkatzeko.
Testu hau Bizkaian industrializazioa
Gertatu zenean kokatzen dugu, XIX. Mendearen amaieran, hain zuzen
Ere. Industrializazioaren hastapenak 1841etik aurrera kokatzen
Ditugu, Bilbon eta bere itsasadarraren ezkerraldean lehen labe
Garaien agerpenarekin. Bilboko burgesiak ez zuen kapital nahikorik
Industria iraultza gauzatzeko, baina Bessemer bihurgailuaren
Aurkikuntza eta Bizkaiko meatzaritzaren garapenak asko lagundu zuen
Beharrezko kapital hori pilatzen. Izan ere, Bassemer bihurgailuak
Altzairua egiteko burdin mea ez fosforikoa erabiltzen zuen eta
Bizkaiko meatzeetan eta ia lurrazalean aurkitzen zen material hori
Oso eskasa zen Europan. Horrela, meatzaritza konpainia asko sortu zen
Kanpotik etorritako kapitalen laguntzaz. Azkenik, azken
Karlistaldiaren etenaldiaren ondoren burutu zen benetako industria
Iraultza Bizkaian eta burdinaren esportaziotik lortutako kapitalak
Siderurgiara, eta gero, ontzigintzara bideratu ziren.
Aurrerago aipatutako industrializazio
Prozesua eta Bizkaiko meategien ustiakuntza zela eta, lan esku
Ugariren beharra sortu zen eta horrek bideratu zuen Bizkaiko
Langileen mugimendua XIX. Mendearen azken laurdenean. Horrela,
Bizkaian industri proletalgoa sortu zen, neurri handiz kanpotik
Etorritako jendearekin osatuta.
Industrializazioaren ondorioz sortu zen Langile klasearen lan baldintzak oso gogorrak ziren: soldata txikiak, Hamar ordu baino gehiagoko lanegunak… Langileen auzunetako bizi Baldintzak ere oso gogorrak ziren: pilaketa, higiene eza, elikadura Eskasa… Blasco Ibáñezek testuan kontatzen digan bezala. Horretaz Gaitera, barrakoietan bizi eta ugazaben dendetan erosi behar zuten. Enpresaburuen gehiegikerietatik defendituko zituen lan legedirik ez Zegoenez, langileak elkartzen eta egoera jasangaitz hartatik Ateratzeko ekimenak antolatzen hasi ziren eta horri deritzo, hain Zuzen, langile mugimendua.
Euskal Herriaren kasuan, langileak
Sozialismora hurbildu ziren gehienbat eta honek jarraitu zuen euskal
Sindikalismoaren indar nagusiena izaten XX. Mendearen zati handi
Batean. Dena dela, XX. Mendearen hasieran beste joera sindikal batzuk
Agertu ziren eta horietatik garrantzitsuena sindikalismo katoliko eta
Abertzalea izan zen.
Sozialismoa euskal lurraldeetan Facundo
Perezaguaren eskutik heldu zen. Berak sortu zuen lehen talde
Sozialista Bilbon 1886an. Bizkaiko sozilismoaren adierazgarri izan
Ziren adibidez, 1890eko Greba Handia; meatzariek eman zioten hasiera
Baina siderurgiara eta ontzigintzara ere zabaldu zen. Horretaz gain,
1891ko udal hauteskundeetan, Bizkaian estatuko lehen zinegotzi
Sozialistak lortu ziren Bilbon. “La Lucha de Clases” izan zen
Sozialismoaren astekari nagusia eta bere zuzendaria zen Tomás Meabek
“Agrupación de Jóvenes Socialistas” sortu zuen.
1915etik aurrera Bizkaiko sozialismoaren Buruzagitza Indalecio Prietok hartu zuen, Perezaguaren ordez eta XIX. Mendearen amaiera arte Bizkaira mugatu zen. Beranduago iritsi zen Gainontzeko lurraldeetara eta oso astiro zabaldu zen.
Sindikalismo katoliko eta abertzaleari Dagokionez, Sabino Aranak defendatzen zuen langile euskaldunak Sozialismotik urrundu behar zirela eta horregatik hauek antolatzeko SOV, gero ELA/STV sortu zen 1911an. Hasieratik izaera bikoitza zuen: Abertzale aeta katolikoa Sabino Aranaren ideologian era eliza Katolikoaren doctrinan oinarrituta. Azkenik, Policarpo Larrañaga Izan zen ELAren suspertzailea. Lehendabizi bizkaian ezarri zen eta Laster Gipuzkoatik. Araban eta Nafarroan II. Errepublikan ezarri zen.