Subiranotasun nazionala

2. PERTSIARREN MANIFESTUA (1814-04-12)

Aurrean dugun testua lehen mailako iturri historiko eta politikoa da; hain zuzen, Pertsiarren Agiriaren zenbait puntu. Egilea kolektiboa da, Cadizko Gorteetako 69 diputatu absolutistek (34 elizgizon) idatzitako manifestua baita. Publikoa da, Fernando VII.A Valentzian lehorreeratzean, Madrilen eskutitz moduan argitaratu baitzen.

Testuaren helburu nagusia Cadizko Gorteetan egindako konstituzioa baliogabetzea eta Antzinako Erregimenera bueltatzea zen. Testua Fernando VII.Ren itzuleran kokatzen da. Fernando VII.A kanpoan egon zen bitartean, Cadizen 1812an Konstituzio aurrerakoia aldarrikatu zen, ‘La Pepa’ izenaz ere ezaguna. 1813ko abenduan, Independentzia gerraren amaieran, Napoleonek Valençaiko ituna sinatu zuen, Fernando VII.Ari tronua bueltatuz. Erregea 1814an iritsi zen Esspainiara baina ez zuen bete Gorteen nahia: 1812ko Konstituzio progresista ez zuen sinatu eta gainera, urte berean, Valentziako dekretuaren bidez, estatu kolpea eman eta absoutisma berrezarri zen, Cadizen egindako legedia deuseztatuz.

ANALISIA:

→ Testua hiru zatitan banatzen da:

1.
zatian (1-7 lerroak), Gorteetako diputatu absoutistek adibide baten bitartez, erregeari haien leialltasuna adierazten diote.
Pertsiarrei erregea hil ondoren gertatzen zitzaien bezala, Espainia ere anarkian bizi izan da sei urtetan, Erregea Frantzian ‘gatibu’ egon den bitartean. Gogoratu behar dugu, ordea, Napoleonek Espainiako koroa eskuratzean herria horren aurka altxatu zela, baina errege familiak Napoleoni men egiteko gomendatu zuen Frantziatik.

2. Zatian (8-15 lerroak), anarkiari bukaera eateko soluzioa absoutismoa berrezartzea dela diote: jainkoaren legearen, justiziaren eta Estatuko funtsezko legeetan baitago. Horren defentsa sutssua egiten dute zenbait argudio emanez, baina ez dute aitortzen ordea, absolutismoa berrezartzeko duten argudio garratzintsuena liberalismoarekin galdu zituzten botere eta pribilegioak berreskuratu nahi dituztela dela.

3. Zatian (16-21 lerroak),  erregeari eskatzen dioten, absolutismoa berrezar dezan ‘Espainiako lege, foru, usadio eta ohiturak’ berreskuratzeko. Horretarako Gorte estamentalak biltzeko eta hauek Cadizeko dekretuak eta Konstituzioa baliogabetzeko eskatzen diote.

→ Testua ondo ulertzeko, ezinbestekoa da bere testuinguru historikoan kokatzea.

Fernando VII.Aatzeerrian egon zen bitartean, espainiarrek Juntak sortu zituzten herrialdea gobernatzeko. Koordinazio beharra zela eta, 1808ko irailean Batzorde Zentral Gorena osatu zuten probintzia batzorde guztietako ordezkariek. Subiranotasuna eskuratu zuen eta erregearen izenean agindu zuen, nazioko gobernu erakunde gorena bilakatuz. Gerran Batzorde Zentral Gorenak Cadizerra ihes egin behar izan uen, frantsesn kontroletik at zegoen hiria zen eta.

Bere sinesgarritasuna galduta porrot militarrengatik, erregeorddetza bati utzi zion lekua, baina dessegin aurretik Gorteak biltzeko deia egin zuen. Gorteak subiranotassun nazionala eskuratzean iraultza liberala jarri zuten abian 1789ko Frantiarren ereduari jarraiturik. Gorteek Fernando VII. Errege legitimo aldarrikatu zuten Fernando VII.Ak, ‘El Deseado’, Napoleonekin Valençaiko Ituna inatu zuen eta Espainiako tronua berreskuratu zuen. Horren truke Fernando VII.Ak aliantza hispano britaniarra hautsi behar izan zuen. Gizartearen sektore zabaleek erregearen itzulera dessiatzen zuten: liberalek Cadizeko Konstituzioa berretsi zezan nahi zuten eta absolutistek hura kentzeko eta erregeeak bakealdia ekarriko zuelako nahi zten itzultzea.

Fernando VII.A Ginonatik sartu eta Valentzian zegoela, 69 diputatu absolutistek sinatutako agiria jaso zuen, ‘Pertsiarren agiria’.  Hauen atxxikipenarekin, herritarren oniritziiarekiin eta armadaren laguntza aprobetxatuz, 1814ko maiatzaren 4an Valentzian estatu kolpea eman eta Cadizeko Gorteeen lege lan guztiak, Konstituzioa barne, baliogabetzeko agindu zuen. Horrela, absolutissmoaren berrezarpena eta liberalen jazarpena hasi zen. Erregimen Absolutistak Fernando VII.Aren heriotza arte iraun zuen, hirurteko liberalaren salbuespena izan ezik (1820-23).

→ Lehenengo zatian gorteetako diputatu absolutistek leialtasuna adierazten diote erregeari, izan ere absolutistak ez ziren konforme gelditu Konstituzioarekin.Bigarrian zatian diote annarkiari bukaera emateko absolutismoa berrezartzea komenigarria dela, interes komunagatik. Ondoren, absolutismoaren defentsa egiten dute, zenbat argudio emanez.Hirugarren zatian absolutismoa berrezartzeko, gorteak baliogabetzeko eta gorte estamentalak berriz biltzeko eskatzen dute.

→  Fernando VII.A Valentziara itzuli zenean absolutismoa berrezartzea zen bere asmoa eta agiri honek babesa eskaini zion. Berrezarritako monarkiak gerrak txxiroturiko eta finantza krisiak kolpaturiko llurralde baten arazo larriei aurre egin bbehar izan zien. Arazo horiek areagotu egin ziiren kolonien askapen gerrek ekarri zituzten gastuekin eta zenbait ministro haziendaren errforma egiten saiatu arren, ez zen ezer lortu. Espainian zegoen egoera salatzeko militarrek konspirazioaren idea hartu zuten. Riegoren altxamenduari esker, liberalek ‘’Hirurteko Liberal’ean liberalismoa berrezartzea eta CCadizko Konstituzioa berriz indarrean jartzeea lortu zuten.

ONDORIOAK/BALORAZIOA:

Testu hau oso garrantzitsuua da pentsamendu absoluutista nolakoa zen ezagutzeko eta Espainian lehenengo aldiz talde baten ideologia testu batean azaldu zelako. Gainera, manifestu hau bi sistema politikoren arteko borrokaren adierazgarri dugu, absolutismoa eta liberalismoarena.