LUPA
Lupa lente konbergentea da, objektua berez duena baino tamaina handiagoan ikustea
Ahalbidetzen duena.
Tamaina txikiko objektu bat zehaztasunez ikusteko, begirantz hurbiltzen dugu, erretinan
Eratutako irudia handiagoa izan dadin. Izan ere, puntu hurbilaren existentziak mugatu
Egiten du objektua nitido ikusteko ahalmena. Luparen bidez objektua puntu hurbila
Baino hurbilago koka dezakegulako.IRUDIAREN ERAKETA LUPAREKIN
Objektua lentearen eta fokuaren artean kokatzen bada, lortutako irudia alegiazkoa,
Zuzena eta objektua baino handiagoa izango da. Objektua ikusteko, begia, lentearen
Atzealdetik fokua eta lentearen artean jarri behar da.HANDIPENA
Luparen handipen-ahalmena honako bi angelu hauen arteko zatidura da: batetik,
Objektua lupaz ikustean dagokion angelu-bisuala, φ, eta bestetik, objektua puntu
Hurbilean jarriz luparik gabe ikustean dagokion angelu-bisuala, φ0.
Objektua F1 fokoan kokatzen bada, irudia infinituan eratzen da eta begia lasaiturik dago,
Beraz, egokitzapenaren premiarik gabe.
ARGAZKI-KAMERA
Argazki-kamera irudiak atzemateko tresna optiko bat da. Sistema optiko batek eta
Hartzaile fotosentikor batek osatzen dute. Sistema optikoa (OBJEKTIBOA), objektuaren
Irudi erreal eta alderantzikatua hartzailearen gain proiektatzeaz arduratzen da. ARGAZKI-KAMERAREN ELEMENTUAK Argazki kameraren funtsezko elementuak hauek dira:
• Gorputza: funtsean kamera iluna da. Atzealdean, objektuaren irudi erreal eta
Alderantzizkoa eratzen den lekuan, xafla edo film fotografiko sentikorra ipintzen
Da.• Objektiboa: objektuek islaturiko argia biltzen duen sistema konbergentea da.
Kasurik sinpleenean lente konbergente bakarra da. Objektibo on batek akatsik
Gabeko irudia sortu behar du, eta fokatze-sakonera handia izan behar du.
Fokatze-sakonera objektuak aldi berean fokatu ditzakeen punturik hurbilenaren
Eta urrunenaren arteko distantzia da.
• Bisorea: honekin irudia enkoadratu egin daiteke, nahi den zatia filmean
Inpresionatuta gera dadin.
• Obturadorea: dispositibo horren bidez esposizio-denbora kontrola daiteke, hau
Da, argia pelikulara iristen dagoen denbora tartea.
• Diafragma: elkarren gainean ezarritako xaflatxo metalikoen eraztun bat da, eta
Objektiboaren diametro eraginkorra erregulatzeko balio du, eta, ondorioz,
Filmera iristen den argi kantitatea.
• Kliskagailua: kliskatzean, argazkia ateratzen dugu. Denbora konkretu batez
Ireki egiten du obturadorea, horrela, kanpotik argiak filma inpresiona dezan.FUNTZIONAMENDUA
Argazki kameraren eta giza begiarenaren funtzionamendua antzekoak dira. Objektiboak
Begiaren kristalinoaren funtzioa betetzen du, diafragmak irisarena, kamera ilunak
Esklerotikarena eta film sentikorrak erretinarena. Baina argazki kamerak irekiera-angelu
Oso handia du fokaturik, begiarena baino handiagoa, eta horri esker, ikusi-eremu
Handiagoa hartzen du.Objektuen fokatzea lortzeko, lentearen eta pelikularen arteko distantzia doitu egin behar
Da, argazkia egin nahi zaion objektuaren irudia film sentikorrean eratzeko moduan.
Kameran sartzen den argi kantitatea, argiztapen-denboraren bidez eta diafragmaren
Irekieraren bitartez erregulatzen da.
BEGIAREN DESKRIBAPENA
Giza begia dioptrio esferiko batez eta lente batez (kornea eta kristalinoa, hurrenez
Hurren) eratutako sistema optikoa da. Sistema optiko honek objektuen irudi errealak eta
Alderantzikatuak sortzen ditu erretinan.
Begiaren itxura 2,5 cm inguruko diametroa duen
Esferarena da gutxi gorabehera, esklerotika deritzon
Mintzaz inguratua; hau gardena da aurrealdean eta
Kornea deitzen zaio.
Argiaren sarrera begian iris deritzon diafragma batek
Erregulatzen du eta honek irekidura zirkular bat du, begi
Ninia (pupila) deritzona. Irisaren atzean eta berau
Ukitzen duela lente konbergente biganbil bat dago,
Kristalinoa, eta konbergentzia aldakorra dauka muskulu
Ziliarrei esker. Hauek kristalinoaren aurpegien
Kurbadura handiagotzea edo txikiagotzea eragiten dute.
Kornearen eta kristalinoaren artean likido bat dago humore urtsua deritzona.
Kristalinoaren atzean, begi globoa betez, beste likido bat dago; humore beirakara. Bi
Humore hauen errefrakzio indizeak ia berdinak dira (n=1,34), kristalinoarena zerbait
Handiagoa izanik (n=1,437).
Argi izpiek, kornea, umore urtsua, kristalinoa eta umore beirakara zeharkatu eta
Erretinan erasotzen dute. Erretina begiaren barruko estalkia da eta bertan konoak eta
Bastoiak deritzen zelula hartzaileak daude, hauek argiarekiko sentikorrak direlarik.
Zelula hauek nerbio optikoari konektaturik daude eta honek garunera bidaltzen ditu
Nerbio seinaleak.
Kono eta bastoien banaketa ez da uniformea erretina osoan zehar. Badago 0,25 mm-ko
Eskualde txiki bat, fobea deritzona, non bertan konoak bakarrik agertzen dira; hau da
Erretinaren zatirik sentikorrena. Objektu bati begiratzen diogunean, begiak objektuaren
Irudia eremu horretan eratzeko moduan enfokatuko du.
IRUDIEN ERAKETA
Begiak lente konbergente bat bezala jokatzen du eta objektuen irudi errealak eta
Alderantzikatuak sortzen ditu erretinan.Objektuei dagokienez, ikusten dugun tamaina, erretinan eraturiko irudiaren tamainaren
Araberakoa da: objektua zenbat eta hurbilago egon, orduan eta handiago izango da
Irudia; eta zenbat eta urrunago egon, irudia txikiagoa izango da. BEGIAREN EGOKITZAPENA ETA PUNTU HURBILA
Distantzia ezberdinetan dauden objektuak enfokatzeko kristalinoan ematen den
Distantzia fokalaren aldaketari deitzen zaio egokitzapena. Muskulu ziliarren eraginez
Gertatzen da.
Objektua begitik urrun dagoenean muskulu ziliarrak
Lasaitu egiten dira eta lentea (kristalinoa) mehetu
Egiten da. Kristalinoaren fokua erretinan kokatzen da
Eta irudia bertan sortzen da. Gure begia, normalean
Infinituan fokaturik dago.
Objektua begira gerturatzen badugu eta kristalinoak ez badu bere distantzia fokala
Aldatzen irudia nahasia ikusten da ez baita erretinaren gainean enfokatzen, atzerago
Baizik.
Objektu hurbil batean fokatzeko, gihar zilarrak
Uzkurtu egiten dira, era horretan kristalinoaren forma
Aldaraziz, esferikoagoa bihurtuz, eta kurbadura
Erradioa eta distantzia fokala txikiagotuz. Horrela
Irudia erretinaren gainean enfokaturik geratzen da.
Baina egokitzapenak muga bat du: objektua begira gerturatzen badugu, distantzia
Batetik aurrera ez dugu bere irudia garbi nabarituko. Begiak argi enfokatzen duen
Punturik hurbilenari puntu hurbila esaten zaio. Distantzia hau pertsona batzuetatik
Beste batzuetara eta adin ezberdinen arabera aldakorra izaten da. Gazte baten kasuan 25
Cm-koa izaten da gutxi gora behera.
Bestalde, urruneko puntua, pertsona batek objektuak argi bereizten dituen distantzia
Maximoari deritzo. Begi normalaren kasuan infinituan dago puntu hori.
MIOPIA
Begi miopeak ondo fokatzen ditu objektu hurbilak; ez, ordea, urrun daudenak. Hots,
Urruneko puntua distantzia finitura dauka. Ondorioz, begi miopeak ezin ditu puntu
Hori baino urrunago dauden puntuak garbi ikusi.
Arazo hori sistema optiko konbergenteegia delako eta begi-globoa luzeegia delako
Gertatzen da; horregatik, begia lasaiturik dagoenean, irudiak ez dira erretinan eratzen,
Aurreko puntu batean baizik.
Miopia zuzentzeko lente dibergenteak erabiltzen dira. Lente horietan errefraktatzean,
Izpiak ardatz nagusitik urruntzen dira, eta horri esker kristalinoak erretinan fokatu ahal
Du.
Miopian (edo ikusmen-laburtasunean),
Objektu baten irudia erretinaren aurrean
Eratzen da (a). Lente dibergente batez
Zuzenduta, argi-izpiek objektuaren irudia
Erretinan sortzen dute (b).
HIPERMETROPIA
Begi hipermetropearen hurbileko puntua normala dena (25 cm inguru) baino urrunago
Dago. Kasu honetan, kristalinoa ez da behar den bezain konbergentea, edo begi-globoa
Laburregia da; horregatik, irudia erretinaren atzean eratzen da eta ikuspegi lausoa
Sortzen da.
Hipermetropia lente konbergenteak erabiliz zuzentzen da. Lente hauetan
Errefraktatzean, izpiak hurbildu egiten dira ardatz nagusira eta irudia erretinan eratzen
Da.
Hipermetropian, objektu baten irudia
Erretinaren atzean eratzen da (a). Lente
Konbergente batez zuzenduta, argiizpiek
Objektuaren irudia erretinan
Sortzen dute (b).
PRESBIZIA
Ikusmen edo bista nekatua deritzo eta hurbileko puntuaren urrunketan datza.
Normalean, adinean gora egitean, kristalinoaren malgutasunaren galeraren kausaz,
Begiak egokitzapena lortzeko gaitasuna galtzen du. Ondorioz, hurbil dauden
Objektuak ezin dira garbi ikusi. Akats hau zuzentzeko, lente konbergenteak erabiltzen
Dira.
ASTIGMATISMOA
Akats hau agertzen da kristalinoa edo kornea erabat esferikoak ez direnean.
Horrelakoetan, objektu puntualek ez dute irudi bakarra sortzen: irudiak lerro
Laburrak bihurtzen dira. Horregatik begi astigmatiko batek ezin ditu garbi bereizi zuzen
Paraleloak, txirrindu baten gurpilen erradioak,…eta abar. Norabide
Perpendikularretan kurbadura-erradio desberdinak dituzten lenteak erabiliz
Zuzen daiteke.