Praia dos afogados

 ORIXES DO GALEGO

Procede do latín vulgar, que era a lingua cotiá no Imperio Romano. Deste latín xorden as linguas románicas (castelán, francés, portugues). Pero na formación destas linguas tamén exerce unha forte influencia as lingua de sustrato e superestrato.

Na formación do galego podemos distinguir varios estratos linguísticos previos á latinización, que corresponden a pobos indoeuropeos. Tamén hay un componente preindeoeuropeo.

Coa chegada dos romanos á Peninsula, comeza un proceso de romanización que consta de 3 partes:

-Toma de contacto dos indíxenas co latín vulgar

-Asimilación do latín por parte das élites indíxenas

-Aceptación total e uso do latín como lingua cotiá

A Gallaecia ocupaba u territorio máis extenso do que é hoxe Galicia, abranguía o norte de Portugal e o occidente de Asturias e León. a finais do S IV e principios do V, a Gallaecia goza dun alto nivel sociocultural e a sustitución polo latín vulgar estaba xa casi consumada.

a) Xermanicos: s.V, tras a caída do Imperio, os suevos establecense  na Gallaecia que máis tarde e anexionado polos visigodos.

b) Arabe: 711 prodúcese a invasión arabe que comeza polo sur e non chega a instalarse na Gallaecia por eso os arabismos que temos entrar polo castelán e o portugues.

ESPLENDOR MEDIEVAL ( S. IX - XIII)

Na primeira mitade da Idade Media S. IX-XII o latín era a lingua de prestixo: administración, igrexa e a única empregada na escrita. Pero nos ámbitos familiar e coloquial, todo o mundo falaba Gall-Portu. Estamos nunca situación de diglosia, latín lingua alta Gall-Portu a baixa.

No S. XIII  galego convértese en lingua de escritura, inciándose un periodo de monolinguismo, onde o Gall-Portu empregase en todos os contextos e funcións. Neste séculos Galicia vive un periodo de esplendor económico, político e cultural. Co descubrimento do sartego do Apóstolo Santiago, Compostela convertese na capital do cristianismo europeo. Tamén e a epoca de ouro da literatura galega.

PERIODO MEDIEVAL DE DECADENCIA (S. XIV-XV)

Neste séculos continua a decadencia política de Galicia, iniciada xa con Fernando III e Alfonso X, porque os cargos de poder son ocupados por forasteiros descoñecedores do galego.

-A primeira loita pola coroa de Castela: a nobreza galega apoia a Pedro I que perde o trono en favor de Henrrique II de Trastámara. Como castigo a nobreza galega se sustitue po nobres casteláns.

-Loita entre Isabel a Católica e Xoana a Beltranexa. Apoiamos a Xoana pero gaña Isabel.

-A ingrexa se suma a o proceso de castelanización

Dende o S. XV producese unha separación segundo a clase social: reis, nobres e eclesiasticos falan castelán e as demais clases só falan galego.

Apartir do S. XVI o galego perde uso como lingua de cultura durante tres séculos chamados séculos escuros. Durante este tempo prodúcese un bilinguismo social, onde o castelán é a lingua dominante pero minoritaria e o galego a lingua dominada pero minorizada.

Será no S. XVIII coa chegada da Ilustación cando xorden as primerias manifestacións contra a marxinación de Galicia. A defensa máis completa do galego e do seu ensino a fai FREI MARTÍN SARMIENTO.