Pertsona deitikoak

MODALIZAZIOA.Esaten duenarekiko igorleak hartzen duen jarrerari deritzogu eta modalizazio-aztarna adierazten duen elementuari, modalizatzaile deritzogu. Motak:-Ziurtasuna: igorleak informazioa modu ziurrean ematen du; jakina, noski, ez dago zalantzarik... Enuntziaziozko perpausak dira nagusi eta funtzio aipatzailea deritzogu.-Probabilitatea edo zalantza: beharbada, agian, nonbait, omen.. Askotan, galderezko perpausetan agertzen direnak. Droga guztiak kaltegarriak ote dira? Drogak kaltegarriak izan litezke.-Beharrizana: Nahitaez, ezinbestean, behar... Oso maiz aurkitzen ditugu aginte perpausetan. Funtzio eragilea ere, oso nabarmena da. -Balioespena: onesteko (zorionez, eskerrak, poztu...) gaitzesteko (zoritxarrez, tamalez, goibeldu..) eta igurikatzeko, desioak adierazteko (espero izan, ez legoke gaizki...). Bertan hizkuntzaren funtzio adierazkorra nagusitzzen da.Erabilera: Azalpenezko testuetan, ziurtasuna adierazten dutenak.Argudiozkoetan ziurtasunezkoak eta balioespenezkoak.Instrukziozkoetan, ziurtasuna eta derrigortasunezkoak.HITZ ERATORPENA.Eratorpenean, autonomia lexikala duen hitz bati, berez esanahi osoa duen hitz bati alegia, autonomia lexikal propiorik ez duen elementu bat gehitzen zaio. Sortzen den hitzak, esanahi berria du.Autonomia propiorik ez duen hizki hori, aurretik (aurrizki), artean (artizki) edo atzetik (atzizki) eransten zaio. Adibidez, ezikasi, eragin, iletsu. Eratorpenaren bidez berreratorpena ere bideratzen da. Hau da, eratorpenaren bidez sortutako elementu bat oinarritzat hartuta, berriro ere eratorpen-legera molda daiteke. Berdin-desberdin-desberdintasun.-Aurrizkiak: euskarak berezko dituenak honakoak dira: Bir-/ber-: birramona, berresan.Arra-: arrapiztu (berpiztu), arraseme (biloba).Des-: desegin, desegoki.Ez-: ezikasi, ejakin, ezezagun.Hizkuntza moderno eta tekniko orok behar izan duen bezala, aurrizkiak mailegatu beharrean aurkitu da euskara; super-, hiper-... -Artizkiak: euskarak -ra- artizkia erabili izan du antzina, gaur egun ordea, ez da emankorra, hau da, gaur egun ez da hitz berririk sortzen artizki honekin, baina jada sortutakoak mantentzen dira: eratorri, erabili, erakutsi...HITZ ELKARKETa. Hizkuntzaren baitan autonomia osoa duten bi elementu lexikal elkartuz sortzen den esanahi batasuna da hitz elkarketa.Egin daitezkeen sailkapenak asko dira; hitz elkartu ugarienak izenak eta izenondoak badira ere, aditzondo elkartuak ere badira.Kategoria gramatikala kontuan hartuta, honako sailkapen hau egiten da: -Izena + izena: bi osagaiak izenak dira; behi-esne, itsasontzi, liburu-denda. Oparotasunagatik hau da hitz-elkarketa motarik emankorrena eta era horretakoak dira inguruko hizkuntzetako “A de B” itxurako unitateak.-

Aditzoina + izena

lehen zatia aditzaren oina da; sal(du)neurri > salneurri, ikas(i)gela > ikasgela..-Izena + izenondoa: katagorri, hankamotz..-Aditzoina + izenondoa: ezkonberri, ulerterraz...-Izena + aditza: gaupasa, gainbegiratu, itxuraldatu..-Hitz elkarketa kopulatiboa: ETA juntagailuaren elipsiz lortzen dena; aita-amak, anai-arrebak, joan-etorri, sartu-atera... -Bustidura i+t>tt,  i+d> y, i+n>ñ..: gutti, matten, battan, bilyu.-J zharra.Lehenagoko y hitz hasieran: yayo, yauntzi, yuan..ORDENA EZ-MARKATUA.Euskarak oinarrizko ordena normal bat du, ez markatua edo neutroa esaten zaiona; SOV (subjektua+osagarria+aditza).Bi objektu baldin baditu, horietan ere, ordena jakin bat dago (nondik elementua noren aurretik).Mikel menditik etxera etorri da (ez markatua).Mikel etxera menditik etorri da (markatua).SOV ordena, ez da beti mantentzen, egitura batzuk SVO bilakatzen baitira.1.-Perpausean ageri den osagarrietako bat luzea edo konplexua delako (mendeko perpausa).2.- Aditz jakin batuzk esaldiaren hasieran joateko ohitura dute; esan, adierazi, ukatu..ORDENA MARKATUA.Baina egitura ez-markatu edo neutroa (SOV) galdegaia ageri denean aldatzen da batez ere.Ordena: Mintzagaia(baldin badago) / galdegaia+aditza / gainerako osagarriak

DEKLINABIDEA.AUZI GAIAK:Nola deklinatzen dira diptongoz, -au, -ai, -ei amaitutako hitzak -Bokalez amaitutako hitzak bezala; arauan, lauko, jaian... -Salbuespena gau hitza da, lekuzko singularreko kasuetan -e lotura baitu; gauez, gauean..-Silaba bakarreko hitzek ere zertaz kasuan -e lotura-bokala hartzen dute; bi deiez, edozein gaiez...Nola deklinatzen dira a berezkoa duten hitzak?-A hori beti gorde behar da; gauza, gauzarik.-a+a=a----neska+aren=neskaren.-a+e=e--ikastola+en=ikastolen.Noiz erabiltzen da mugagabea? -Izen bereziekin eta izenordainekin beti.-Partitiboan (rik) eta nortzat kasuetan beti.-IS-k galdetzaile bat daramanean.-Zenbatzaile zehaztuekin (hamalau urte bete ditu, lau ikaslek, ez ikasleek.).-Zenbatzaile zehaztugabeekin, asko, gutxi, hainbeste..-Zenbait esamolde berezitan; etxea sutan dago, izerdi patsetan etorri naun..Noiz erabiltzen da plural hurbila?-Hurbiltasuna adierazi nahi denean, -o, artikilua erabiltzen da ni/gu talde barnean gaudelako, dela aipagai dugun taldea aurrez aurre dugulako. Klasekideon azterketak… Nola deklinatzen dira izen bereziak?-Pertsona zein herri(alde) izenak mugagabean deklinatzen dira, zenbaitetan -r edo -e loturazko hizkiak erabiliz. Zarautz+n= Zarautzen.-A hotsez amaitzen diren herri eta herrialde zenbaitek arazoa sortzen dute; Gipuzkoa, Nafarroa, Zuberoa eta Donostia. (Guk kontuan hartu beharrekoak).-Beste izen batzuek a hori artiklua dute. Euskal Herria, Bizkaia (kontuan hartu beharrekoak). Zer diferentzia dute bizidunek eta bizigabeek?-Leku-denborazko kasuetan dago ezberdintasuna: bizidunek bestelako deklinabide-atzizki batzuk hartzen dituzte.-Deklinabideko arauetan, pertsonak eta animaliak bizidunak dira; landareak, aldiz, bizigabetzat hartzen dira.-Gorputzeko atalak ere ez dira bizidunen modura deklinatzen.Zein akats egiten dira sarrien deklinabidean?1. -Noraino eta noiz arte nahastea, denboratasuna (noiz arte) eta lekutasuna (noraino).2.-Nondik (mugimendu-aztarna) eta non (toki estatikoa, ubikazioa) nahastea.3.-Partitiboan, mugagabea da beti eta aditzarekin egin beharreko komuztadura singularrean egin behar du. Noiz erabiltzen da?Galderetan: Baduzu gogorik hori egiteko?Ezezkoetan: Ez dut astirik hori egiteko.Balio enfatikoa emateko, baiezko perpausetan.Konparaziozko perpausetan.4.-Norekin (konpania) eta zertaz  (tresna-zentzua) nahastea.5.-Zertaz kasuaren atzizki plurala ez da -etaz, -ez baizik. Gainera, -ta erakusleetan (honetaz) eta izenordainetan (nitaz) aino ez da ageri. 6.-Zerengatik kasua. Hizkuntza erromanikoen kalkoa eginez, euskaraz guztiz nahasgarriak diren esapideak ateratzen zaizkigu. Norengatik eta norengandik kasuak ere nahasgarri gertazen dira.7.- Bizidunentzat -entzat erabiltzen da, eta bizigabeentzat -rako erabiltzen da.8.- -entzat eta -entzako berezi behar dira, azkena izenlaguna baita eta izen baten aurrean joan behar baita beti.9.- Nortzat prolatiboa: ustea, edo xedea adierazten da.KAZETARITZA-GENEROAK.INFORMATZEKOAK. -Albisea: Edukia: Gaurkotasuna eta interesa duen gertakari baten kontaketa laburra eta objektiboa da. Kazetariak ez du bere baloraziorik azaldu behar, albistea, kazetaritzaren muina da. Datuak elkarren segidan ematen dira, garrantzitsuenetik arruntenera; zer eta non, zergatik eta nola.Hizkuntza ezaugarriak: 3.Pertsonan idatzia, izenondo gutxi,modalizatzailerik ez, idazketa arina eta Titulua/Leada/Gorputza.-Kronika:Edukia: Gaurkotasuna eta interesa duen gertakari baten kontaketa da, kazetariak gertakari horri buruz bere balorazioa egiten du. Mota askotako kronikak dira edukiaren arabera, eta gaian aditua den kazetariak egiten du kronika.
Hizkuntza ezaugarriak: Kronika-egilea ikusle eta jasotzailea da, balorazio subjektiboa erabili dezake, eta idazketa erraza erabiltzen du.-Erreportajea:Edukia: Nahiz eta gaurkotasun gorririk ez izan, gertakari edo gai interesgarri baten inguruko informazio oso eta zabala da. Pertsonak eta haien iritziak, giroa, lekua.. Deskribatzen dira baina kazetariak ez du baloraziorik egiten. Erreportaje onak kazetariaren aldez aurreko lan serioa seinale izaten du.Hizkuntza ezaugarriak: Hizkuntza-maila dotorea, hizkuntza argia eta ulergarria eskatzen du.-Editoriala: Editorialgile taldeak eta egunkariko zuzendaritzak dira egileak. Edukia, aktualitateko arazo bati buruzkoa izaten da, egunkariaren ideologiaren ildotik planteatua. Argudioak eta estilo libre baino jasoa aipatzekoak dira, eta sinatu gabeak 3.Personan aurkezten dira. Egitura librea, eta bukaera iradokitzailea dute,-Iritzi artikulua: Artikulugile jakin, idazle edota gaian espezializatua daudenak dira egileak. Gai librea erabili ohi dute, eta tratagai den gaiaz idazleak iritzea ematen du. Argudioak eta estilo libreak izan ohi dira ezaugarriak, baita sinatua egotea, 1.Pertsonan. Egitura librea eta hasiera nahiz bukaera iradokitzaileak izan ohi ditu. -Eskutitza: Egilea eta edukia edonor/edozein izan ohi dira, eta diskurtso libre baina 1.Pertsonan sinatuak izan ohi dira. Laburrak eta egitura librekoak dira.

n- = pertsona-morfema (ni),-a- =denbora-morfema (orainaldia),-tor =etorri aditzaren erroa ,g- =pertsona-morfema (gu),-en- =denbora-morfema (ez orainaldia),-bil- =ibili aditzaren erroa,-tza- =pluralgilea (gu),-n =denbora-morfema (iragana),d- =pertsona-morfema (nor>hura),-a- =denbora-morfema (orainaldia),-go- =egon aditzaren erroa,-k- =epentetikoa,-i- =predatiboa,-o =pertsona-morfema (nori>hari),g- =pertsona-morfema (nor>gu),-in- =denbora-morfema (ez orainaldia),-doa- =joan aditzaren erroa,-z- =pluralgilea (nor),-k- =epentetikoa,-i- =predatiboa,-o- =pertsona-morfema (nori>hari),-n =denbora-morfema (iragana)

Erregistro neutroa:-Nor, nori eta nork islatzen ditu. Anaiari giltzak galdu zaizkio.-Noiz erabili erregistro neutroa? Gure solaskidea berorika tratatzen dugunean. Berorrek badaki:
eskutitza iritsi da

Erregistro alokutiboa:-Esaldiko aditzak nor, nori eta nork pertsonak islatzeaz gain, erkarrizketako solaskidea ere islatzen du. Amaia kalera joan duk (sol. Mutila)/dun (sol. Nes).-Noiz erabili e. Alokutiboa? --Gure solaskidea zuka tratatzen dugunean (iparraldeak bereiziki). Ni etorri nauzu.--Gure solaskidea hika tratazen dugunean. Amaia kalera joan duk (sol. Mutila)/dun (sol. Nes).Alokutiboaren mugak.-1. Eta 3. Pertsonetako bakarrik ditugu alokutibo aditzak..-Galdera eta harridura esaldietan ezin da alokutiborik erabili. Hemen al zagok hire anaia?> Hemen al dago hire anaia? (ongi) Ikaragarrizko partidua egin din Bartzelonak! > I. Partidua egin du b- k (ongi).-Menpeko esaldietan ezin da alokutiborik erabili. Etorri duken neska nire lehengusua duk> etorri den neska nire lehengusua duk.

Mugagabea/Singularra/Plurala

-NOR.Absolutiboa: -/A/AK.-NORK.Ergatiboa:(E)K/AK/EK. -NORI datiboa:RI/ARI/EI

-NON.Inesiboa: -tan/-ean/etan. -NORENGAN.Inesiboa: gan/arengan/engan. -NONGO.Leku denborazkoa:tako/ko/etako.-NORA.Adlatiboa:tara/ra/etara.-NORENGANA.Adlatiboa:gana/agana/engana.-NORAINO.Adl.Bukatuzkoa:taraino/raino/etaraino.-NORENGANAINO.Adl.Bukatuzkoa:ganaino/aganaino/enganaino.-NORANTZ.Adl.Bide zuzenezkoa: tarantz/rantz/etarantz.-NORENGANANTZ.Adl.Bide zuzenezkoa: ganantz/aganantz/enganantz.-NONDIK.Ablatiboa: tatik/tik/etatik.-NORENGANDIK.Ablatiboa:gandik/agandik/engandik.

-NOREN.Edutezkoa: ren/aren/en.-NOREKIN.Soziatiboa:rekin/arekin/ekin.-ZERTAZ/NORTAZ.Instruemntala:z/az/ez.-NORENGATIK.Motibazioa:gatik/agatik/engatik.-NORENTZAT.Destinatiboa:rentzat/arentzat/entzat

-NORTZAT.Prolatiboa:tzat

MODALIZAZIOA.Esaten duenarekiko igorleak hartzen duen jarrerari deritzogu eta modalizazio-aztarna adierazten duen elementuari, modalizatzaile deritzogu. Motak:-Ziurtasuna: igorleak informazioa modu ziurrean ematen du; jakina, noski, ez dago zalantzarik... Enuntziaziozko perpausak dira nagusi eta funtzio aipatzailea deritzogu.-Probabilitatea edo zalantza: beharbada, agian, nonbait, omen.. Askotan, galderezko perpausetan agertzen direnak. Droga guztiak kaltegarriak ote dira? Drogak kaltegarriak izan litezke.-Beharrizana: Nahitaez, ezinbestean, behar... Oso maiz aurkitzen ditugu aginte perpausetan. Funtzio eragilea ere, oso nabarmena da. -Balioespena: onesteko (zorionez, eskerrak, poztu...) gaitzesteko (zoritxarrez, tamalez, goibeldu..) eta igurikatzeko, desioak adierazteko (espero izan, ez legoke gaizki...). Bertan hizkuntzaren funtzio adierazkorra nagusitzzen da.Erabilera: Azalpenezko testuetan, ziurtasuna adierazten dutenak.Argudiozkoetan ziurtasunezkoak eta balioespenezkoak.Instrukziozkoetan, ziurtasuna eta derrigortasunezkoak.HITZ ERATORPENA.Eratorpenean, autonomia lexikala duen hitz bati, berez esanahi osoa duen hitz bati alegia, autonomia lexikal propiorik ez duen elementu bat gehitzen zaio. Sortzen den hitzak, esanahi berria du.Autonomia propiorik ez duen hizki hori, aurretik (aurrizki), artean (artizki) edo atzetik (atzizki) eransten zaio. Adibidez, ezikasi, eragin, iletsu. Eratorpenaren bidez berreratorpena ere bideratzen da. Hau da, eratorpenaren bidez sortutako elementu bat oinarritzat hartuta, berriro ere eratorpen-legera molda daiteke. Berdin-desberdin-desberdintasun.-Aurrizkiak: euskarak berezko dituenak honakoak dira: Bir-/ber-: birramona, berresan.Arra-: arrapiztu (berpiztu), arraseme (biloba).Des-: desegin, desegoki.Ez-: ezikasi, ejakin, ezezagun.Hizkuntza moderno eta tekniko orok behar izan duen bezala, aurrizkiak mailegatu beharrean aurkitu da euskara; super-, hiper-... -Artizkiak: euskarak -ra- artizkia erabili izan du antzina, gaur egun ordea, ez da emankorra, hau da, gaur egun ez da hitz berririk sortzen artizki honekin, baina jada sortutakoak mantentzen dira: eratorri, erabili, erakutsi...HITZ ELKARKETa. Hizkuntzaren baitan autonomia osoa duten bi elementu lexikal elkartuz sortzen den esanahi batasuna da hitz elkarketa.Egin daitezkeen sailkapenak asko dira; hitz elkartu ugarienak izenak eta izenondoak badira ere, aditzondo elkartuak ere badira.Kategoria gramatikala kontuan hartuta, honako sailkapen hau egiten da: -Izena + izena: bi osagaiak izenak dira; behi-esne, itsasontzi, liburu-denda. Oparotasunagatik hau da hitz-elkarketa motarik emankorrena eta era horretakoak dira inguruko hizkuntzetako “A de B” itxurako unitateak.-Aditzoina + izena: lehen zatia aditzaren oina da; sal(du)neurri > salneurri, ikas(i)gela > ikasgela..-Izena + izenondoa: katagorri, hankamotz..-Aditzoina + izenondoa: ezkonberri, ulerterraz...-Izena + aditza: gaupasa, gainbegiratu, itxuraldatu..-Hitz elkarketa kopulatiboa: ETA juntagailuaren elipsiz lortzen dena; aita-amak, anai-arrebak, joan-etorri, sartu-atera... -Bustidura i+t>tt,  i+d> y, i+n>ñ..: gutti, matten, battan, bilyu.-J zharra.Lehenagoko y hitz hasieran: yayo, yauntzi, yuan..ORDENA EZ-MARKATUA.Euskarak oinarrizko ordena normal bat du, ez markatua edo neutroa esaten zaiona; SOV (subjektua+osagarria+aditza).Bi objektu baldin baditu, horietan ere, ordena jakin bat dago (nondik elementua noren aurretik).Mikel menditik etxera etorri da (ez markatua).Mikel etxera menditik etorri da (markatua).SOV ordena, ez da beti mantentzen, egitura batzuk SVO bilakatzen baitira.1.-Perpausean ageri den osagarrietako bat luzea edo konplexua delako (mendeko perpausa).2.- Aditz jakin batuzk esaldiaren hasieran joateko ohitura dute; esan, adierazi, ukatu..ORDENA MARKATUA.Baina egitura ez-markatu edo neutroa (SOV) galdegaia ageri denean aldatzen da batez ere.Ordena: Mintzagaia(baldin badago) / galdegaia+aditza / gainerako osagarriak

Mugagabea/Singularra/Plurala

-NOR.Absolutiboa: -/A/AK.-NORK.Ergatiboa:(E)K/AK/EK. -NORI datiboa:RI/ARI/EI

-NON.Inesiboa: -tan/-ean/etan. -NORENGAN.Inesiboa: gan/arengan/engan. -NONGO.Leku denborazkoa:tako/ko/etako.-NORA.Adlatiboa:tara/ra/etara.-NORENGANA.Adlatiboa:gana/agana/engana.-NORAINO.Adl.Bukatuzkoa:taraino/raino/etaraino.-NORENGANAINO.Adl.Bukatuzkoa:ganaino/aganaino/enganaino.-NORANTZ.Adl.Bide zuzenezkoa: tarantz/rantz/etarantz.-NORENGANANTZ.Adl.Bide zuzenezkoa: ganantz/aganantz/enganantz.-NONDIK.Ablatiboa: tatik/tik/etatik.-NORENGANDIK.Ablatiboa:gandik/agandik/engandik.

-NOREN.Edutezkoa: ren/aren/en.-NOREKIN.Soziatiboa:rekin/arekin/ekin.-ZERTAZ/NORTAZ.Instruemntala:z/az/ez.-NORENGATIK.Motibazioa:gatik/agatik/engatik.-NORENTZAT.Destinatiboa:rentzat/arentzat/entzat

-NORTZAT.Prolatiboa:tzat   

DEKLINABIDEA.AUZI GAIAK:Nola deklinatzen dira diptongoz, -au, -ai, -ei amaitutako hitzak -Bokalez amaitutako hitzak bezala; arauan, lauko, jaian... -Salbuespena gau hitza da, lekuzko singularreko kasuetan -e lotura baitu; gauez, gauean..-Silaba bakarreko hitzek ere zertaz kasuan -e lotura-bokala hartzen dute; bi deiez, edozein gaiez...Nola deklinatzen dira a berezkoa duten hitzak?-A hori beti gorde behar da; gauza, gauzarik.-a+a=a----neska+aren=neskaren.-a+e=e--ikastola+en=ikastolen.Noiz erabiltzen da mugagabea? -Izen bereziekin eta izenordainekin beti.-Partitiboan (rik) eta nortzat kasuetan beti.-IS-k galdetzaile bat daramanean.-Zenbatzaile zehaztuekin (hamalau urte bete ditu, lau ikaslek, ez ikasleek.).-Zenbatzaile zehaztugabeekin, asko, gutxi, hainbeste..-Zenbait esamolde berezitan; etxea sutan dago, izerdi patsetan etorri naun..Noiz erabiltzen da plural hurbila?-Hurbiltasuna adierazi nahi denean, -o, artikilua erabiltzen da ni/gu talde barnean gaudelako, dela aipagai dugun taldea aurrez aurre dugulako. Klasekideon azterketak… Nola deklinatzen dira izen bereziak?-Pertsona zein herri(alde) izenak mugagabean deklinatzen dira, zenbaitetan -r edo -e loturazko hizkiak erabiliz. Zarautz+n= Zarautzen.-A hotsez amaitzen diren herri eta herrialde zenbaitek arazoa sortzen dute; Gipuzkoa, Nafarroa, Zuberoa eta Donostia. (Guk kontuan hartu beharrekoak).-Beste izen batzuek a hori artiklua dute. Euskal Herria, Bizkaia (kontuan hartu beharrekoak). Zer diferentzia dute bizidunek eta bizigabeek?-Leku-denborazko kasuetan dago ezberdintasuna: bizidunek bestelako deklinabide-atzizki batzuk hartzen dituzte.-Deklinabideko arauetan, pertsonak eta animaliak bizidunak dira; landareak, aldiz, bizigabetzat hartzen dira.-Gorputzeko atalak ere ez dira bizidunen modura deklinatzen.Zein akats egiten dira sarrien deklinabidean?1. -Noraino eta noiz arte nahastea, denboratasuna (noiz arte) eta lekutasuna (noraino).2.-Nondik (mugimendu-aztarna) eta non (toki estatikoa, ubikazioa) nahastea.3.-Partitiboan, mugagabea da beti eta aditzarekin egin beharreko komuztadura singularrean egin behar du. Noiz erabiltzen da?Galderetan: Baduzu gogorik hori egiteko?Ezezkoetan: Ez dut astirik hori egiteko.Balio enfatikoa emateko, baiezko perpausetan.Konparaziozko perpausetan.4.-Norekin (konpania) eta zertaz  (tresna-zentzua) nahastea.5.-Zertaz kasuaren atzizki plurala ez da -etaz, -ez baizik. Gainera, -ta erakusleetan (honetaz) eta izenordainetan (nitaz) aino ez da ageri. 6.-Zerengatik kasua. Hizkuntza erromanikoen kalkoa eginez, euskaraz guztiz nahasgarriak diren esapideak ateratzen zaizkigu. Norengatik eta norengandik kasuak ere nahasgarri gertazen dira.7.- Bizidunentzat -entzat erabiltzen da, eta bizigabeentzat -rako erabiltzen da.8.- -entzat eta -entzako berezi behar dira, azkena izenlaguna baita eta izen baten aurrean joan behar baita beti.9.- Nortzat prolatiboa: ustea, edo xedea adierazten da.KAZETARITZA-GENEROAK.INFORMATZEKOAK. -Albisea: Edukia: Gaurkotasuna eta interesa duen gertakari baten kontaketa laburra eta objektiboa da. Kazetariak ez du bere baloraziorik azaldu behar, albistea, kazetaritzaren muina da. Datuak elkarren segidan ematen dira, garrantzitsuenetik arruntenera; zer eta non, zergatik eta nola.Hizkuntza ezaugarriak: 3.Pertsonan idatzia, izenondo gutxi,modalizatzailerik ez, idazketa arina eta Titulua/Leada/Gorputza.-Kronika:Edukia: Gaurkotasuna eta interesa duen gertakari baten kontaketa da, kazetariak gertakari horri buruz bere balorazioa egiten du. Mota askotako kronikak dira edukiaren arabera, eta gaian aditua den kazetariak egiten du kronika.Hizkuntza ezaugarriak: Kronika-egilea ikusle eta jasotzailea da, balorazio subjektiboa erabili dezake, eta idazketa erraza erabiltzen du.-Erreportajea:Edukia: Nahiz eta gaurkotasun gorririk ez izan, gertakari edo gai interesgarri baten inguruko informazio oso eta zabala da. Pertsonak eta haien iritziak, giroa, lekua.. Deskribatzen dira baina kazetariak ez du baloraziorik egiten. Erreportaje onak kazetariaren aldez aurreko lan serioa seinale izaten du.Hizkuntza ezaugarriak: Hizkuntza-maila dotorea, hizkuntza argia eta ulergarria eskatzen du.-Editoriala: Editorialgile taldeak eta egunkariko zuzendaritzak dira egileak. Edukia, aktualitateko arazo bati buruzkoa izaten da, egunkariaren ideologiaren ildotik planteatua. Argudioak eta estilo libre baino jasoa aipatzekoak dira, eta sinatu gabeak 3.Personan aurkezten dira. Egitura librea, eta bukaera iradokitzailea dute,-Iritzi artikulua: Artikulugile jakin, idazle edota gaian espezializatua daudenak dira egileak. Gai librea erabili ohi dute, eta tratagai den gaiaz idazleak iritzea ematen du. Argudioak eta estilo libreak izan ohi dira ezaugarriak, baita sinatua egotea, 1.Pertsonan. Egitura librea eta hasiera nahiz bukaera iradokitzaileak izan ohi ditu. -Eskutitza: Egilea eta edukia edonor/edozein izan ohi dira, eta diskurtso libre baina 1.Pertsonan sinatuak izan ohi dira. Laburrak eta egitura librekoak dira.