Pentsamendu ilustratua
Enviado por Chuletator online y clasificado en Historia
Escrito el en vasco con un tamaño de 10,04 KB
ILUSTRAZIOAREN EZAUGARRI OROKORRAK
Ilustrazioa
Europan eta haren kolonietan garatu zen, XVIII. Mendean. Filosofian, zientzian eta literaturan nabarmendu zen mugimendu ilustratua, eta Errenazimentuko ideiak eta iraultza zientifikoa* deritzon pentsalariak (Locke, Newton eta Descartes) izan ziren haren oinarriak.
XVIII. Mendean zehar, pentsamendu tradizionalarekiko hainbat joera kritiko hedatu ziren Europan kolokan jarri zituzten erlijio sinesmen tradizionalak, ikuspegi arrazional orotatik kanpo zeudelako, baina deismoa
*
Defendatzen zuten oro har
Politikari dagokionez, pentsalari ilustratuek Ingalaterran gertatutako aldaketak miresten zituzten (PARLAMENTARISMOA)
Hauek ziren Ilustrazioaren oinarrizko printzipioak:
Arrazoia gorestea
Naturarekiko hurbiltasuna
Zoriona bilatzea
Aurrerabidearen zentzua
Frantzian, bi aitzindari nagusi izan zituen Ilustrazioak: Montesquieu (1689- 1755) eta Voltaire (1694-1755). Montesquieu botere banaketaren teorialaritzat hartua da, Legeen espiritua lanari esker; eta Voltaire tolerantziaren eta askatasunaren alde agertu zen.
XVIII. Mendearen bigarren erdian, bi pentsamendu joera bereizi ziren:
Joera arrazionalista, aristokratikoa eta materialista, Diderot (1713-1784), obraren zuzendaria, eta D’Alembert (1717-1783), Sarrerako diskurtsoa idatzi zuena.
Joera idealista, Jean- Jacques Rousseau.
Gizarte kontratua argitaratu zuen, zeinetan finkatu baitzituen erregimen politiko berria izango zenaren eta, azken batean, eredu demokratikoaren oinarriak: hiritarren eskubide berdintasuna, eta boterea herriaren esku jartzea.
Nazioen aberastasuna
Smithek liberalismo ekonomikoa finkatu zuen obra hartan, eta gaur egun arte iraun du doktrina horrek indarrean.XVIII. Mendean, formula berri bat baliatu zuen absolutismoak: despotismo ilustratua.
Despotismo ilustratuak agintzeko era berri bat ekarri zuen. Errege-erregina ilustratuek politika erreformista egin zuten, baina boteretik gidatuta, betiere, eta beren eskumen guztiei eutsiz;
Errege-erregina ilustratuak ziren, adibidez, Prusiako Federiko II.A, Austriako Maria Teresa eta Josef II.A, Errusiako Katalina II.A eta Espainiako Karlos III.A.
Jarduera ekonomikoak babestea, bereziki nekazaritza eta manufakturak.
Heziketa publikoa sustatzea.
Eliza estatuaren mende jartzea: erregalismoa*.
Sistema administratibo, fiskal eta judizial berri bat sortzea.
Feudalismoaren zenbait arrasto ezabatzea