Ordenagailuaren Osagaiak: Hardware eta Software Gida Osoa

1. Hardwarea: Ordenagailuaren Osagai Fisikoak

1.1. Plaka Nagusia (Motherboard)

• Definizioa: Ordenagailuaren gailuak konektatzeko plataforma nagusia da.
• Osagaiak: Mikroprozesadorea, memoria nagusia (RAM eta ROM), zabalkuntza-erretenak, beste txip batzuk (BIOS, etab.).
• Konexioak: Gailuak busen, ataka berezien edo hedapen-erretenen bidez konektatzen dira bertara.

1.2. PUZ (Prozesatzeko Unitate Zentrala)

• Definizioa: Ordenagailuaren osagai nagusia da, ordenagailuaren garuna.
• Funtzioa: Programen aginduak interpretatzeaz, datuak prozesatzeaz eta sistema gobernatzeaz arduratzen da.
• Osagaiak:
  • Kontrol-unitatea: Prozesu guztiak koordinatu eta kontrolatzen ditu.
  • Unitate aritmetiko-logikoa: Eragiketa matematikoak egiteaz arduratzen da.
• Abiadura: Megahertzetan (MHz) neurtzen da.

1.3. Memoria

• ROM memoria (Read-Only Memory):
  • Ezaugarria: Edukia irakurri bakarrik.
  • Funtzioa: Hemen gordetzen da ordenagailua pizterakoan behar duen osagaien informazioa (disko mota, memoria mota, mikroprozesadorea, etab.).
  • Iraunkortasuna: Ordenagailua itzaltzean, bertan dagoen informazioa ez da galtzen, oinarri-plakako pila bati esker.
• RAM memoria (Random Access Memory):
  • Ezaugarria: Edukia alda daiteke, irakurtzeko eta idazteko memoria da.
  • Iraunkortasuna: Ordenagailua itzaltzean, edukia ezabatu egiten da.
• Zokaloak: Oinarri-plakan RAM memoria txertatzeko erabiltzen dira.

1.4. Biltegiratze-Unitateak

• Barne Informazio-Euskarriak:
  • Disko gogorra: Sistema eragilea, aplikazio-programak eta erabiltzaileen datuak gordetzen dira bertan.
  • Ezaugarriak: Ahalmena (kapazitatea) eta abiadura (bira/min) kontuan hartu behar dira.
• Kanpo Informazio-Euskarriak:
  • USB memoriak: Informazioa leku batetik bestera eramateko erabiltzen dira, informazioa oso azkar grabatu eta irakurri daitekeelako.
  • Memoria-txartelak: Kameretan eta telefonoetan erabiltzen dira. Memoria-txartelen irakurgailua informazioa irakurtzeko erabiltzen da.

1.5. Periferikoak

• Sarrerako periferikoak: Datuak eta aginduak kanpotik sartzeko erabiltzen dira (teklatua, sagua, mikrofonoa, eskanerra, etab.).
• Irteerako periferikoak: Datuak prozesatu ondoren, informazioa ateratzeko erabiltzen dira (pantaila, inprimagailua, bozgorailuak, etab.).
• Sarrera/Irteerako periferikoak: Ordenagailuari datuak sartzeko eta hortik informazioa ateratzeko erabiltzen dira (modema, ukipen-pantaila, etab.).

1.6. Konexioak eta Atakak

• Busak: PUZarekin, memoriarekin eta sarrera/irteera gailuekin komunikatzen dira.
• Hedatze-txartelak: Dispositibo desberdinak konektatzeko (monitorea, teklatua, etab.) eta hedatze-erretenaren bidez oinarri-plakarekin konektatzen dira.
• Elikatze-iturria: 220 volt-eko korronte alternoa 5-12 volt-eko korronte zuzen bihurtzeko transformadorea da.
• Konexio-portuak: Ordenagailuaren dispositibo guztiak elkarrekin eta osagaiekin komunikatzeko konexioak dira.
  • Paraleloa (LPT): Inprimagailuak konektatzeko erabiltzen zen.
  • Seriea (PS/2): Sagua eta teklatua konektatzeko (abiadura txikia, COM1, COM2).
  • USB (Universal Serial Bus): Abiadura handikoak, gaur egun inprimagailu, eskaner, memoria eta beste hainbat gailutan erabiltzen dira.
  • FireWire (IEEE 1394): Oso azkarra, kamerak eta bideo-gailuak konektatzeko erabiltzen da.

2. Softwarea: Ordenagailuaren Programa eta Aginduak

2.1. Definizioa

Softwarea: Ordenagailua abian jartzeko, datu-prozesaketaren bidez, ordenagailua erabiltzeko aukera ematen duten programen edo aginduen multzoa da.

2.2. Software Motak

• Sistema eragilea: Oinarrizko funtzio guztiak nola egin erakusten dio ordenagailuari (adibidez, Windows, macOS, Linux).
• Programazio-hizkuntzak: Programak sortzea dute funtzio nagusi (adibidez, C, C++, Java, Python, etab.).
• Aplikazio-programak: Erabiltzaileen beharrei erantzuteko erabiltzen dira (adibidez, kalkulu-orriak, datu-baseak, testu-prozesadoreak, Photoshop, nabigatzaileak, etab.).
• Multimedia-programak: Periferikoek sortutako edukiak tratatzeko erabiltzen dira (adibidez, irudiak, soinua, bideoa editatzeko programak, etab.).