Nekazaritza ustiapena

LANDA-EREMUA

·ELEMENTU ABIOTIKOAK:
Lurraldearen Euskarri fisikoa dira.

·ELEMENTU BIOTIKOAK:
Inguru horretan bizi Diren izaki bizidunak dira.

·ELEMENTU ANTROPIKOAK:
Giza jardueren Bidez sartutako elementuak dira.

PAISAI-EREMUAK:

·PAISAIA ABIOTIKOAK:
bizia urria da. (basarmuetan)

·PAISAIA BIOTIKOA:
izaki Bizidun ugari dago, baina gizakiaren esku-hartzea txikia da. (ohin Tropikaletan)

·PAISAIA ANTROPIKOA:
gizakiaren eragina oso handia da. (hirietan)

LANDA

PAISAIA: Paisaia-mota horien guztien konbinaketa dira. Oreka dago lurraldea eratzen Duten elemetuen artean.

LANDA-PAISAIETAKO FAKTORE ERABAKIGARRIAK

HAUEK DIRA FAKTORE-FISIKOAK…

ERLIEBEA:

Eremu agrarioen malda edo Eguzkiarekiko orientazioa erliebearen araberakoak dira. Tenperatura eta hezetasuna klimaren araberakoak dira.

LURZORUA:

Lursoruaren garitasuna edo Azidotasuna erabakigarria da hartan egingo den nekazaritza-
Jarduerarako.

HAUEK DIRA GIZA FAKTOREAK…

DEMOGRAFIA:

Biztanleria-dentsitate Handiko lurraldeetan ekoizpen handia behar da, elikagai gehiago lortzeko.

TEKNOLOGIA:

Teknologiaren Garapen-mailaren arabera, handiagoa edo txikiagoa izango da lurraldearen Eraldaketa.

EGITURA EKONOMIKOA:

Jabetza lursail Handitan edo txikitan antolatuko da.

ERABAKI-POLITIKOAK:

Eragina dute eremu Bakoitzean aplikatzen den ekoizpen-ereduan.

LEHEN SEKTOREA

Landa-eremuetako ekonomia-jarduera nagusiak daude. Elikagaiak eta beste natura-baliabide batzuk ekoiztearekin eta erauztearekin Lotutako lanak sartzen dira. Esaterako; nekazaritza, abeltzaintza, arrantza, Meatzaritza eta baso-ustiapena.

Baina landa-
Eremuetan beste ekonomia-jarduera daude; Industria txikia, eskulangintza, biztanleriarentzako zerbitzuak, merkataritza Eta turismoa.

NATURA-BALIABIDEEN GARRANTZIA

Ekonomia-jardueretarako erabiltzen dituen natura-elementuak Dira.

Batzuk kontsumitzen dira, baina beste batzuk industria Prozesuetarako lehen gaitzat erabiltzen dira.

BALIABIDE BERRIZTAGARRIAK:

Denbora-epe Laburrean leheneratzen diren baliabideak. Uda lehor baten ondoren erreserbak Handitzen dira.

BALIABIDE BERRIZTAEZINAK:

Oso Leheneratze-ziklo luzeak dituzten baliabideak dira. Energia lortzeko erabiltzen Ditugun iturri asko dira. (petroleoa, ikatza, gas naturala eta mineral Metalikoak) Burdina, kobrea eta urrea garrantzitsuak dira industriarako.

NEKAZARITZA

Eremu berriak kolonizatzen dira, nekazaritza eta Abeltzaintza egiteko. Beste eremu batzuk alde batera uzten dituzte; Produktibitate urrikoak direlako, bai lurzoruaren higaduraren ondorioz, bai Emankortasuna galdu dutelako.

NEKAZARITZA-JARDUEREN EGITURA

Landatutako eremuak antolatzeko erabiltzen den modua da.

USTIATEGIEN TAMAINA:

Latifundio, lursail Handiz osatutako ustiategiei eta minifundio, tamaina txikia dutenei.

LURSAILAREN FORMA:

Bi mota bereizten Dira;
erregularra eta irregularra.
Faktore fisikoak izaten dira Bereizketa horren arrazoiak, erliebea eta lur-zatiketaren antzinatasuna.

ITXITURA:

Landa itxia (Bocage)

Muga fisikoen (pezoiak, hormak edo heziak) bidez zehaztu diren lursailak dira.

Landa Zabala (Openfield)

Mugarik gabeko lursailak dira.

JABETZA

Pribatua, Nekazaritza-lurren jabetza da. Batzuetan titulartasun kolektiboa izan daiteke, Jabe-multzo batenak badira.

EDUKITZA

Ustiapen zuzena, lur Horien jabeek ustiatzen dituzte. Ustiapen zeharkakoa, lur horien jabeek beste Pertsonei laga zaizkie, errentamenduan (errente ordaintzearen truke) eta Apartzerian (lortutako uztaren zati baten truke).

LURSAILA:

Nekazaritza-eremu bateko Laborantza-unitate txikiena da.

LABORE BELARKARAK:

Zurtoin malgua duten landareak Dira.

LABORE ZUHAIZKARAK:

Zurtoin zurruna duten Zuhaitzak dira.

LABORE ZUHAIXKAKARAK:

Zurtoin zurruna eta Motza duten landareak dira.

LABORANTZA-SISTEMA

LABORANTZA SISTEMA, ezaugarri fisiko eta giza ezaugarrien Arabera:

Espezien aniztasunari begiratuta…

POLILABORANTZA:

Ekoizpena biztanleriaren Autohornikuntzarako da. Zenbait espezie landatu behar dira.

MONOLABORANTZA:

Helburua ekoizpena Saltzea da; tokiko, herialdeko edo naziarteko merkatuan. Labore bakarra egiten Dute, errendimendu hobea lortzeko.

Landatutako eremueren eta lortutako ekoizpenaren Arteko erlazioa begiratuta…

INTENTSIBOAK:

Inbertsio ekonomiko handia Dituzte, horregatik, ekoizpen bolumen handia lortzen da. Nekazaritzarako Goi-teknologia erabiltzen da, horregatik, errendimendu hobeak lortzen dira.

ESTENTSIBOAK:

Lur-azalera handia Ustiatzen dute. Hektarea bakoitzeko produktibitatea txikiagoa da.

Baliabide hidrikoen erabilera begiratuta…

LEHORREKOA:

Euria-ura baino ez da Erabiltzen.

UREZTATUA:

Laboreak ureztatzen ditu, azpiegitura Hidrikoetako ura erabiliz, eta horrela errentagarritasun handiagoa lortzen du.

ABELTZAINTZA

Jarduera honen oinarria animaliak haztea da, animaliek Ematen dizkiguten baliabideak aprobetxatzea da, elikatzeko (haragia, esnea, Arrautzak,…), ehungintzarako (artilea, larrua eta lumak) nekazaritzan edo Aisiajarduetan lan-indartzat erabiltzeko.

ABELTZAINTZA-USTIAPENEKO SISTEMAK

Ustiategiaren tamaina begiratuta…

ESTENTSIBOA:

Azienda lur-eremu zabaletan Bizi da; bazkalekuetan, alegia.

INTENTSIBOA:

Kapital-inbertsio handiak Egiten diren azalera txikietan kontzentratzen dira animaliak.

Aziendaren mugikortasuna kontuan hartuta…

NOMADA:

Azienda etengabe ibiltzen da Batetik bestera.

TRANSHUMANTEA:

Urtaroen arabera mugitzen Da azienda.

SEDENTARIOA:

Azienda ez da bazkaleku bila Lekualdatzen.

Elikadura-
Motaren arabera…

UKUILURATUA:

Pentsu konposatuak eta Ganadu-jatekoa ematen zaie.

UKUILURATU GABEA:

Bazka baino ez dute Jaten.

ERDI-UKUILURATUA:

Elikadura mistoa dute: Pentsua eta bazka.

ABELTZAINTZAREN MODERNIZAZIOA

- Abeltzaintza-ustiategien makanizazioa gertatu da, Horregatik, ekoipena areagotu da, eskulana murriztu da eta sistema Tradizionalak desagertu dira.

-
Bertako arrazak, produktibitate txikiagoa baina Ingurumena oso ondo egokituta.
Kanpoko arrazak, produktibitate Handiagoak.

- Batzuek baliatzen ziren ustiategi tradizionalak eraldatu Eta ustiategi espezializatu bihurtu dira, azienda-mota bakarra ustiatzeko.

Aldaketa handiena autokontsumorako abeltzaintza murriztu Egin dela da, kanpo-merkatuetan sartzeko helburuarekin.

Haragikien ekoizpena gora egin du, horri esker, elikadura Hobetu da.

Arazoak dira, ageriko zenbait arazoetan islatzen direla; Hormonak erabiltzea hazienda hazteko, animaliak bizi-baldintza txarretan Edukitzea, kalitate txarreko pentsuak fabrikatzea eta gaixotasunak hedatzea.

ARRANTZA MODALITATEAK

Zuzeneko kontsumorako edo industrian lehengaitzat Erabiltzeko arrainak eta beste itsas animalia batzuk harrapatzen dituen Jarduera ekonomikoa da.

ARRANTZA KONTINENTALA:

Ur gezetan egiten Da.

ITSAS ARRANTZA:

Itsasoetan eta ozeanoetan Egiten da.

KIROL-ARRANTZA:

Aisialdi-helburuz egiten Da.

ARRANTZA INDUSTRIALA:

Harrapakinak Merkaturatzen dira.

ITSAS ARRANTZAKO

MOTAK…

BAXURAKO ARRANTZA:

Kostaldetik gertu Ehiten den itsas arrantza. Teknika tradizionalak erabiltzen dituzte Itsasontzietan, egunean eguneko jarduera da, harrapatutako produktuak lonja eta Merkatuetan saltzen dira.

ALTURAKO ARRANTZA:

Hamar egunetik gorako alditan, kostaldetik urrun Egiten den itsas arrantza da. Itsasontziek Tamaina asko dituzte eta ontziditan antolatzen dira. Arrainaren kontserbazio Prozesua itsas zabalean hasi behar da.