Nekazaritza Espainian: Bilakaera, Erronkak eta Etorkizuna

Nekazaritza Jarduera Espainian

Nekazaritza Tradizionala eta Modernoa

Nekazaritza tradizionala polilaborantzan oinarritu zen, teknika atzeratuak eta landatze-sistema estentsiboak erabiliz. Eskulan ugari behar zen, eta, ondorioz, etekinak txikiak ziren. Produkzioa autokontsumora edo merkatu nazionalean soberakinak saltzera bideratzen zen. Gaur egun, etekinak handitu dira eta produkzioa merkatura bideratu da.

Nekazaritza Egiturako Aldaketak

Nekazaritza egituran izandako aldaketak espezializazioa, teknifikazioa eta intentsifikazioa dira:

Espezializazioa

Nekazaritzak espezializaziorako joera du, eskualde bakoitzean hobekien hazten diren produktuetan oinarrituz.

Teknifikazioa

Teknika modernoak erabiltzen dira:

• Mekanizazioa ugaritu egin da (traktoreak, uzta-makinak). Kasu batzuetan, ustiapenen neurria dela eta, beharrizanen gainetik dago, baina familia bakoitzak bere makinak izatea nahiago du. Gainera, nekazaritzako kooperatibismoa ez dago oso hedatuta.
• Pestiziden eta ongarrien erabilerak ere gora egin du, batez ere sail ureztatuetan.
• Hazi hautatuak eta uzta transgenikoak erabiltzen dira lehorteak, izozteak, izurriteak eta abar hobeto jasateko.
• Teknika berriak erabiltzen dira, esaterako: lur estaltzea, hareaz estaltzea, berotegiak eta laborantza hidroponikoak.
  • Lur estaltzean, lurzorua plastikozko zerrendaz estaltzen da.
  • Hareaz estaltzean, lurzoruaren gainean simaur geruza bat eta, horren gainean, hareazko beste bat jartzen da.
  • Berotegiak egitura finkoak dira, plastikoz estaliak. Mikroklima epel eta hezea sortzen dutenez, produktuen heltzea errazten dute, eta, horrela, urtean zenbait uzta lor daitezke.
  • Laborantza hidroponikoan, landareen sustraiak hartxintxarrez, hareaz edo errautsez eusten dira, eta gatz ez-organikoz elikatzen dira.

Intentsifikazioa

Nekazaritza intentsiboa pisua irabazten ari da estentsiboaren aurrean, ureztaketa hedatu eta lugorriak gutxitu direlako.

Nekazaritzako Produkzioa

Nekazaritzako produkzioa nekazaritzako azken produkzioaren %57,1 da (2000. urteko datua), eta aldaketak izan ditu osagaiei erreparatuz.

Zerealen Ekoizpena

Zerealek lur landuen %37 hartzen dute. Gizakien elikadurarako zerealek pisua galtzen ari dira; animaliak elikatzeko pentsutzat erabiltzen direnek (artoa, zekalea), ordea, gora egin dute. Zereal gehienak Penintsularen barrualdeko lehorreko lurretan hazten dira. Zerealen produkzioa hazi egin da hobekuntza teknikoei esker, baina Europako soberakinak direla eta, kuotak ezartzen dira. Nekazaritza Politika Bateratu (PAC) berriaren neurriak (prezioak eta laguntzak jaistea) faktore kaltegarriak dira.

Lekadunen Ekoizpena

Lekadunak freskotan edo lehortu ondoren kontsumitzen dira (indabak, dilistak, garbantzuak). Lekadunak eta zerealak hazteko ingurunea bat datoz, lugorri erdiko laborantzak baitira. Lekadunen produkzioak behera egin du nabarmen, mekanizaziorako zailtasunak eta etekin eskasak direla eta. Europar Batasunak (EB) zerealei baino dirulaguntza handiagoak ematen dizkie lekadunei.

Mahatsaren Ekoizpena

Mahatsa lehorreko laborea da, zuhaixka formakoa. Fruta eran jateko mahatsa ematen du, baita ardoa egiteko erabilitakoa ere. Ekoizle nagusia Gaztela-Mantxa da. Horrez gain, Errioxa, Dueroren erribera, Galiziako itsasadarrak, Cariñena, Jerez eta Montilla daude. Produkzioaren ezaugarri nagusia etekin txikiak dira, inguru askotan azalera handiak hartzen dituelako. Europar Batasunak ardo soberakin handiak ditu. Orain arte, mahatsondoak dirulaguntzen truke kentzen ziren, baina orain, mahatsondo berriak landatzea diruz laguntzen da.

Olibondoaren Ekoizpena

Olibondoa udako lehortea ondo jasaten duen zuhaitza da. Uztaren %10 olibak ekoizteko erabiltzen da, eta gainerakoa, olioa lortzeko. Batez ere, Penintsularen hegoaldean ekoizten da, bereziki, Jaén eta Kordoban. Produkzioa oso aldakorra da: olibondoak bi urtetik behin ematen du fruitua, eta uzta onak eta txarrak txandakatzen dira. Oliba-olioaren produkzioa munduko handiena da, munduko produkzioaren %40. Olioaren prezioa handia da mekanizazio urria delako. Hori konpontzeko, kalitatezko olio birjina sustatzen ari da. PAC izenekoak produkzio-kuotak ezartzen ditu. Azken erreforman, benetako produkzioaren %20tik behera ezarri da, eta laguntzak murriztu egin dira.

Fruta eta Barazkien Ekoizpena

Frutak eta barazkiak fresko kontsumitzen dira edo kontserba-industrietara bidaltzen dira. Penintsulako edo uharteetako inguruetan ekoizten dira. Barazkiak, Mediterraneoko kostaldeko sail ureztatuetan eta hiriko kontsumo-guneetatik hurbil daudenetan hazten dira. Fruta-arbolak, Mediterraneoko kostaldeko sail ureztatuetan eta barrualdeko haran ureztatuetan egoten dira.

Loreen Ekoizpena

Loreen produkzioak garrantzia lortu du Kanarietan eta Katalunian.

Industria-Uztak

Industria-uztak kontsumitu aurretik industrian eraldatu behar dira. Ekilorearen produkzioak gora egin zuen, laboreen inguruetan lugorria murriztu ahal izan zelako eta EBren dirulaguntza handiak jasotzen zirelako. Erremolatxaren produkzioak gora egin du eta azukre-industriara bideratzen da. Kotoiaren eta tabakoaren produkzioak kuotak dituzte ezarrita. Europak tabakoari emandako laguntzak murriztu egingo dira, tabakismoarekin amaitzeko.

Bazka-Uztak

Bazka-uztak animaliei jaten emateko bideratzen dira (alpapa, bazka-artoa, zalkea). Batez ere, Penintsularen iparraldean ekoizten dira, ingurune fisikoa hezeagoa delako.