Mutazio motak

2011 EKAINA 2A

Zoritxarrez, Japonian duela gutxi izan den lurrikarak oso eragin larria izan du Fukushimako zentral nuklearraren egituran; erradioaktibitate-ihesak gertatzeko arriskua eragin du, eta, halakorik gertatuz gero, haien eraginpean dauden izaki bizidunetan mutazioak eragin ditzakete.

A)Definitu zer den mutazio bat. Mutazio motak. Izaki bizidunen eboluzioan mutazioek duten zeregina

Mutazioa:Zelula batean gertatzen diten DNAren sekuentziako aldaketak dira, eta zelula horretatik sortzen diren zelulei transmititzen zaizkie. Gehienetan kaltegarriak dira indibiduoarentza eta zenbaitetan hilgarriak ere, azpirakorrak izan ohi dira eta gordeta gelditze dira. Hala ere, mutazioak ahal dira onuragarriak izan espezie batentzat. Izan ere, alelo berriak sortzen ditu populazioetan. Mutazioek birkonbinazio genetikoarekin batera aldakortasun genetikoa ugaritzen dute populazioetan eta posible egiten dute eboluzioa. Hautespen naturalak inguruneko baldintzetara hobeto egokitzen diren aleloak hautatuko ditu eta espezieak aukera gehiago izango du aurrera egiteko nahiz eta inguruneko baldintzak aldatuz.

Mutazio motak:

Jasandako zelula motak:1.Zelula germinaletan emanda. Heredagarriak.2.Zelula somatikoetan emanda.Ez dira transmititzen

Portaera genetikoaren arabera:1.Gainartzaileak.2.Azpirakorrak

Banakoengan duten eragina:1.Eragin gabekoak.2.Kaltegarriak.3.Onuragarriak

Alterazio mota:aldatutako material genetikoaren kantitatearen arabera.1.Mutazio genikoak.2.

Mutazio kromosomikoak

Jatorriari begiratuta:1.Mutazio berezkoa.2.Eragindakoa

2010 EKAINA 3B

DNAren erreplikazioaren funtsezko ezaugarriak hauek dira, besteak beste:noranzko bikoa eta erdikontserbakorra da, eta 5’ 3’ zentzuan egiten du aurrera.

b)Zelularen metabolismoan DNAren mutazioak gertatzen dira.Zer dira, zure ustez, mutazioak?Zer erlazio dago mutazioen eta espezieen eboluzioaren artean?

:Zelula batean gertatzen diten DNAren sekuentziako aldaketak dira, eta zelula horretatik sortzen diren zelulei transmititzen zaizkie. Gehienetan kaltegarriak dira indibiduoarentza eta zenbaitetan hilgarriak ere, azpirakorrak izan ohi dira eta gordeta gelditze dira. Hala ere, mutazioak ahal dira onuragarriak izan espezie batentzat. Izan ere, alelo berriak sortzen ditu populazioetan. Mutazioek birkonbinazio genetikoarekin batera aldakortasun genetikoa ugaritzen dute populazioetan eta posible egiten dute eboluzioa. Hautespen naturalak inguruneko baldintzetara hobeto egokitzen diren aleloak hautatuko ditu eta espezieak aukera gehiago izango du aurrera egiteko nahiz eta inguruneko baldintzak aldatuz.

2010 EKAINA ,4B GALDERA

a) (1 puntu) Birus batek eragindako infekzio baten ondorioz pertsona baten giltzurruneko zelula batean mutazio bat agertzen baldin bada, gerta liteke hori ondorengoei transmititzea? Azaldu zergatik.

Bai, mutazioak zelula baten gertazen diren sekuentziako aldaketak dira, eta zelula hortatik sortzen diren zelulei transmititzen zaizkie.

b) (1 puntu) Zenbait birusen mutazioek arazoak sortzen dituzte urtero, eskuarki neguan. Aipatu kasu konkreturen bat, eta adierazi nola egin dakiokeen aurre arazoari.

Gripea. Behin birusa izatean ondorengo neurri hauek hartu behar dira: atsedena, likidoak sarri edatea eta sintomak arintzea analgesikoen bidez buruko minerako eta antitermikoen bidez sukarra jaisteko.

2018 EKAINA , 3A GALDERA

Listeria bakterioaren oso maila altuak aurkitu dira elikagai sorta batean. Bakterio horrek listerol gaixotasun infekziosoa eragiten du-

a-Azaldu ezazu “mikrobio infekzio” terminoa eta adieraz ezazu zer izen ematen zaien gaixotasunak eragiten dituzten mikroorganismoei.

Infekzioa

kanpoko eragile kutsakor batek organismo ostalari batean sortutako kolonizazioa da. Eragile kutsakor horiek bakterioak, birusak, parasitoak edo onddoak izan daitezke. Gaixotasun infekziosoak edo kutsakorrak sortzen dituzte.

Mikroorganismoek sortutako gaixotasunei gaixotasun infekzioso deritze. Gaixotasun infekzioso horiek  eragiten dituzten mikroorganismoei, berriz, agente patogeno deritze.

Gizakiengan gaixotasunak eragiten dituzten agente patogenoen artean zenbait bakterio, protozoo, onddo eta birus ditugu.

b-Aipa itzazu gaixotasun infekziosoak transmititzeko lau bide, eta eman ezazu bakoitzaren adibide bat. Adieraz ezazu bakterioak, onddoek eta birusek eragindako gaixotasun infekziosoren bat, eta azaldu ezazu nola egiten zaien aurre. Arrazoitu erantzuna.

1.Harreman zuzena: interakzioa dago ostalariaren eta gaixotasunaren iturriaren eta banakako osasuntsuaren artean. 2.Airea: mikroorganismoek ur tantatxoetan edo hautsean esekita bidaiatzen dute. 3. Garraiatzaileak: patogeno bat hedatzeko edozein likido, material edo objektu. 4. Bektoreak: patogeno bat transmititzeko gai den edozein organismo bizidun.

Salmonellosia. Infekzio batzuk txertaketaren bidez prebenitzen dira beste batzuei aldiz antibitikoen bidez egiten zaie aurre.

 c. Azaldu ezazu, labur, zer desberdintasun dauden epidemia eta pandemiaren    artean.epidemia lurralde eta denbora berean biztanleen zati handi bati erasotzen dion gaixotasuna da.Hainbat kontinentetakoa edo mundu osokoa denean, pandemia hitza erabiltzen da.

2018 EKAINA 3B GALDERA :Aurten gehien zabaldu den gripe birusa A motatakoa izan da; aurreko urteetan , berriz  B motatakoa izan zen nagusi.

a- egin ezazu birus baten egituren eskema bat, eta adieraz ezazu zein den birusaren osagaietariko bakoitza. Nola ugaltzen dira birusak, haien osagaiek  ez badute inolako jarduera metabolikorik?