Musika-Instrumentuen Sailkapena eta Didaktika

Instrumentuak

Musika-instrumentua da musika egiteko erabiltzen dugun edozein soinu objektu. Naturan soinua sortzeko aurkitzen ditugun erak dira: haizea, haria eta perkusioa. Beranduago, teknologiarekin batera, elektriko/elektronika-instrumentuak agertzen dira.

Instrumentuak Sailkatzeko Irizpideak

Instrumentuak sailkatzeko irizpideak honako hauek dira:

• Materialaren arabera.
• Soinua nola sortzen denaren arabera.

Soinua Nola Sortzen Denaren Arabera

1. Haize-instrumentua
2. Hari-instrumentua
3. Perkusio-instrumentua

1. Haize-instrumentuak

Soinua sortzen da haize zutabe baten bibrazioagatik. Bibrazio hau sortzen da:

• Mihi libre instrumentuekin (adibidez, Flauta).
• Mihi bakuna instrumentuekin (adibidez, Klarinetea).
• Mihi bikoitza instrumentuekin (adibidez, Oboea).

Beste sailkapen bat:

• Egurra: Piccolo, zeharkako flauta, klarinete, saxofoia, oboea, fagota, txistua, txirula.
• Metala: Tronpa, tronpeta, tronboia, tuba.
• Organoa.

2. Hari-instrumentuak

Soinua sortzen da hari bat bibratzen denean. Bibrazioa sortzen da:

• Perkusioz: Pianoa.
• Pultsazioz: Gitarra, arpa.
• Igurzten: Biolina, biola, biolontxeloa, kontrabaxua.

3. Perkusio-instrumentua

Soinua sortzen da kolpe batez. Bibrazioa sortzen da:

• Mintz batekin: Danborra, atabala, tinbala, panderoa, bonboa, eta abar.
• Gorputza bera bibratzen denean (idiofonoak): Karilioia, xilofonoa, metalofonoa, maraka, krotaloa, triangelua, klabea, eta abar.

Instrumentuen praktika ez da helburua.

Praktika honen bidez gaitasun batzuen garapena saiatzen gara

• Gorputz eta psikomotor gaitasunak.
• Esku arteko koordinazioa eta sinkronizazioa.
• Entzumena garatzen du (entzun-pertzepzioa).
• Tinbrea bereizten errazten du.
• Psikomotor berreziketan erritmoa eta instrumentu interpretazioa lantzen da.
• Musika irakurketa praktikatzen da eta praktika horrekin errazten da hizkuntzaren irakurketa.
• Errazten du talde batean sartzea eta parte hartzea. Ikasleek parte hartze horrekin ardura hartzen dute.

Helburu hauek lortu nahi ditugu

• Buruzko, sentsoriala eta entzumen sentsibilitatea garatzea.
• Harmonia entzumena heztea.
• Instrumentuen tinbrea bereiztea.
• Ardura heztea.
• Eskolako instrumentuak ezagutzea.
• Motrizitatea garatzea.

Instrumentuak L.H. (Lehen Hezkuntza)

Gure gorputzak musika egiteko aukera ematen digu. Gorputzean aurkitzen dugu:

• Ahotsa (abestu, soinuak, txutxu mutxuka).
• Atzamarrak (kirrizka, klabeak bezala).
• Eskuak (txaloak).
• Belaunak, hankak.
• Oinak.

Orff Instrumentuak

• Perkusio txikiko instrumentuak.
• Xaflazko instrumentuak.

Perkusio txikiko instrumentuekin

Bereizten dugu: tinbrea, iraupena, tempo, intentsitatea.

Xaflazko instrumentuak

Makilekin joko dugu eta honek bultzatzen du motrizitatea. Horrez gain, aukera daukagu notak, altuerak, lantzeko.

Perkusio txikiko instrumentuak:

• Egurra: Klabeak, kaskainetak, kaxa txinatarra, erresonantzi-hodia, eta abar.
• Metalak: Triangelua, krotaloak, gong, txinta, zintzarriak, eta abar.
• Sonailuak: Txintxarriak, kaskabiloak, kanpaitxoak, pandero mintz barik, eta abar.
• Mintzezkoak: Danborra, atabala, bonboa, eta abar.

Xaflazko instrumentuak:

• Metalak: Karilioiak (sopranoa eta kontraltoa), Metalofonoak (sopranoa, kontraltoa eta baxua).
• Egurra: Xilofonoak (sopranoa, kontraltoa eta baxua).

Aukera didaktikoak (perkusio txikikoa)

• Soinu desberdinak aztertzea.
• Soinu iturria identifikatzea.
• Tinbrea identifikatzea.
• Erritmoa eta polirritmoa garatzea.
• Abestien akonpainamendua.
• Inprobisazioa.
• Ipuinak musikatzea.

Aukera didaktikoak (xaflazkoak)

• Altueraren bereizketa.
• Irakurketa laguntzea.
• Polifonia.
• Ipuinak musikatu.

Instrumentuak Aukeratzeko Irizpideak

Lehenengo zikloa (6-8 urte)

• Umeak ukitu behar du instrumentua. Materiala identifikatu. Soinua aztertu.
• Hobe hasteko gorputzarekin, gero instrumentuekin.
• Xaflazko instrumentuak: Hobe baxuak eta ostinato egiteko.
• Zuriak, beltzak eta kortxeak.

2. Zikloa (8-10 urte)

• Aurrekoan bezala, baina koordinazio hobea denez gehiago eskatuko da.
• Xaflazko instrumentuak: Hasiko da irakurketarekin. Baxuak, Kontraltoak.
• Zuriak, beltzak, kortxeak, punttuak.

3. Zikloa (10-12 urte)

• Aurrekoan bezala, baina hobetzen. Koordinazio gehiago eskatuko da.
• Xaflazkoekin: Karilioiak, sopranoak, kontraltoak eta baxuak.
• Zuriak, beltzak, kortxeak, kortxeaerdiak, punttuak, eta abar.

Instrumentuak Jotzeko Metodoak

• Imitazioa.
• Irakurketa.
• Inprobisazioa.
• Abestiak akonpainatu.