Metafisikaren kritika

10. UNITATEA : POESIAREN BILAKAERA (1954-1975)

IDAZLEA TITULOA LAN MOTA URTEA BEREZITASUNAK

Santi

Onaindiak

(1909-1996),

Milla euskal
Olerki

eder

Olerki antologia 1954 zenbait akats egotzi zioten, baina egin zen garaian egina

izateko, lan erraldoia izan zela aitortu behar da. Kritika

guztiak ez zituen aldekoak izan, baina zenbaitengan

esperantza piztu zuen liburu honek.

Olerti Poesia aldizkaria

1959

1970

1960ko hamarkadan plataforma ederra eskaini zien adin

guztietako poetei. Helduek osatzen zuten gehiengoa,

noski, baina baziren 1920-1936 bitartean sortutakoak ere

eta gerra inguruan jaiotakorik ere ez zen falta.

Jean Marie

Diharze

“Iratzeder”

(1920-2008)

+ Zakalar

+ Pindar eta Lanho

+ Zeru-menditik

+ …

Olerki liburuak

1940

1954

1959

Berrogei urte baino gehiagoko uzta emankorrean poema

liburu mordoska atondu du. Iratzederrenak dira Gabriel

Lertxundiren doinuz Euskal Herriko elizetan abesten

diren salmoen euskarazko bertsioak.

Jon Mirande

(1925-1972)

+ Orhoituz

+ Ene jainko-eidol

zaharra

Lur!

+ Poemak/1950-1966

Olerkiak

1976

1984

1984

Mirande euskaldunberria dugu, hiritarra, Parisen jaio

eta bizi izana, paganoa eta antikristaua.

Gaietan eta hizkeran daude alderik nabarmenenak.

Zenbait poemari darion erotismoak txiki uzten ditu

Etxepareren maitasun bertsoak. Borrokarako egiten

dituen deiak harrigarriak ziren orduko literaturzale

apurrentzat.

Juan

Mari

Lekuona

(1927- 2005)

+ Muga beroak Olerki liburua
1973 Aldizkarietan goiz samar argitaratu arren, ez zuen 1973ra

arte libururik kanporatu; poema bilduma honek ondo

bereizitako hiru zati ditu:

A) “Zazpi poema”, gaztaroko poemen hautaketa, Lizardi

eta Orixeren itzalpean mamitua;

B) “Mindura gaur”, 1966 aldera sortua eta multikopian

azaldua, gizartearen bidegabekeriak eskatzen dion

erantzun garratza;

C) “Hondarrean idatzia”, 1972an bere poesiari ematen

dion norabide berria, gizonaren eta oinarrizko

materiaren lokarriaren bila abiatzen delarik

+ Ilargiaren eskolan

Olerki liburua 1979 Hemen ere bi parte desberdin ageri zaizkigu:

A) “Oihu ilunak espiralean”, materia bereganatzeko beste

ekinaldi bat;

B) “Liburuen karroxa”, urte haietan azaldutako liburu

batzuei buruzko kritika bitxia bertsotan.

+ Mimodramak eta

ikonoak

Olerki liburua 1990 Poesia hermetiko, hotz samarra da, baina edertasun

arraroa duena.

Bitoriano

Gandiaga

(1928-2001)

+ Elorri Olerki liburua 1962 Lurrarekin daukan loturak, ia haurtzarotik zapaldu duen

Arantzazuk sortarazten dio bere lehen poema liburua

+ Hiru gizon

bakarka

Olerki liburua 1974 frankismoaren hondarrean nekez erditu eta publikaturiko

lana.

+ Uda batez

Madrilen

Olerki liburua 1977 bertan Arantzazuko bakardadetik hiri handira doan

idazleari hango zurrunbiloak iradokitzen dizkion

sentimendu kontrajarriak azaltzen dira.

+ Denbora galdu

alde

Olerki liburua 1985 lehenengoan barneko estalki guztiak erantzi eta era

biluzian erakusten dizkigu bere oinaze eta sufrikarioak

+ Gabon dut

anuntzio

Olerki liburua 1986 bigarrenean, aldiz, Eguberrien bestelako ikuspegia

ematen saiatzen da gabon-kanta modernoen bidez.

Gabriel

Aresti

(1933-1975)

Goiz samar hasia zen aldizkarietan parte hartzen, poesia eta antzerki sailean batik bat. Euskaldunberria, hiritarra, sekularra,

seminariotik pasatu gabea, gizon irakurria, garaiko literaturan jantzia. Gorabehera politikoak hurretik segitzen zituen. Ez zen

isilik egotekoa, polemikak harrotzea maite zuen eta horregatik ez zitzaion areriorik falta.

+ Maldan behera Olerki liburua 1960 Batuaren hizkera berrian taxutua, arnas handiko poema

sinbolista dugu. Liburu gisa agertu ez zelako arrakastarik

ez zuen izan

+ Harri eta Herri

+ Euskal harria

Olerki liburuak 1964

1967

Izugarrizko arrakasta . Estilo zuzenagoa zerabilen,

jakina, herritarragoa, eguneroko arazoetatik hurbilago

+ Harrizko herri

hau

1970 zegoena. Ildo beretik jarraitu zuen hurrengo obretan ere

zentsurarekin arazo larriak eduki zituen arren.

Joxean

Artze

"Hartzabal"

(1939-2018)

+ Isturitzetik Tolosan

barru

+ Laino guztien

azpitik...

+ ...Eta sasi guztien

gainetik

+ ...Bide bazterrean hi

eta ni kantari...

+ Ortzia lorez, lurra

izarrez

Olerki liburuak

1969

1973

1973

1979

1987

Euskaraz argitaratu den obrarik bitxiena izango dugu.

Une sentikorretatik ironia zorrotzera, lirismo sotilenetik

azalpen lotsagabeenera.

Azken honetan zenbaki sistema kurioso batez poemak

irakurleari idaztarazten dizkio. Hitzen eta hotsen arteko

jolasa bilatzea gustatzen zaio. Kontrako gauza eta

egoerekin jokatzea. Azkenengo poema liburuan

Aurrekoetan ageri ez zen alderdi erlijioso inportante bat

nagusitzen da.