Metafísika filosofikoa

JAKINTZA FILOSOFIKOA:

Etimologikoki nondik datorren: Filosofia hitza grekotik dator eta bi hitzez osotuta dago: philo (adiskidetasuna, maitasuna) eta sophia (jakinduria). Jakinduriaren laguna. Pitagoras bere burua filosofo bezala izendatu duen lehenengo pertsona.

---->Esanahia: Philo-ok maitasuna esan nahi du eta sophiak aldiz jakinduria. Horregatik bi hitzak batuta jakintzari maitasuna esan nahi du

---->Defenizioak: Gizartean gertatzen diren gauzetaz oinarritzen den ikasketa.

Non/Noiz sortu:

Filosofia k.AVI. Mendean sortu, Mileto, Grezia.

Sorrera faktoreak/arrazoia: Fenomeno naturalen azalpen mitikoen ordez azalpen arrazionalak emateko asmoz.

Faktore garrantzitzuenak filosofia Mileton sortzeko:

1. Mileto: Momentu horretan Itsas portu garrantsitzua. Horren ondorioz, kultura eta ideiak berriak heldu ziren. (Harridura)

2. Zalantza: Miletoko pertsonen portuaren eta merkataritzaren ondorioz. Azaltzeko era aldatu egiten dira eta mitotik zalantz  berriak agertzen dira. Azalpen berriak arrazoian oinarritzen dira. 

3. Jakinmina: Azalpen berriak ateratzen dira mitoei ezker. Azalpen hauek arrazoietan oinarrituta daude. 

4. Aisia/denbora librea: Gizonezkoak eta libreak diren pertsonak sortzen zituzten mito hauek arrazoian oinarritutan sortu zituzten garai horretan esklabo asko zeudelako. 

Mitotik arrazoira ematen de saltoa da eta salto honekin filosofia sortzen da.

Ezaugarriak:

Filososfiak bi helburu ditu: 

• Errealitatea esagutzea: fungzio honek filosofia teorikoa sartzen da.

• Zoriontzua izatea: funtzio honek filosofia praktikoan sartzen da

• Jakintza gogoratsua da. Pentsatzera bultzatzen du.

• Jakintza irekia da bakoitzak ikuspuntu bat duelako

• Jakintza arrazionala da arrazoian oinarritzen delako

• Zientzia baino lehen filososfia zen gauza bakarra gauzak aztertzeko (errenazimentuan)

• Jakintza globala da. Arazo guztiak aztertzen ditu.

• Errotiko jakintza da. Ezin zaie eranzun absoluturik eman.

• Jakintza Praktikoa da. Gizakiaren portaeran jokatzen duen esartzen du (etika eta moralaren bitartez)

• Sustraizko jakintza da: gauza basikoen zergatia hartzen duelako

• Jakintza sistematikoa da: Jakintzak orden bat dauka, bere metodoak eta arauak ditu.

• Jakintza kritikoa da: iritzia ematera bultzatzen du filosofia.

• Jakintza historikoa da: momentu zehatz baten sortu zen.(k.A VI mendean)

Historikoa ez da innatoa

Innatoa: gauza bat berarekin daramana sortu denetik

Historikoa: ez dago izakia sortu denetik      

Historian zehar, Filosofiak helburu bi izan ditu:

1. Errealitatea ezagutu.- Ikusi dugun bezala, filosofiak errealitatea aztertu nahi du, hau ezagutzeko eta bere zentzua ulertzeko. Funtzio hau filosofia teorikoak betetzen du. Honen ardura errealitatea ezagutzea eta ulertzea da. Atal honetan hurrengo jakintzak sartzen dira:

• Logika. Irispideak eman 

• Metafisika (Ontologia, Gnoseologia eta Teodicea)mas alla de la fisica: bost zentzuetatik kanpo dagoen guztia aztertzen duen filosofiaren oinarrizko adarra.

• Antropologia filosofikoa.

• Naturaren filosofia.

• Zientziaren filosofia.

• Hizkuntzaren filosofia.

2. Zoriontsua izan.- Funtzio hau filosofia praktikoak: gure portaera bideratzeko arauak eman betetzen du. Errealitatea ezagutzeaz gain, filosofiak gure bizitza, helburuak eta jarrerak antolatzen eta gidatzen laguntzen digu. 

3. Etika:hausnarketa egiten du balore garrantxitzuak zeintzuk diren ateratzeko(hausnarketa)

4. Morala:etikak egiten duen hausnarketa horren ondorioa(konklusioa)

5. Eta atal honetan hurrengo jakintzak sartzen dira:

• Filosofia morala.

• Filosofia politikoa.

• Zuzenbidearen filosofia.

• Erretorika.

• Ekonomiaren filosofia.

• Artearen eta estetikaren filosofia.