Lurraren etenak

METODO GRABIMETRIKO

METODO MAGNETIKOA: lurrak eremu magnetikoa dauka, planetak metalez eratutako barne eremua bat daukalako

lurraren dentsitaea

GRADIENTE GEOTERMIKOA: tenperaturak sakonarekin gora egiten du, 3 º c/km-ko  lehenengo 50 km-tan, handik aurrera baxuagoa da

METEORITOEN METODO KONPARATIBOA: lurrean erortzen diren

meteorito gehienak lurraren antza dute, osaera eta egitura dagokionez

METODO SISMIKOA: metodo horrekin lurraren eradiografiaren antzeko bat lortzen dugu

Lurrikara bat gertatzen denean bi uhin mota sortzen dira:

 P UHINAK: azkarrago hedatu  / inguru likido eta solidoetan

 S UHINAK: motelago / inguru solidoetan

Hedapen abiadura zeharkatzen dituzten materialaren izaeraren arabera aldatzen da

Bi eremuren arteko mugara iristean, abiadura bat-batean aldatzen da: eten sismikoa ( moho, gutenberg eta wiechert-lehmann)

Zenbat eta trinkoagoa  izan eremua orduan eta abiadura azkarragoa da

Lurra dinamikoa da. Mugimendu horrek energia behar du: energia geotermikoa ( E.G. )

E.G-aren eraginez, nukleoaren tenperatura 6700º c inguru da

Energia geotermikoak bi jatorri ditu:

     planeta eratzearen beroa

     elementu erradioaktiboaren jarduera

Gaur egun, lurraren E.G-aren  iturri nagusia elementu erradioaktiboen jarduera da

E.G kanpoaldera bero gisa transferitzen da, hiru modutara

      Eroapenez: lurreko materialak bero-eroale txarrak dira

      Erradiazioz: gainerako gorputz beroak bezala, lurrak beroa igortzen du espaziora erradiazio infragorrien bidez

     konbekzioz: “APARTE”

LURRAZALA:

kanpoko geruza da /  harri solidoz osatuta

bi mota:

lurrazal kontinentala:

     70 km-ko lodiera / harri magmatikoek (granitoak), harri metamorfikoek(eskistoek eta gneisek) eta harri sedimentarioek osatzen dute.

Lurrazal ozeanikoa

10 km-ko lodiera / basaltoek eta gabroek osatzen dute / aurrekoak  baino dentsoagoak / lodiera aldakor sedimentu geruza.

LEHENENGO ETEN SISMIKOA: MOHOROVICIC (MOHO)

MANTUA:

2900 km-ko sakonera

Moho-ren etenak lurrazala eta mantua bereizten ditu

Geosferaren geruza zabalena

Peridotitaz osatuta ( olibino mineralaz)

Bi atal: goi-mantua eta behe-mantua. Bien artean trantsizio zona bat dago (650 km-ko sakonean: repetti etena), goi-mantuko harrien propietate fisikoak aldatuz doaz presio eta   tenperaturaren igoeraren ondorioz eta material dentsoagoak sortzen dira

BIGARREN ETEN SISMIKOA: GUTENBERG

NUKLEOA:

Osagai nagusi fe  eta ni

Wiechert-lehmann etenak (5150 km) bi geruza bereizten ditu:

     Kanpo-
nukleoa, likido egoeran dago

     Barne-nukleoa, solido egoeran dago

LITOSFERA:

Geruza zurruna

Lurrazalak eta mantuaren kanpoaldeak eratzen dute (mantuaren zati hori gainerakoa baino zurrunagoa eta hotzagoa da)

Ez da geruza jarraitua, plaka litosferikotan zatituta dago

Bi litosfera mota:

     litosfera kontinentala: 120 km lodi da

     litosfera ozeanikoa: 65 km lodi da

ASTENOSFERA:

Litosferaren eta mesosferaren artean dago

Goi-mantuaren zati bat da

Geruza plastikoa da, eta fluido gisan jokatzen du

MESOSFERA:

670 km-ko sakoneratik hasi eta d geruzan amaitu

Solidoa da, baina fluidoen gisa mugi daiteke

D GERUZA:

Eremu oso dinamikoa

Kanpo-nukleotik datorren beroa hemen metatzen da

Gandor termikoak askatzen dira hemendik

ENDOSFERA:

Eredu geokimikoko nukleo osoa da

Barne-nukleoaren beroa, kanpo-nukleora hedatzen da → konbekzio korronteak eratuz  → lurraren eremu magnetikoa sortuz

KONTINENTEEN JITOAREN TEORIA

1912. Urtean, Alfred Wegenerrek “kontinenteen eta ozeanoaren jatorria” liburua argitaratu zuen

Liburu hartan kontinenteen jitoaren teoria proposatu zuen

  Antzinan, duela 300 milioi urte, kontinente bakarra zegoen: Pangea (gero, zatitzen hasi zen)

  Haren zatiak,elkarrengandik urrunduz joan ziren

  Ozeano-hondoen gainean, horizontalean, higituz(icebergak itsasoan higitzen diren moduan), eta horrela sortu ziren egungo kontinenteak

WEGENERREN PROBAK. Bere proposamena egiaztatzeko froga solidoak eman zituen:

    Proba geografikoak / Proba geologikoak / Proba paleoklimatikoak / Proba paleontologikoak

Wegenerren teoria ez zen onartu garai hartan, probak solidoak izan arren.

50. Hamarkadan kontuan hartzen hasi zen teoria

Bi akats ditu:

   Ezin izan zuen azaldu zer indarrek bultzatzen zituen kontinenteak

   Kontinenteak ez dira mugitzen ozeano-hondoen gainean