Lurraren dinamika

1. Zeharkako ikerketa metodoak: geosferaren barrualdeari buruz dakigun gehiena ikerketa  esker da.Planetaren ezaugarri fisiko batzuen neurketak eta horietatik abiatuko kalkulu teorikoak dira. 6m M.Grabimetrikoa:grabimetroarekin grabitazio-eremuaren tokian tokiko aldaketak antzematean datza,lurraren barrualdek dentsitate gutxiko eremuetan edo ingurukoak baino harri dentsoagoak dituzten eremuetan.M.Magnetikoak: lurrak eremu magnetiko dauka, horretarako,planetak metalez eratutako barne-eremua behar dute, magnetometrorekin neurtuz gero, intentsitate aldaketak ikusten dira.Lurraren dentsitatea: planeta5.5g/cm3,harriak 2.7g/cm3.

Meteoritoen m.Konparatiboa: suposizio batean oinarritu:erortzen  diren meteorito gehienak, lurrera erortzen diren meteoritoak lurraren antza duen planeta baten puxkak dira, informazioa gehiago lortu dezakegu:Aerolitoak: silikatoz daude eratuta eta gainazaleko geruzei dakozkie.Sideritoak:harriz eta metalez eratuta, antzeko proportzioetan eta geruzen osaerari dagozkio.Sidenitoak:burdinaz+nikelez,planetaren nukleoan.M sismikoa:lurriketan sortzen diren uhin sismikoak lurraren barrualdean zehar hedatzen dira hipozentroa norabide guztietara.Uhin sismikoaen hedapen abiadura neurtean datza, 2: P:antzematen lehenak, azkarrago hedatu, inguru likido,solido.S:mantsoago, inguru solidoetan.

Egitura geokimikoa:1lurrazala: kanpoaldeko geruza, harri solido+ zurrunez osatuta.
2mota: kontinentala: 35km lodiera-70km iritzi daiteke,harri magmatikoz(granitoz)+metaforlikoz+ sedimentarioz osatuta. Ozeanikoa:10km lodiera, lurrazal dentsoena, basaltoz+gabroz ostuta

2mantua: lurrazalaren amaieratik 2900kmtara,Mohorovicic etenetik Gutenbergera.Peridotitez osatuta, harriak bero+trinko, 650kmra harrien osaera aldatu.3Nukleoa:2900tik6371ra (planetaren erdigunea) izugarri bero, Fe+Niz osatuta.2geruza: kanpo n. Likido, barne n. Solido+trinko. Egitura dinamikoa:litosfera+litosfera azpiko mantua+kanpo nukleoa+barne n.

Litosfera: lurrazala+ mantuaren kanpoaldea, geruza zurruna, plaka independetetan banatuta

2mota: kontinentala,120km lodi, ozeanikoa,65km lodi. L.Azpiko mantua: l.Eta nukleo artean

beherako mugimenduak: litosferako plaka hotzak mugitu nukleoaren+mantuarenarteko mugan.Gorako mugimenduak: dentsitate gutxiko harriak nukleoaren mugatik litosferara mugatzen dira.Han metatu, litosferan pilatu,harriak urtu,magma eratu. Kanpo nukleoa: metal likdoz osatuta, konbekzio-korronteak jasaten ditu=eremu sakon eta bero,eta eremu hotzen eta azalekoen arteko tenperatura aldearen eraginez sortu.Barne: metal likidoz osatuta, oso bero, errotazio mugimenduak

2. Lurraren dinamika:Energia geotermikoa:

Lurraren barrualdeko materialek metatzean eragiten duten energiari deritzo.Enegia hau, planetako geruza sakonenakbero mantentzen du + kanpoaldera transferitzen da bero gisa

Bi jatorri

1.Lurra eratzearen bero= lurra duela 46000milio urte eratu zen Eguzkiaren inguruan orbitatzen ztn material pusken talkaren ondorioz.Planetaren tamaina handitu-pusken talken ondorioz. Talkak urritu-planetak hozte prosezua hasi zuen.

2.Elementu erradiaktiboen jarduera = lurraren barne-geruzetako eta batez ere nukleoko elementu-erradiaktibo  astunek erreakzio nuklearrak (bat bateko desintegrazioak)jasaten dituzte. Erreakzioek energia askatu eta tenperatura handitu.

2.2Bero-transferentzia:

Energia termikoa planetaren kanpoalderantz transferitzen da, bero gisa.Hiru modutan: eroapenez, erradiazioz, konbekzioz.

1.Eroapenez: lurreko materialak bero-eroale txarrak dira, hala ere, lurraren beroaren kantitate txiki bat geosferaren barrualdeko materialen molekulen bidez transferitzen da.

2.Erradiazioz: lurrak beroa igortzen du espaziora ,infragorrien bidez.Erradiazio horiek kanpoaldean antzeman daitezke ,ekipo egokiak erabilita.

3.Konbekzioz: duten izaera plastikoei ezker jasaten dituzten gora eta beherako mugimenduei  konbekzio korronte deritze eta honela funtzionatzen dute:

-mantuan sakon dauden materialak berotzen dira, dentsiatateak jaitsi,gainazalera igo

-litosferako eta mantuaren gainaldeko harriak hoztu eta dentsoago egin.Eremu sakonagoetara jaisten dira .

3.3.Plaken arteko elkarrekintza.1.Ertz dibergenteak: bi eremutan gertatzen dira;-ozeano dortsaletan(atlantikoko erdiko dortsaletan),dortsalaren ardatza plakak banatzeko.-kontinente barruko rftetan.Afrikako ekialdeko rift valley handia.-ertz dibergenteei eraikitzaile esaten zaie.2.Ertz eraldatzaileak: bata bestearekiko alboka mugitzen diren plaka ertzak dira.Zehrkako faileta gertatzen dira,dortsalak banatzen dira, esterako san andres failak,kalifornian.Plaka horien arteko maarruskadurak tentsio handiak eragiten dituharri-masetan.3.Ertz konbergenteak:bata bestearengana mugitzen diren plaka ertzak dira3.1ozeano et kontinente plakaren arteko konbergentzia 3.2. Bi ozeano plaken arteko talka 3.3.Bi kontinente plaken arteko talka.4.Plaka barneko jarduera=gune beroa: plaka barneko eremua da eta bertan mantu sakonetik material beroa iristen da.Plaken ertzetatik lurrun et puntu konkretuetan egotn dira.