LITE

ALEMANIA 

Schiller

Olerki ez narratiboa 

Himnoak, odak, abestiak 

-Gehiago liberala,erromantikoa baino 

-gehiago antzerkigile,poeta baino 

-askatasunarealde, hasieran politika eta gizartean,gero mundu pertsonalean

-Goetheren klasizismoaren eragina amaieran 

-Holderlinenntonu indartsuaren eragile 

-

pozaren ereserkia → imnoa

Goethe

Olerkigintza narratiboa

-bertsozalea(dramatan adb) baina lirika gutxi

-Arrantzalea

balada (ahozko olerki narratiboa dramatismoz beteak sentimenduak adierazteko)

-gaztetako lana

-Haltzen errege/Elfoen erregea

-balada

Olerki ez narratiboa 

elegia(eresia)

-

Erromatar elegiak eta Veneziako epigramak

-sentiberatasuna eta erotismoa,lehenean;sarkasmoa bigarrenean 

-Italiako bidaiaren eragina 

Olerki ez narratiboa 

Himnoak, odak, abestiak 

-Sartaldeko-sortaldeko diwana

-ekialdeko eragina 

-anbiguetatea,mistizismoa ere bai 

-Prometheus

-aldarrikapena(antzerkirako asmoa)

Friedrich Holderlin(1770-1843)

olerki ez narratiboa 

Elegia(eresia)

-Goethek klasizismora jotzen duenean, berak patetismora 

-Elegiak 

-2.Garaiko olerkiak 

-mundu klasikoko ezagupen sakona 

-Jainkoaren erreferentea galdu ondoren, idazlea galduta, pietismo kristaua eta klasikotasuna lortu nahi

-Poesia munduko misterioen argibidea;poeta,misterioak argitzeko aukeratua 

-

Stuttgard

-ogia eta ardoa

-bakearen ospakizuna:

gaixorik/apokaliptikoa,ia eromena 

-Artxipielagoa

:

-salaminako gatazkaren ebokazio luzea

Friedrich Holderlin(1770-1243)

Olerki ez narratiboa

-odak 

-lehen garaiko lanak 

-bertso laburra

-serenitatea 

-Rosseauren inozentzia 

 -

Patmos

     -gaixorik 

     -apokaliptikoa,ia eromena 

Novalis 

Olerki ez narratiboa 

Gauaren ereserkiak

-bere maite gaztearen, Sophie von Kuhn,heriotzak bultzatua 

-elegiak zitezkeen, baina baikorragoak 

-gaua heriotzaren sinbolo barik ,galdutako maitearekin aurkitzeko bidea 

-Kantu espiritualak (herri posaren eragina)

Heine

Olerkigintza narratiboa

-prosalaria eta kazetaria

-Alemaniako azken erromantizismoa

-erromantizismoarekin amaitu

-maitasun ez erantzuna

-ironia

-pesimismoa

-eragina Schumann, Schubert eta Brahms musikagileengan. Becquer eta Bilintxengan ere.

-

Kantuen liburua:

kezka politikoak

-

Erromantze bilduma:

garraztasuna

INGALATERRA

William Blake

Olerki ez narratiboak

Himnoak, odak, abestiak

-espiritualismoa

-emozioa

-kritika soziala

-materialismoaren salaketa

-

Inozentzi(azko) kantuak:

inozentzia eta zoriona. Sinboloa ardia.

-

Esperientz(iazko) kantuak:

ustelkeria eta gizarte esplotazioa. Sinboloa tigrea.

Wordsworth eta Coleridge

Narratiboa

-Balada (2 atal)

-Erromantizismoaren hasiera INgalaterran 

-baladak dira

-esperimentu moduan sortuak

Olerkigintza narratiboa

-Balada lirikoak: (2 atal) Erromantizismoaren hasiera Ingalaterran, baladakk dira, esperimentu moduan sortuak.

Wordsworth (1. Atala) (baladaren autorea)

-eguneroko gaiak 

-industria eta zientziaren arbuioa

-Balada lirikoak liburutik kanpo Preludioa eta Lucyren poemak

Coleridge (2. Atala) (baladaren autorea)

-kritikari moduan eta teoriazale moduan garrantzitsua.

-fantasia nagusi

-zientzia ere (adb:

Constancy to an ideal Object)

-iluntasuna eta hermetismoa

-

Marinel zaharraren balada:

misterioz eta haluzinazioz betea.

-Balada lirikoak liburutik aparte,Kubla Khan:

-ametsetako irudiak

-erritmo musikala

Lord Byron (1788-1824)

Olerkigintza narratiboa

-aurreko olerki erromantikoaren aurkakoa -uda gabeko urtea

-bere bizitza erromantizismoaren adibide bezala kontatu

-poesia nortasunaren eta bizitzaren adierazpen gisa

-indarra eta erritmoa

-Childe Harold-en erromesaldia:

-europako bidaien kantuak, autobiografikoak

-protagonista atsebekatua eta ase gabea

Kortsarioa:

-olerki narratiboa

-askatasuna denaren gainetik

Cain:

-bertsozkoa drama amaitugabea

-jainkotasunaren kontrafigura

Don Juan:

-amaitugabea

-norberaren maitasunak kontatu

-eguneroko hizkuntza erabili

-heroiko-komikoa

Percy 

Olerkigintza narratiboa

-ateismoaren aldekoa da

-bizitza du erromantisismoaren adibide bezala

-gizakiaren askatasuna gizartean eta maitasunean

Mab erregina:

-lehen lana

-anarkismoaren goraipena

Alastor edo bakardadearen espiritua:

-olerki bat da, hain zuzen ere naturaz gaindiko mundura eramana

-pesismoari buruz hitz egiten du

Laon eta Cythna:

-erlijioaren aurkakoa da

-amorante intzestugileak

Percy Bysshe Shelley

Olerki ez narratiboak → Elegia 

Adonais:

-eresia

-Keats bere lagun gaztearen heriotza kontatu

-jainkoarekiko sinesmen falta dauka

Percy

Olerki ez narratiboak → Himnoak, odak, abestiak

Mont Blanc:

-oda

-filosofikoa

-mistizismo panterista da hau da jainkoa unibertsoko gauza guztaik direla pentsatzen du

Apolo:

-himnoa

-edertasunaren eta ekilibrioaren jainkoa da

Pan:

-Himnoa

-izadiaren kausaren jainkoa da

-neatsek bikote hau jarraitzen du eta Apolo eta Dionisos deituko ditu

Nieche:

filosofoak hartzen du ideia hori

Dionisios:

Ardo eta mozkorraldien jainkoa

John Keats 

Olerki narratiboa

Endymion:

-Olerki epiko mitologikoa

-oso luzea

Lamia,Isabella,Santa Ines bezperak eta beste olerki batzuk:

-Lamia

-Isabela

-Santa Ines Bezpera

-Danak dira bilduma barruan daudenak

Hyperion:

-amaitugabea

-jainko paganoen borroka

-forma trinko handia du

La belle Dame sans merci:

-balada

-erantzun gabeko maitasuna

Keats

Olerki ez narratiboak

Odak

-mirentsia eta imitatua forman

-olerkariaren nortasuna desagertarazten da

-sentsazioak komunikatzen dira

-

Lamia, Isabella, Santa Ines bezperak

- “Udazkenari” oda

-”Psike ´ri leloa” oda

-”Oda greziar anfora bati”: eternitateaz

-”Urretxindor bati” oda

FRANTZIA

Alphonse Lamartine

olerkigintza narratiboa

-eguneroko esperientzia

-

Gogoeta poetikoak

Victor Hugo

olerkigintza narratiboa

 -odak eta baladak

-
ekialdekoak: → erromara ihesi

  -olerki narratiboak

  -giroexotikoa

-

Mendeetako elezaharra

 -hizkera etaerritmo anitza

  -sinbolismoa eta aipamenak 

  -fantasia eta indarra

  -epopeia asmoa

Victor hugo

olerki ez narratiboak

himnoak odoak, abestiak

-konpromiso morala eta tristura pertsonala

-hurrengo poetak bere aurka

-Udazkeneko lanak

 -hitz zaparrada

 -intimoa

 -izadia,maitasuna, heriotza

 - elegia eta lirika

-Kontenplazioak

 -haluzinazioak

 -bizia oso, oroitzapenak 

 -.Alabaren heriotzaren eragina

Alfred Musset

Ez narratiboa 

Elegia (eresia)

-

Gauak:

Aloysius Bertrand

Olerkigintza narratiboa

Gauaren zaindaria/ Gaspard de la nuit

-Prosazko poema 

-eragina Baudelaierengan

-Jarraitzaileak: Bandelaire eta Rimband

ESPAINIA

Espronceda

olerkigintza narratiboa

-

Salamankako ikaslea

-elezahar erromantikoa

-Abestiak (piraten abestia
)

-olerki laburrak

-pertsonaia marjinalak

ez narratiboa

-
Teresari kantua (maitasun elegia)

Becquer

Narratiboa

-

Errimak

-sinbolismotik hurbil eta oso laburrak

-hizkuntza sinplea

-bizipenaz gaindi, geroko elaborazioa

Rosalia Castro(1837-1885)

ez narratiboa

-Hots berriak

-Sar-en ibaiertzean

IBEROAMERIKA

Esteban Echeverria

Narratiboa

-Errimak

-Elvira,Platako emaztegaia:

   -olerki narratiboa

   -gautxoen literaturaren hasiera 

Jose Hernandez(1834-1886)

 Olerkigintza narratiboa

-Martin Fierro (taberna batean hiltzen da)

-sortzen ari den Argentina estatuko mugetako gautxoen olerki epikoa

Jose Maria Heredia (kubakoa)

Olerki ez narratiboak

-Nigara

:

-oda

-paisaia ikustean bere sorterrira gogratzen du(erbestean zegoen)

ERRUSIA

Pushkin

narratiboa

-Ruslan eta Liudmila

-hizkerra herrikoia

-Kaukasoko gatibua eta Hijitoak

-kaukasoko deserritzean

-Siberiako mehatze sakonetan

-lagun presoei eskainian

-Saltan erregea

Lermontov

Narratiboa

-Deabrua

-hizkuntzaren gehiegikeria

ez narratiboa

-Poeta baten heriotza

-eresia

-Pushkinen heriotzaz

ITALIA

Leoparti 

Ez narratiboa

Elegia (eresia)

-
Lehen maitasuna (pesimista da)

-maitea lortu dezinezkoari

-lehen lanak

-

Silviari

-etxeko zerbitzariaren heriotzari 

-lehen lanak

Leopardi

Ez narratiboa

Himnoak, odak, abestiak

-klasikoen nagusitasuna

-kristautasunak edertasuna saldu du ustezko geroko bizitza baten truke 

-pesimismoa, gaiztakeriarako existitzen gara

-

Heriotzara hurbiltzen

-etsipena 

-Dante eta petrarkaren eragina

-

Bertsoak

-”Oroitzapena”

-

Kantuak

-hiru garaiak: klasikoak eta Dante-Petrarka, existentzialismoa eta izadiaren bazterketa

- “Isatsa” (landarea) → retama

-izadia ez da konponbidea

-hausnartzailea

AEB

Poe

Narratiboa

-

Timur Lang

-Balea (ipuin famatua berana)

-sobrenaturala

-Ulalume

-maitearen mamua hilobirano

-Annabel Lee

EUSKAL HERRIA

Juan Ignazio Iztueta

-lehen euskal erromantikoa

-adierazpen pertsonala

-olerkari idatzia

-

Kontxesiri:

-maitasuna

Etxahun

Narratiboa

-adierazpen pertsonala, garraztasuna

-irudi tradizionalak

-
Ahaide delizius huntan → sorte txarrekoa

-

Urxapal bat

-

Maria Solt eta Kastero

-satira (tradiziozko tabu nat)

Jose Maria Iparragirre

Narratiboa

-maitasuna, autobiografia, politika

-gehiegikeria

-adierazpen pertsonala

-gai politikoak

-ahozko bertsoak

-musikaren laguntza, masa-espektakuluak ere bai

-

Ume eder bat

-maitasuna

-
Gitarra zartxo bat da (

Kantari euskalduna)

-autobiografikoa

-

Zibilak esan naute:

-autobiografikoak eta politikoa

-

Ara non diran

-bukoiko eta politikoa, idealizazio erromantikoa

-

Gernikako arbola

-politika

Bilintx

Narratiboa

-soiltasuna eta detaileen finezia

-ironia, nesken ezetza, Heineren eragina 

-bertso idatziak

-Jai-jai

-

Domingo kanpaña

-satira

Felipe Arrese Beitia

Ez narratiboa

Elegia (eresia)

-argudiozkoa

-euskara eta herri pizkundea

-ideologiagatik, gehiago elegia politikoa beste ezer baino

-

Ama Euskeriaren Liburu kantaria

EUROPAKO BESTE ABERTZALETASUN BERRIAK (Jontxi)

Olerkigintza narratiboa ia beti 

HUNGARIA 

Sandor Petofi

    -Janos heroia(Janos Vitez)

POLONIA

Adam Mickiwicz

   -Pan Tadeusz:

          -olerki epikoa

          -poloniar abertsaletasuna 

NORVEGIA

Wegeland

-Kreazioa,gizona eta Mesias:

         - abertzaletasun norvegiarra 

         -Stella,matea,danteren erara 

         -”gizona” idazlea bera