Langileen mugimendua eta nazionalismoa euskal herrian

2.2.1. AURREKARIAK:GARAPENAREN ARRAZOIAK EUSKAL HERRIAN:-Industria tradizionalak egotea-Kokapen estrategikoak kostaldean.-Lehengai garrantzitsu bat: Burdin mea. Ibaizabal inguruan kalitate handiko meatzeak zeuden eta portuak bertan.-1841.Urtean aduanak kostaldera eramatean Euskadi estatu liberal berrian integratu zen.-Barne eskaerari erantzuteko sortu ziren lehenengo labe-garaiak: “Bouetako Santa Ana” 1841ean edo “Nuestra Señora de la Mercedes-ekoa” 1848an.-Burgesia aditua merkataritzan-Bertako bankuak Industriaren inbertsioetan oso lagungarriak izan ziren.-Langile kalifikatuak egotea.2. SOZIALIMOA EUSKAL HERRIAN:1.Facundo Perezaguak sortu zuen 1886an. Gero, Sestaokoa, La Arboleda… etorri ziren.21890.Ean lehen greba garrantzitsua. Meatzariek hasi greba baino siderurgia eta ontzigintzakoak ere parte hartu zuten. 30.000 langilek parte hartu eta 9 egun iraun. ESKAERA: 10 orduko lana. Honek arrakasta asko eduki ONDORIOZ sozialisten indarra artu. → zinegotzi sozialista sortu ziren eta 4 izan ziren.3.1894an “La lucha de clases” astekaria sortu. Tomas Meabe sozialistak sortu.41915etik aurrera Indalecio Prietok, moderatuak Bizkaiko sozialismoaren buruzagitza hartu. Perezagua erretiratu egin zelako.5XIX. Mendeko sozialismoa Bizkaian zentratu, industria… zentratu.Gizpuzkoan sozialismoa Eibarren zentratu → bestela sozialismoak Gipuzkoan indar gutxi.3. EUSKAL HERRIKO SINDIKALISMO KATOLIKO ETA ABERTZALEA (ELA/STV)Sabino Aranarentzat sindikalismoa “ateo eta maketoen ideologia” zen.1911an, SOV (Solidaridad de Obreros Vascos) sortu.1933an ELA/STV (Solidaridad de Trabajadores Vascos) sortu. → sindikatu abertzalea + katolikoa.Policarpo Larrañaga ELAren sortzaileetako bat. 1.Go Bizkaian jarri baina gutxira Gipuzkoara hedatu zen. Araba eta Nafarroan II. Errepublikarte ez zen jarri.3. EUSKAL NAZIONALISMOA:Euskal Nazionalismoaren agerpenean, foruen galerak eta industrializazioan Bizkaira ekarri zituzten aldeketek eragin zuten. A) Nazionalismoaren aurrekariak:Ideologia nazionalistaren sortzailea Sabino Arana -Larramendismoa: Foruen aldeko mugimendua sortu zen. Kataluniako goruak galdu egin ziren eta orduan foruen degentsarako mugimendu bat sortu zen ze berdur ziren Euskal foruak galtzeaz.-Karlismoa: Euskal Herriko biztanle gehienak Don Karlosen eskubide dinastikoen alde borrokatzera bultzatu zituen arrazoi nagusia foruen defentsa izan zen.-Foruzaletasuna: Bizkaiak, Euskalerria Elkartea sortu, Sagarminagak zuzendu. 1976ko konstituzioa kentzea helburu nagusia. Hori lortzeko lau herrialdeen batasuna planteatu zen.Nafarroan, Arturo Kanpionek zuzendua. Foruak berrezartzeko lau probintzian elkartu.B)Nazionalismoaren sorrera: Sabio Arana-Ideologia:Sabino Arana, independentziaren idea defenditzen zuen. Bizkaia nazio bat zen, independente izateko eskubidea zuen. Planteamendu hori gero E.H-ra zabaldu.1892an Sabinok bere 1.Go obra idati “Bizcaya por su independencia”.Bere nazioaren kontzeptua teoria alemanean oinarritua zen. Eta teoria alemaniarraz aparte erlijio katolikoarekin elkartzen dute.-