Lan Zuzenbidea: Printzipioak, Eskubideak eta Kontratu Mota

Lan Zuzenbidearen Oinarriak

Lan-zuzenbideak:

• Borondatezkoa: langileak askatasun osoa izan behar du lan harremanean.
• Besteren konturakoa: beste pertsona batentzat egiten da lan, soldata jasotzen duzu.
• Mendekotasuna: enpresaburuak agintzen du lana noiz, non eta nola egin.
• Ordainsaria: lan-jarduera guztiak ordaindu egin behar dira.

Eskubideak eta betebeharrak honako hauen bidez arautzen dira:

• Estatuaren legeak eta erreglamentuak
• Lan hitzarmena
• Lan-kontratua
• Tokiko eta lanbideko lan-ohiturak

Lan Arauen Printzipioak

• Gutxieneko araua: maila txikiagoko lan arauek goragokoek baino baldintza hobeak ezar ditzakete, baina ez okerragotu.
• Arau aldekoena: bi arau baldin badaude, langilearentzat, onuragarriena den araua erabiliko da bere osotasunean.
• Eskubideen utziezintasuna: langileek ezin diete uko egin lege-mailako arauetan eta lan hitzarmenetan aitortzen zaizkien eskubideei.
• Baldintza onuragarriena: lan-arau batek baino baldintza okerragoak arautzen baditu, aurretik ezarritako baldintza onuragarrienak lehenetsiko dira.
• In dubio pro operario: zalantzarik izanez gero auzitegiek langilearentzat onuragarriena den moduan aplikatuko dute.

Lan Arloko Epaitegiak

• Autonomia erkidegoetako justizia auzitegi nagusiak
• Auzitegi nazionala
• Auzitegi gorena

Adina eta Lan Kontratua

• Adin nagusikoa: hemezortzi urtetik gorakoa.
• Adin txikikoa: legezko ordezkari baten bidez egin behar du lan-kontratua.
• Adin txikiko emantzipatua: 16-18 urte independente bizi badira.

Konfidentzialtasuna eta Lehia

• Konfidentzialtasuna: informazioa isilpean gordetzeko konpromisoa hartzen du.
• Lehiarik eza: lan-harremana amaitu ondoren, denbora-tarte batean jarduera bera ez egiteko betebeharra du.
• Bidegabeko lehia edo konpetentzia: ezin du lan bera egiten duen beste enpresa batean jardun.
• Jarraitzeko ituna: diru kopurua inbertitu eta enpresan jarraituko du.

Probaldia

Tituludun teknikaria bada: sei hilabete. Gainerako langilea bada: bi hilabete. Hitzarmen kolektiboetan ezarrita ez badago, erdi-mailakoan hilabete 1 gehienez eta goi-mailakoak 2 hilabete. Probaldiko-kontratua idatziz egin behar da. Probaldian, aldeetako edozein eman dezake amaitutzat kontratua.

Lan-zuzenbidetik Salbuetsitakoak

Funtzionario publikoen lana. Nahitaezko prestazio pertsonalak. Laguntzeko asmoz egindako lana. Sozietateen kide izatea. Familia-lanak. Komisio-hartzaileen jarduera.

Izaera Berezikoak

Goi-zuzendaritzako langileak. Familia-etxearen zerbitzuko langileak. Espetxera zigortutakoak. Kirolari profesionalak. Ikuskizun publikoetako artistak. Estatu-sozietatea. Merkataritza-ordezkariak. Besteren konturako abokatuak. Ezinduak, lan berezietan.

Hutsegiteak eta Zigorrak

Hutsegiteak: arinak, 10e, larriak 20e, oso larriak 60e. ezingo dute oporren iraupena edo atsedena murriztu, aldi baterako enplegurik eta soldatarik gabe utzi daiteke.

Zigorrak: Ohartarazpenak. Lekualdaketa. Enplegurik eta soldatarik gabe uztea. Lanpostuz igotzeko desgaitzea. Antzinatasuna galtzea. Lanbide-kategoria galtzea. Diziplinazko kaleratzea.

Kontratazioaren Sustapena

Mugagabeko kontratazioaren sustapena, baldintzak: 16-30. 3hil langabetua. 45<. Ezintasunak. Emakumezko langabetuak. Erditze, bi urtetara. Gizarte bazterketako egoeran daudenak. Genero indarkeria biktimak. Iraupen mugatuko kontratua. Helburua: langabezia eta lan ez-egonkortasuna gehien jasaten dituzten kolektiboak laneratzea.

Kontratu Mota Berezienak

• Praktikaldiko kontratua: kontratazio dataren aurreko 5 urteetan titulo ofizial bat lortu duten langabetuak. Profesional ziurtagiria. Pizgarriak: igo urtea %60, 2.urtea %70. Helburua: jasotako ikasketak praktikan ipini. Lotura egon behar da lana eta ikasketak.
• Formakuntza kontratua: prestakuntzarik ez, 16-21. Gutxienez lanegunaren %15 formakuntzarako.
• Obra edo zerbitzu jakineko kontratua: Lana irauten duen bitartean kontratua.
• Ekoizpen-gorabeherengatiko kontratua: 6 hil urte bateko denbora tartean.
• Bitarteko kontratua: helburua: langileak ordezkatzea.
• Txanda kontratua: 5 urte gehienez, partzialki erretiratutakoa ordezkatzea.
• Erretiroa aurreratzeagatiko ordezkapen kontratua: jubilazioa urte betez aurreratzen duten langileak ordezkatzea.

Lanaldia eta Atsedenak

• Eguneko lanaldia: 9ordu, gehienez, -18 8ordu.
• Asteko lanaldia: 40ordu.
• Lanaldi artean: 12ordu.
• Astean: 1.5egun, -18 2egun.
• Lanaldi etengabean: 15min, -18 30min.
• Urtean: 30egun natural.

Ez egiturazkoan 80 ordu gehienez. Ezinbestekoak derrigorrezkoak dira.