Klase kontzientzia

2.1.2. Posizio kontrajarrietatik esplotazio anitzetara (Wright)

Gaur egungo neomarxisten edozein ekarpenek Wright-en lanari erreferentzia egin behar diete, zeren klase sozialen teorizatzaile eta analista enpiriko hoberenetarikoa da. Bere pentsamentuan, bi kategorizazio mota proposatzen ditu: posizio kontrajarriena (Clase, crisis y Estado liburuan garatua), eta esplotazio anitzena (Clases lanean azaldua). Esplotazio eta kontrol kontzeptuak bere lanaren ardatzak bilakatuko dira eta, ikuspuntu horretatik, klase soziala definitua da ekoizpen prozesuan sortzen diren harreman sozialetatik habiatuz. Kontzeptu honen eta okupazio nozioaren arteko bereizketa argi bat egiten du, azken hau ekoizpenaren harreman teknikoen emaitza baita. Wright-ek bere kontzeptuak behin eta berriro berradierazten eta berrikusten ditu beste autoreekin dauzkan eztabaiden eta ikerketa enpirikoen emaitzen ondorioz.  

Aldaketa historikoek, prozesu produktiboen antolaketa dinamikan zein egitura sozialean aldaketak eragiten dituzte eta Wright-ek agerian uzten ditu kapitalismoaren garapenean suertatzen diren hainbat joera, planteamentu tayloristak eragiten dituen aldaketak gizabanakoengan beraien lanarengan kontrola galtzen dutelako, jerarkia kontzexuen agerpena, kapitalaren funtzioen ezberdintzea eta jabetza ekonomikoaren eta posesioaren artean ezarriko duen bereizketa.

Hiru kontrol sozial mota bereizten ditu: finantza kapitalaren gainean jartzen den kontrola (jabetza ekonomikoa), kapital fisikoaren gainean ezartzen den kontrola (prozesu produktiboaren ordena eta garapena) eta beste gizabanakoen gainean jartzen den kontrola (autoritatea). Kontrol horiek menperatzen dituen klase soziala burgesia da, eta, klase antagonikoa, proletargoa, hori ez duena alegia. Hala ere, ez da argi geratzen zer gertatzen den burgesia txikiarekin eta beste egoera batzuekin non ekoizpen moduak kontrolatzen diren baina ez besteen lan indarra (adibidez, enpresaburu txiki autonomoak) ala lanaren antolaketaren kontrola baina ez kapitalaren kontrola daukatenak (zuzendariak esaterako). Horrela sortzen dira egoera kontraesangarriak eta, ondoren, esplotazio anitz nozioak, baita ere klase mediatuen egoerak eta Wright-en beste ekarpen batzuk.

a. Posizio kontraesangarriak

Wright Poulanzas-en planteamentuen kritika batetik habiatzen da eta alternatiba bat proposatzen du, klaseen egoera kontraesangarria terminoaren sarreraren beharra planteatuz, baina ekoizpen modu kapitalistaren baitan egoera kontraesangarri batzuk bereiztuz (zuzendariak eta gainbegiratzaileak) eta merkatari ekoizpen-modu arruntaren eta kapitalistaren artean dauden egoera kontraesangarriak agerian utziz (enpresaburu txikiak eta enplegatu erdi autonomoak).

Wright-ek hiru egitura aldaketa ikusten ditu garapen kapitalistaren baitan:

• Langileek lan prozesuaren gainean daukaten kontrola galtzen dute.

• Kapitalaren funtzioak bereiztea baita ere jabego formalaren eta benetako jabeko ekonomikoaren artean pixkanakako bereizketa bat egitea.

• Jerarkia konplexuen garapena (gainbegiratzaileen kategoria berriak).