Kanarietako nekazaritza paisaia

1. ESPAINIAKO NEKAZARITZA ESPAZIOAK

Nekazaritza paisaiak nekazaritza-
Espazioaren morfologia edo itxura dira. Beraz, inguru naturalen  eta bertan egindako nekazaritza jardueren emaitza da. Ondorioz, Espainiako lurraldean paisaien aniztasuna azaltzen da.

1.1 Iberiar penintsularen iparralde hezeko nekazaritza paisaia. Iberiar penintsularen iparraldea eta ipar-mendebaldea hartzen ditu. Bertako inguru fisikoak erliebe gorabeheratsua du, azalera lauak gutxi dira eta urte osoan klima ozeaniko euritsua da nagusi.

Nekazaritza-egiturak ezaugarri hauek ditu: 1) Biztanleria, tradizioz oso ugaria izan dena, gaur egun urria eta zahartua da, landak emandako diru sarrerengatik emigratu behar izan baitzuen. Populatze nagusia sakabanatu tartekatua da, herrixka edo parrokian oinarritua; 2) Ustiategiak minifundistak dira. Nekazariek lursail txikiak dituzte, hesien bidez bananduta daude bocage deituriko paisaian. Hori dela eta, errentagarritasuna gutxitu eta mekanizazioa zaildu egiten da; 3) Lurzoruaren erabilera nagusiak abeltzaintzara bideratzen dira.

b) Nekazaritzak azalera txikia hartzen du kostan, haranak estuak direlako. Lehorreko nekazaritza da, prezipitazioak oso erregularrak direlako. Iraganean polilaborantza egiten zen, barazkiak eta frutak lantzen ziren baratze txikietan, etxeen ondoan, familiak kontsumitzeko, eta artoa, patata, fruta arbolak eta mahatsondoa, azken hori batez ere Galizian. Kalitate txarragoa zuten lurretan garagarra lantzen zen, eta familiaren ekonomia osatzeko abereak hazten ziren. Produktu horien zati txiki bat bakarrik saltzen zen merkatuan. Gaur egun, nekazaritza baratzeko laborantzetan (negutegietan
) eta bazka Iaborantzan espezializatu da, abeltzaintzaren garapenarekin bat etorriz.

d) Baso-ustiapena gizakiak landatutako hazkunde azkarreko espeziek azalera handia hartzen dute. Azkenik, eraikuntzara edo paper orea lortzera bideratzen da.

1.2 Iberiar penintsularen barrualdeko nekazaritza-paisaia Bi goi-lautadak eta Ebroren sakonunea hartzen ditu. Alde horretako inguru fisikoak erliebe laua du, batez besteko altitude garaia goi-lautadan, eta klima mediterraneo kontinentalizatua. Udan prezipitazio gutxi egoten dira, eta urtaroen artean, kontraste termiko nabarmenak daude.

Nekazaritza-egiturak ezaugarri hauek ditu: 1)  Biztanleria urria eta zaharkitua da, 1950 eta 1975 bitartean emigrazio handia egon zelako. Populatzea pilatua da: herri txikiak daude, bata bestetik hurbilago, eta herri handiak eta bata bestetik urrunduak  2) minifundioa Duero haranean eta Ebroko lur ureztatuetan nagusi da3) Lurzoruaren erabilerak nekazaritzara, abeltzaintzara eta basogintzara  bideratuta daude.

Abeltzaintzak lur lehorretan eta angioetan du garrantzia. Gaztelako eta Ebroren sakonuneko lur lehorretan ardi-azienda dago. Horrez gain, Gaztela eta Leónen esnetarako behi-azienda eta txerri-azienda handiagotu dira. Penintsularen hego mendebaldeko angioak nekazaritza eta abeltzaintzako ustiategiak dira, eta mendi-inguruetan artearen zura ere aprobetxatzen dute. Angio tradizionala batez ere abeltzaintzara bideratzen zen: larreetan ardien eta txerriak bazkatzen ziren. Gaur egun, behi-azienda gehiago bideratzen da, eta ehiza garatu da.

Baso-ustiapena inguru batzuetan da nagusi, hala nola Soriako Tierra Pinariega izenekoan.

1.3 Nekazaritza-paisaia mediterraneoa. Mediterraneo itsasoaren kostaldea eta kostalde-aurrea, Guadalquivir harana eta Balear uharteak hartzen ditu. Zona horretako inguru fisikoak erliebe gorabeheratsua du Mediterraneo itsasoaren kostaldean, laua kostatik hurbil eta apur bat menditsua kosta-aurrean; eta landazabal leunen erliebea Guadalquivir haranean. Klima itsas eragineko mediterraneoa da, eta udan prezipitazio oso urriak izaten ditu.

Nekazaritza-egituren ezaugarriak:1) Biztanleria gaur egun asko murriztu da, nekazari-exodoaren eraginez. Populatze sakabanatuak pilatzeko joera du, kostan izan ezik; 2) inguru ureztatuetan minifundioa da nagusi; lehorreko lurretan, ustiategiak txikiak eta ertainak dira Valentzian. Lurzorua, batez ere, nekazaritzarako erabiltzen da.

Nekazaritzak desberdintasunak ditu lehorreko lurren eta lur ureztatuen artean. Lehorreko laborantzak Guadalquivir haraneko landan; kosta aurreko inguru menditsuetan; eta Mallorcar daude. Han zerealak, mahatsondoa, olibondoa lantzen dira.

Laborantza ureztatuei tenperatura leunek,, erliebearen babesak, lur egokiak eta nazioarteko eskaera handiak mesede egiten diete. Bestslde, negutegietan mota guztietako barazkiak lor daitezke, merkatura eramateko.

Behien eta txerrien abeltzaintza
Katalunian nagusi da, hiriko eskariak bultzatuta; ardiena lehorreko lurretan

Baso-ustiapenak garrantzi txikia du, Huelvan izan ezik

1.4 Mendiko nekazaritza-paisaia.  Muturreko baldintzak dituen inguru fisikoa da: altitude eta malda handiko erliebea; eta klima hotza, prezipitazio askorekin.

a) Nekazaritza-egituren ezaugarriak: 1) Biztanleriak dentsitate oso txikiak eta emigratzeko joera handia ditu. Populatzea sakabanatua zen tradizioz, haranetan kokatutako nukleo txikietan. Gaur egun, herri handiagoetan pilatzen da; 2) Lursail txiki eta bata bestetik bereizita dauden ustiategi txiki pribatuekin batera larreak daude.3) Lurzoruaren erabilerak askotarikoak eta osagarriak dira, nekazaritza haranen behekaldean;
baso-ustiapena maldetako basoetan; eta abeltzaintza tontorretako larreetan.

Nekazaritza, iparraldeko mendietan, haranen beheko aldean egiten da, eta baratzeko laborantzetan espezializatuta dago.

Abeltzaintza estentsiboa da. Lberiar penintsularen iparraldeko mendietan behiak edo ardiak hazten dira. Mendi mediterraneoan, ardi-aziendak dira nagusi.

Baso-ustiapena iparraldeko mendietan handiagoa da. Besteak beste,pinuaren zura aprobetxatzen da paper industriarako eta altzarigintzarako.

1.5 Kanarietako nekazaritza-paisaia. Kanarietako nekazaritza-paisaiaren inguru fisikoan erliebe bolkaniko gorabeheratsua eta klima  beroa dago urre osoan. Prezipitazioak urriak eta irregularrak dira.

Nekazaritza-egiturak ezaugarri hauek ditu: 1) Biztanleria atzera egiten ari da, hirugarren sektoreko jarduerek erakarrita, hala nola turismoak.  2) Ustiategiek kontraste handiak dituzte goiko inguruetako ustiategi txikien lur ureztatuetako ustiategi handien artean; 3) Lurzoruaren nekazaritza-erabilerak urriak dira eta, bereziki, nekazaritza praktikatzen da.

Nekazaritzak kontraste handiak ditu. Kostan monolaborantza da nagusi, esportaziora bideratuta (banana, tomatea, patata estragoiztiarra), Uharteen barrualdeko erdiko eta goiko inguruetan lehorreko nekazaritza tradizionala da nagusi, batez ere barruko kontsumora bideratuta.

Ardien eta ahuntzen abeltzaintza urria da eta baso-ustiapenak pinudien zura aprobetxatu da ikatza egiteko, edo eraikuntzarako.