Zein da zure iritzia

Kr.

feminista

60. Hamarkadan hasten da, indar politiko giza. Garai hartan, hastapenerako lehen taldeak ematen hasi ziren eta pixkanaka literatura eremuan ere sartu ziren aldarrikapen feministak. 2 korronte bereizten ziren: angloamerikarra eta frantsesa.Bietan helburu politikoak ziren nagusi. Praktika matxista agerian uztea zuten xedetzat. Borroka alde politiko eta sozialetan begira dago, nahiz eta gero ekintza politiko kulturalaren eremura hedatu. Emakumeek ez ziren zapalduak ziren bakarrak eta beltz eta langileekin identifikatuta sentitu ziren.

J.Kristeva feminismoaren esparruan 3 jarreta ditu:

• Liberala:
  gizonen eta emakumeen artean berdintasuna egotea.

• Erradikala:  gizonen eta emakumeen artean desberdintasuna egotea eta emakumetasuna hobesten da.

• MASC-FEM dikotomiaren ukazioa: bi identitate hauek aurkakotasun giza ikusita daude eta hauek horren aurka daude.

Orain, kritika feministaren lan klasikoak aipatuko ditugu: V.Woolf-Gela bat norberarena(1927)   Simone de Beauvoir-Bigarren sexua(1949)   K.M.Rogers-Laguntzaile gogaikarria(1966) M.Effman-Emakumea pentsatzen(1968)Millet-Sexu-politika(1969)

Millet aitzindaria da eta honek “patriarka” kontzeptua erabiltzen du eta emakumeen zapalkuntzaren kausak deskribatzen ditu. Gizonek estatu autoritarioa idazten zutela esan ohi da.1972.Urtean EMAKUMEEN IRUDIA izeneko talde bat sortzen da, kritika literarioaren saiakerak bilduko zituztenak. “Emakmeen irudia fikzioan” lana egingo dute. Saiakera guztiek literatura eta bizitza uztartzen dituzte eta irakurlea aberaztea izango da helburua.1975ean, ideien aldaketa gertatzen da. Gizonezkoen obretan emakumeen estereotipoak eta gero, emakumeen lanak aztertuko dituzte. Honen ondorioz, 3 ikerketa garrantzitsu izan ziren: Maersen “emakume literarioak”       Showalterren “bere literatura”        gillet eta Gubar-en “Ganbarako emakume eroa” ///Teoria feminista frantziarra: aitzindaria Beauvoi izan zen. Teorialaria izateaz gain, sozialistatzat hartzen du bere burua eta sozialismoa berak emakumeen zapalkuntzari amaiera emango ziola pentsatzen zuen. Urte batzutara feminista kontsideratuko da. Berarentzat hemetasuna kultura faktorea zen, hau da, emakumea ez dela jaiotzen, emkumea izatera iritsi behar zela pentsatzen zuen.Zapalkuntza matxistak ezartzen ditu hemetasunaren zenbait gizarte eredu. Eredu naturalak ez direla siniztarazten saiatzen da. Horregatik, S.De Beauvoirrek emakumearen izaera edo nozioarenoro ukatuko du. Zapalkuntza matxistaren aurka joateko modu bat da.69ko maiatzeko ikasle matxinadatik feminismo frantziar berri bat sortzenda. Feminismo berri hartan eragin handia izan zuten ideia marxistek eta psikoanalistek. Korronte frantziarrak, angloamerikarra ez bezala, izaera intelektual nabarmena du, europa filosofiaz beteta baitago (marx...).Beauvoirren ondoren feminista frantsesa ez da gizonen eta emakumeen arteko berdintasunaren atzetik egongo, baizik eta desberdintasunaren arazoaz arduratuko da gehiago, hau da, emakumearen berariazkotasunaz.

WOOLFek Bi hitzaldi ematen ditu Cambridgeko unibertsitatean. Liburua saiakera feminista da, idatzi nahi duten emakumeentzat dago idatzita batez ere. Gizonek menderatutako literatura tradizioari buruz hitz egiten du. Liburuan hainbat kontzeptu agertzen dira: Emakumearen hezkuntza egoera/  Judith Shakespearen metafora: fikziozko pertsonai bat asmatzen du, hainbat kontzeptu azalduz./// Lesbianismoa ere oso presente dago liburuan. Woof eroso sentitzen da txarlan ikasleekin honi buruz hitz egitean. Virginiak esaten du emakume batek liberala izan behar duela eta edozerdazteko gela bat izan behar du. Hortik dator izenburua. Ikasketetan, aipatu beharra dago, emakumeek aukera gutxi izan dutela ikasteko, diru premiagatik. Ideia bat nabarmendu behar da ere-->emakume batek finantza askatasuna lortzean, idazteko askatasuna lortuko du. Emakumeek literatura idazteko dituzten dohaiak azaltzen ditu. Haien obren kalitatea nolakoa den. Emakumeek ez dute heziketa formalik eta pentsatzen zen emakumea senarrarena zela. XVII.Mendea baino lehen, emakumeek gizonen izenean idatzi behar zuten beraien liburuak, gizonek kritika ez ziezaieten. Emakumeek sekulako mespretxua jasotzen zuten aspektu horretan. Gizonek pentsaera lotsagarria zuten, emakumeek intelektualki haien menpe zeudela, alegia eta txakur dantzariarekin konparatzen ditu.  XVIII. Mendetik aurrera emakumeak idazten hasi, dirua irabazten, testuak itzultzen...Hasiko dira, baina hala ere zailtasunak edukiko zituzten.  Egia esan, ausarta izan behar zen literatura denentzat zela siniztea. Egoera tristea zen eta Virginia oso ausarta izan da salatzeagatik . Hezkuntzaren garrantzia ere azpimarratzen du. Liburuan irudi metaforiko bat agertzen da, emakumea ispilu magikoarekin konparatzen duena eta errealitatea distortsionatzen du gizonen aldera: emakumearen gutxiagotasunak gizona indartsuago eta boteretsuago ikustea. Liburuaren pertsonaietariko bat Mary Beton da, klase erdiko neska bat. Bozkatzeko eskubidea eta herentzi handia jazotzen du. Emakumearen biziraupena bermatzeko bi eskubide. Baina argi eta garbi, garrantzitsuena beldurra eta samintasuna ahazteko lorpena da.   Azkenik, Woolfek gizon zein emakumeen iritzia hartuz, egoera berri bat planteatzen digu. Idazteko egoera perfektua edo idela emakumeen eta gizonen eta fusioa izango litzatekeela danok armonian bizitzeko.