Iberiar Penintsularen Geologia

ARO PRIMARIOA

Orogenia hertziniarra. material gogorrak→ granitoa, arbela…

ARO SEKUNDARIOA

Higadura eta sedimentazioa.

ARO TERTZIARIOA

Orogenia alpearra→ kareharria, Hareharrria eta Margak.

MESETA

Penintsulako erlieberen oinarrizko unitatea. Lautada garaia da. Aro primarioko orogenia hertziarrean sortu eta higidurak sortu ondoren goi lautada bihurtzen da.

Antzinako zokalo paleozoikoa

Penintsularen mendebaldea hartzen dute (Zamora, Salamanca eta Extremadura)

Mesetaren barrualdeko mendilerroak

Aro tertziarioan sortuak. Material paleozoikoak (aro primariokoak)

• mendikate Zentralalek erliebea bortitzagoa eta meseta erditik banatu→ Somosierra, Guadarrama, Gredos.
• Toledoko mendiek Tajo eta Guadiana ibarrak bereiztu eta garaiera apalagoa dute→ Guadalupe mendizerra.

Mesetaren barrualdeko arro sedimentarioak

Aro tertziarioan sortu.

MESETAREN HEGAL MENDITSUAK

Galizia eta Leongo mendiak, Kantabriar mendikatea, Iberiar mendikatea eta Sierra Morena. Mesetaren hegaletan aro sekundarioan metatutako materialak tolestean.

• Galizia eta Leongo mendiak mesetako zokaloaren ipar-mendebaldean.
• Kantabriar mendikatea→ Peñavieja, Naranjo de Bulnes…/ Material paleozoikoak.
• Iberiar mendikatea: Mesetaren ekialdean itsasoak jalkitako material sekundarioen tolestura, tertzioaren emaitza da. Material paleozoikoak sektore jakinetan baino ez daude. 2 mendigune

1. Iparraldeko zatian: Altuerarik garaienak→ Urbion, Demanda edo Moncayo.
2. Hego-ekialdeko zatian: bi adar→ barrualdekoa edo Gaztelakoa (albarracin eta Cuencako mendilerroa)

• Sierra Morena: Meseta eta Guadalquivir harana bereizten dituen bortiza da.

MESETAREN KANPOALDEKO SAKONUNEAK

Ebro eta Guadalquivir ibaien sakoguneak dira.

• Ebroren sakogunea; Pirinoen paraleloa. Ebroko antzinako mendigunea zegoen lekuan dago, ondoratu egin zen, gero itsasoak hartutako eremua izan zen eta aintzira bihurtu zen. Material askotakoak direnez→ erliebe ezberdinak eratu dira.
• Guadalquivir sakogunea; Mendikate Betikoek paraleloan. Material buztintsu ugariek→ landazabal uhinduak eratu.

MESETAREN KANPOALDEKO MENDIKATEAK

• Pirinioak: mendi multzo handienak. Zentroan material paleozoikoak. Inguru garaiak dira, 50kilometroko glaziarrak izatera iristen dira(anoto eta monte perdido) Aurrepirineoak material sekundarioz.
• Euskal Mendiak: kareharrizko mendi leunak.
• Kataluniako kostaldeko mendikatea: kostaldearekiko paralelos (Altos del Garraf)
• Mendikate betikoak: bi zatitan banatu
  • Mendikate subbetikoa kareharriak nagusi, aro sekundarioak. Aipag.: Segura, Cazorla, Grazalema.
  • Mendikate peniberikoa tontorrik garaienak. Material paleozoikoak. Aipag.: Mulhacen eta Veleta

BI mendikate en artean betikoaren barruko sakogunea dago: Guadix.