Guía Completa da Comunicación e a Linguaxe en Galego

Tipos de Comunicación

• Comunicación lingüística: (bla bla bla) Transmisión de mensaxes verbais (orais ou escritos) desde un individuo a outro por medio das ondas acústicas, código lingüístico.
• Comunicación paralingüística: (sons) Sinais orais que complementan a expresión verbal. Uso non lingüístico da canle oral.
• Comunicación extralingüística: (xestos) Comunicación non verbal. Transmisión de información mediante a expresión facial, posturas corporais, poden acompañar unha mensaxe oral ou transmitir unha información por si sós.

Elementos da Comunicación

• Emisor: Transmite.
• Receptor: Recibe a mensaxe.
• Mensaxe: Conxunto de contidos.
• Canle: Vía ou conduto polo que se transmite unha mensaxe.
• Código: Sistema de signos e regras combinatorias compartidos polo emisor e polo receptor, facilitan a construción e a transmisión da mensaxe.
• Referente: Todo aquilo que fai que interpretemos unha comunicación.

O Contorno da Comunicación

• A situación: É o contorno extralingüístico que rodea o acto de comunicación e que axuda a interpretar correctamente unha mensaxe. Constituída polo lugar e o momento no que esta se emite, e os acontecementos que rodean aos interlocutores. Exemplo: Unha expresión como "Vai bo tempo!" terá diferentes sentidos segundo se pronuncie; na praia, nunha conversa entre bañistas; nunha estación invernal.
• O contexto: É o contorno lingüístico da mensaxe, conxunto de palabras que rodean un termo dado e que aclaran o seu sentido e valor. Constituído por todo o que se dixo antes e todo o que se di a continuación. Exemplo: Coa palabra "satélite" (a lúa é un satélite da Terra; O satélite xira e emite...).

Ruído e Redundancia na Comunicación

Ruído

Toda perturbación que afecte aos elementos da comunicación e que impida ou dificulte a realización do acto comunicativo. Pode afectar a calquera dos factores da comunicación:

• Emisor: Dificultades articulatorias, deficiencias caligráficas ou ortográficas, etc.
• Receptor: Dificultades auditivas, distracción.
• Canle: Problemas de acústica, deficiencias de impresión, etc.
• Mensaxe: Ambigüidade, vaguidade, uso de fórmulas de linguaxes específicas (non entender algo).
• Código: Coñecemento parcial do código, descoñecemento dos usos dialectais (xerga).
• Referente: Falta de información sobre o tema, as causas, etc.

Redundancia

É a parte da mensaxe que non é imprescindible para unha plena interpretación. Diferenciamos entre:

• A repetición dos morfemas de xénero e número nos artigos e nos adxectivos. Exemplo: "As gatas brancas..."
• Reiteración de palabras ("unha cousa é unha cousa e outra cousa é unha cousa"), o emprego de voces e expresións sinónimas ("o que non pode ser é imposible"), as aliteracións ("unha señora moi aseñorada, deulle unha risada e quedou sen nada"), etc.

As Funcións da Linguaxe

• Representativa ou referencial (referente): Textos informativos. Exemplo: "A vaca é un animal herbívoro e rumiante."
• Expresiva ou emotiva (emisor): Poemas, diarios, cartas íntimas ou persoais, cancións.
• Apelativa ou conativa (receptor): Publicidade, normas, textos doutrinais políticos. Exemplo: "Esperade á voda e despois entrade un por un."
• Fática ou de contacto (canle): Conversación intrascendente. Exemplo: "Si, si"; "Ola, ola..."; "Probando."
• Poética ou estética (mensaxe): Publicidade, literatura, chistes, humor, adiviñas, refráns. Exemplo: "Club Atlético de Casasoa: abónate e medrarás."
• Metalingüística (código): Dicionario, gramática, libros de linguas. Exemplo: "A palabra 'casa' é un substantivo feminino."

Clasificación de Signos Segundo o Referente

• Índices: Significante-significado, relación causa-efecto. Exemplo: Unha freada dun coche.
• Iconas: Significante-significado, relación de semellanza. Exemplo: Fotos que representan momentos, sucesos (ex: coches, motos...).
• Símbolos: Significante-significado, relación convencional-arbitraria. Exemplo: A cor dun coche. Os signos lingüísticos son un tipo de símbolo.

Linguaxe, Lingua e Fala: Conceptos Clave

• Linguaxe:
  • Universal, humana, única.
  • Facultade virtual.
  • Capacidade humana de comunicarse verbalmente.
• Lingua:
  • Social, comunitaria, diversa.
  • Modelo inmaterial.
  • Cada un dos códigos verbais nos que se manifesta a linguaxe.
• Fala:
  • Individual, persoal, múltiple.
  • Realización material.
  • Cada un dos actos verbais particulares nos que se manifesta a lingua.

O Signo Lingüístico e as Súas Características

O signo lingüístico ten unha importancia capital na comunicación humana. Son privativos do ser humano e sobre eles fundaméntase a súa condición de animal racional.

Características do Signo Lingüístico

• Desenvolvemento linear no tempo. Sucesión acústica que coñecemos co nome de cadea falada.
• Relación entre o significante e o significado prodúcese de modo convencional e arbitrario.
• Carácter social: pertence á comunidade de falantes.
• É articulado, segmentable en unidades menores. O código lingüístico é de dobre articulación:
  • 1ª articulación: monemas.
  • 2ª articulación: fonemas.