Gizarte garapena

ZER DIRA PREMIAK?

Pertsona guztiak asebete behar duen guztia beraren bizitza, osasuna eta ongizatea mantentzeko.

BIOPSIKOSOZIAL

Hiru prespektiba desberdinak. Bizitza, osasuna eta ongizatea mantentzeko beharrezkoak diren hiru premia mota hauek ahalik eta gehien asebetetzea:

• PREMIA BIOLOGIKOAK:  Bizitza-etapa ezberdinetan (haurtzaroa, nerabezaroa, helduaroa eta zahartzaroa) bizitzako eta garatzeko, pertsonaren egitura fisikoan eragiten dutenak.

PREMIA PSIKIKOAK: Funtzio psikiko eta emozionalekin zerikusia dutenak

GIZARTE PREMIAK: Pertsonak besteekin dituen harremanak eragiten dituztenak (bere talde harremana)

Giza premia guztiak ez dira berdinak:

• GIZA PREMIA UNIBERTZALAK: Berdinak dira lurralde, kultura eta aro historiko guztietan. Bakarrik desberdintzen dira asebetetzeko eratan.

GIZA PREMIA BALDINTZATUAK: testuinguruaren arabera baldintzatuaj daudenak. Leku baten premia izaten dena

PREMIEN INGURUKO TEORIAK

MASLOW-EN PIRAMIDEA

Gizakiaren beharrak eta desirak betetzeko teoria.

PREMIA FISIOLOGIKOAK: Biziraupena bermatzen dute. ( mugimendua, elikadura..)

SEGURTASUNEKO BEHARRA: Segurtasuna eta ordena sortzen eta mantentzen dituzten premiak. (Bizilekua, segurtasun fisikoa…)

GIZARTE INTEGRAZIO BEHARRA: Beste kideekin harremanak sortzen eta mantentzen laguntzen dutenak. (Taldekide izatea, maitasuna, bikotea, familia, lagunak…)

AUTOESTIMA PREMIAK: Besteen errespetua eta onarpena lortzeko eta mantentzeko premiak dira eta autoestima

NORBERAREN GARAPENA: Norberak bere buruarekin ondo sentitzea. (Proiektuak burutzea)

RICHARD KALISH-EN EGOKITZEA

Maslow-en piramidean oinarrituta dago, premia fisiologiko bitan banatuta, superbibentzia eta estimulaziokoak.

VIRGINIA HENDERSON

14 patroi dira. Sanitario arlo batean lan egiten du.

MALLORY GORDON

11  patroi dira. Sanitario arlo batean lan egiten du.

PREMIEN GARAPENA

Bizitzan zehar garatzen diren pertsonen premiak:

FAKTORE IRAUNKORRAK: Adina, adimena, egoera fisikoa, ingurua,... Nerabezaroan ez dira adin nagusian bezalakoak

EGOERA PATOLOGIKOAK: Gaixotasunak, mina eta autonomia galtzea. Pertsona heldu batek gaixotasun iraunkor bat izaten duenean asetu behar dituela aldez aurretik beteta zituen premia biosikosozial guztiak:

1. Fisikoak: Gaixotasunak berak sortzen dizkionak.

2. Psikologikoak: Egoera berriak duen eragina psikikoa eta afektiboa.

3. Sozialak: Gizarte harremanak baldintzatzen edo aldatzen duena.

4. PSIKOLOGIA ETA PERTSONAK EZAGUTZEA

Pertsonak egiten duena, sentitzen duena eta pentsatzen duena aztertzea.

PERTSONAK EGITEN DUENA:Jokabidearekin erlazionatuta, bere inguruan erlazionatzeko egiten duen guztia

PERTSONAK PENTSATZEN DUENA: Erlazionatuta dago prozesu kognitiboekin

PERTSONAK SENTITZEN DUENA: Erlazionatuta dago sentimendu eta emozioekin

5. INDEPENDENTZIA

Pertsona batek bere bizitzako ekintza guztiak laguntzarik gabe egiteko gaitasuna

EGUNEROKO BIZITZAKO JARDUERAK

EGUNEROKO BIZITZAKO OINARRIZKO JARDUERAK:Bizitzeko beharrezkoak diren jarduera guztien multzoa

EGUNEROKO BIZITZAKO JARDUERA INSTRUMENTALAK:Bizi garen inguruan egokitzeko eta integratzeko eta komunitatean burutzen  dira.

EGUNEROKO BIZITZAKO JARDUERA AURRERATUAK: Bizi estiloarekin zerikusia duten jarduerak eta bizi kalitate ona izatea ahalbideratzen duten jarduerak.

GAITASUNA: Pertsonek aukeraketak egiteko, erabakiak hartzeko eta dituzten ondorioak onartzeko dituzten trebetasunak.

AUTONOMIA: Norberaren ekimenez, erabaki pertsonalak kontrolatzeko, horiei aurre egiteko, edo hartzeko gaitasuna izatea, beti norberak dituen arau edo nahien arabera bizitzeko eta eguneroko bizitzako oinarrizko ekintzak burutzeko.

6. MENDEKOTASUNA

Eguneroko bizitzarako jarduerak egin ezin duen pertsona da. (Jatea, janztea, edan…).