Gerraren ondorioak, Gorteak eta Cadizko konstituzioa, Fernando VII aren itzulera

Gerraren ondorioak

Espainian eta EH ekonomiaren hondamena, espainiako koloniek independentzia lortzeko gogoa piztu zuen eta politikan kontraesanak, talde batek ideal liberalak defendatzen zituen gianontzekoak monarkikoak izaten jarraitu zuten

1.3.Gorteak eta Cadizko konstituzioa

Gerra garqaian Batzar goren zentralak 1810an Cadizen gorteak biltzeko deia, bertan idatzi Espainiaren lehen konstituzioa La Pepa, errejimen berria osatu nahi zuten liberalismoa oinarritzat hartuta berreiraiki. Militarki Napoleonen inbasioaren aurka hari baziren ere, Gorteek iraultzaren oinarrizko prontizpioak babestu zituzten. Gorteek berdintasuna juridikoa inprimatzeko askatasuna eta Inkisizioa indargertuz zentsuraren amaiera eta jaunen errejimena ukatu eta aduanak eta gramioak deuseztatu zituzten. Nobleek eta Kleroek estatu konfesioanala izan zedin eta pribilejiatuek beren lirren jabe izaten jarrai zezaten lortu zuten. Konstituzioan honako printzipio onartu: 1.Subiranotasun nazioaren baitan 2.Botere exekutiboa (erregea) legegilea (gorteak) eta judiziala (epapitegiak) bereizten dira. 3.Ordezkaritza eskibidea Gorteetako diputatuek dute eta gizonezkoen zeharkako sufragio unibertsalaren bidez aukeratuko dira hauek. Konstituzioa ez zitue foruak aipatzen beraz deuseztatuta gelditzen dira. Bizkaiak izan ezik besteek lirraldeek konstituzioaren testu berria onartu zuten. Espainia aro garaikidean independentziako gerraren bidez eta Cadizko legeak aldarrikatu zirenenan sartu zen.

1.4. Fernando VII aren itzulera (1814-1833)

Valencayko ituna 1813 abenduan sinatu eta Napoleonek Fernando 7ari Espainiako koroa itzultzen dio.

-Seiurteko Absolutista: 1814-1820 artean fernando 7 errejimen zaharreko printzipioak berrezarri, Gorteek geren batek pertsen agiria sinatu eta erregeak errege dekrtu batekin Cadizko legedia baztertu maiatzaren 4an, errejimen absolutista berrezarriz. Kolonietako merkataritzak galera handiak ekonomiari. Koroaren etsaien aurkako errepresio gogorrak 1814. Altxamendu anker batzuen ostean 1820 urtarrilean Rafael altxamendua zen garaile Cabezas de San Juanen.

-Hirurteko liberela 1820-23: 1820ko martxoan Fernando 1812ko konstituzioa zin zuen esanez (marchemos francamente y to el primero por la senda constitucional). EH foru errejimena baliogabetu zen eta konstituzionala promulgatu. Aduanak kostaldera eraman. Hiru urtez sufritu ondoren, Fernando 7 aliantza santuari laguntza eskatu eta 1823 apirilean “San luiseko mila semeak” armadak Angulemako dukearen agindupean, Bidasoa gurutzatu eta fernandoari botere absolutua berreskuratzeko aurkera eman zion.

-Ominosa Hamarkada 1823-33: Hamarkada absolutista, Fernando errepresio gogorra ideia liberalak zituzten guztien aurka. Dekretu konstituzional guztiak deuseztatu, foruak, foru diputazioak eta batzarrak berrezarri eta aduanak barrualdera itzuli. Erregeak errepresioak Europako monarkia asaldatu zituen. Fernando 7 emandako amnistiak ez hasetu ez liberalak ez absolutista kontserbadoreak eta hauek Karlos Isidro inguruan biltzen hasi ziren. Fernando azken urteetan oinordekotza arazoa planteatu ez zuen oinordeko zuzenik beraz bere anaia Karlos Isidro errege ikusten zen. 1830 fernando Maria Kristina Napoleonarekin ezkondu, Fernando lege salikoa utzi eta lege pragmatikoa bultzatu zuen. Isabel II jaiotzak bi bando: Isabeldarrak: Isabel erregina izatea nahi zuten eta Kristinotarra. Fernando 7 heriotza 1º gerra karlista ekarri zuen bi bando artean, atzean borroka ideologiko bat zegoen absolutismoaren eta liberalismoaren artean.