Frankismoa Euskal Herrian

1.Sarrera:

Frankismoa oso golpe gogorra, estatu totalitarista, Espainia bakarra eta diktadura pertsonalak gobernatu.

Eskubediak zapalduta:

·Giza eskubideak EZ

·Eskubide politikoak EZ

Gerraosteko eta hasierako urteak (1937-59)

ØEgoera ekonomikoa

·1939an gerra zibila amaitu. Estatu ekonomia suntsitEkoizpen ahalmena jeitsi. Lehengai eta equipo ondasunen falta.

·Autarikiari eutsi, ekonomia autonomikoa itxi eta buruaskia sotu.

Hasieran:

-horniketa arazoak: erreazionamendua eta uzta eskasak.

-soldata baxuak eta prezioak gora-------KONTSUMOA JEITSI

-EKONMIA GELDITU

·Industria gutxi garatu vaina industria-ehunak kalte gutxi egin.

Lantegiak, meategiak, ontzialariak… egoera onean

Autarkian estatuak eskua sartu zuen.

Sektore lehiakorrak ezin sortu--------Bizkaia, Gipuzkoa industria hazteko aukera gutxi

·Lehenengoa azpiegitura proiektu berria martxan----TRENBIDEA…

ØEgoera soziala

·Gerraosteko lehenengo hamarkadan aberastasun banaketa desorekatuak

oBURGESI HANDIAK: etekinak+ gizartea kontrolatu.

Askatasuna EZ, militarizatuta.

oPOPULAZIO XUMEA: miseria+ soldata txikiak. Prezioak igo

GARAITUAK

-erregimenaren babesa

-kargu publikoak

-garaituen ondasunez jabetu (egunkariak..)

GARAITUAK(nazionalistak, komunistak…)

-zapalkuntza gogorra

-beldurra zabaldu

-garaileen ekutik ERREPRESIOAK+GARBIKETA (deportazioak, irakasleak baztertu…)

ØEgoera politiko kulturala

·Euskal gobernuaren erresistentziaren azken lekua Bilbo, ekainaren 19an.

·Santoñan Euskal gudarosteak errenditu ziren.

Garaileek TERROREAREN LEGEA ezarri:

§5 egunetan 48 heriotz zigor + 45 betiko zigor

§Euskal apaizen contra ERREPREZIOAK (16 elizgizon exekutatu, kartzelaratu..)

§Euskal autonomía estatutua kendu

§Euskal nortasunarekin lotura (euskera, ikurrak..) kendu

ØOposizio erbestean eta barruan

·Eusko jaurlaritzak Parisen ordezkaritza zabaldu.

·1945ko martxoaren 31an euskal indar+ errepublikazaleak BAIONAKO ITUNA sinatu.

·Gerra Hotza piztu----Frankok harreman diplomatikoak aliatuekin----euskal opozisioa zapuztuta.

·“Ondorengotza legea” berresteko erreferendunari abstentzioa deitu + bi greba

·Mendebaldeko potentzien laguntzarik ez. Frankok egoera aporbetzatu eta errepresioa sortu.

·Ondorengo urteak gogorrak. Lehena indarberritzen LANGILE MUGIMENDUA.

·Estratejia berriak

·Euskal eliza katolikao elkarte katolikoa sortu

Nazioarteko onarpena eta erregimenaren finkapena (1959-70)

Frankismoa nazioarteko onespena lortzen zioan.

ØEgoera ekonomikoa

·1957-59. Autarkia agortu+ gobernu teknokatra ezarri+ neoliberalismoa.

·1959an Egonkortze plana ezarri---soldatak izoztu, langabezia gora.

Honi esker: inflazioa gutxitu eta turismo eta emigrazioaren diru sarreren balantzea orekatu.

·Plan honek espainiako industria bultzatu

HAZKUNDE EKONOMIKOA---turismoa, etorkinak, atzerrita inbertsioak… igo

NAZIOARTEKO MONETA FUNTSAN onartua espainia.

·Euskal herrian gerra ondoren: hornikuntza arazoak+ garapen eskasa+ gipuzkoa eta bizkaiaren babesa

Garapen plana 60.hamarkadan:

-Bizk, Gipuzkan II. Industrializazioa garatu

-Nafa, Araba industrializazioan sartu indarrez

·Industriareb fektore eraginkorrak:

§Espainiako merkatuan lehia falta

§Eskulan merke asko

§Atzerritar inbertsioak

·Gipuzkoan kooperatibak agertu----lehena Arrasaten 1956an eta gero gehiago..

·Sistema hedatzen joan zen----langileak enpresen jabeak ziren, funtzionamendu DEMOKRATIKOA zuten

·NAZIOARTEKO KRISI EKONOMIKOA---- Bizkaia industriala izatetik zerbitzu hiria zen.

ØEgoera soziala

Garapen ekonimikoa eta gizarte aldaketak gertatu.

·60. Hamarkadan:

oHazkunde demografikoa (jaiotza, inmigazioa igo)

oHerritarrak landatik industriala igar----2 eta 3 sektoreen gorakada.

·Erdi mailako hiritarrek + kontsumo gizarteak---- pentsamolde irekiagoa

ØOpozisioa (60.hamarkadan estau barruko oposizioa igo)

·Langileak: -sindikatu klandestinoak eta oso militante gutxikoak

-batzuk sindikatu bertikalean infiltratu

-denbora batera, politizatu ziren. Admisntia, askatasuna eta autodeterminazioaren alde borrokatu zuten.

·Ikasleak: unibertsitatean mugimendu hazkundea SEU-ren kontra.

·Eliza katolikoak: EHan laguntza opoziziokoei

·Nazionalistak: EAJ eta EGI-k eragin gutxi.

TXINAKO iraultza+ india eta afrikako askatasun mugimenduek—

NAZIONALISMOA bultzatu.

·50ko hamarkadan unibertsitatean EKIN sortu EAJ leunegia zelako.

Helburua: euskara eta independentzia.

1957 an EAJrekin hautsi eta beranduago desegin egin zen.

Geroago ETA sortu.

Nazioartean mugimendu independentistak egon ziren---KUBA eta TXINAN