Formas de Relevo e Xeomorfoloxía da Península Ibérica e Illas

Área Arxilosa

Está integrada por rochas sedimentarias das eras Terciaria e Cuaternaria. Localízase nas concas sedimentarias das Submesetas Norte e Sur, nas depresións do Ebro e do Guadalquivir, en áreas afundidas e nas chairas costeiras mediterráneas. A rocha predominante nesta área é a arxila, que dá lugar a un relevo basicamente horizontal e crea dous tipos de relevo:

• Campiñas ou chairas suavemente onduladas: Fórmanse cando os ríos cortan e separan as estruturas horizontais de arxila, que se desgastan pronto debido á súa escasa resistencia.
• Cárcavas e badlands: Fórmanse nas zonas onde alternan longos períodos secos e calorosos con outros de chuvias curtas e torrenciais, e non existe protección vexetal.

O Relevo Causado pola Erosión Diferencial

A erosión diferencial, que actúa de forma selectiva sobre materiais de diferente dureza, xera diversas formas de relevo:

• Relevo horizontal ou aclinal: Cando os estratos son horizontais e alternativamente duros e brandos, os ríos abren vales que separan amplas plataformas, chamadas páramos, mesas, planas ou alcarrias.
• Relevo en costa ou monoclinal: Cando os estratos están suavemente inclinados e alternan materiais duros e brandos, a erosión fluvial crea un relevo en costas. Nelas distínguense un dorso ou reverso, formado polo estrato duro inclinado, e unha fronte cunha cornixa e un flanco cóncavo na capa branda, onde a erosión é máis rápida.
• Relevo pregado: Cando os estratos están pregados e formados por materiais de diferente dureza, créanse os relevos apalachense e xurásico.
  • O relevo apalachense: Fórmase a partir dunha antiga cordilleira herciana de dobras alternativamente duras e brandas, arrasada e aplanada pola erosión, que actúa de forma diferencial, creando un relevo no que alternan cristas e vales.
  • O relevo xurásico: Fórmase nas cordilleiras novas constituídas por dobras anticlinais e sinclinais, alternativamente duros e brandos.

O Relevo das Illas Baleares

O arquipélago balear presenta unha xeomorfoloxía variada en cada unha das súas illas principais:

Mallorca

Presenta tres conxuntos:

• A Serra de Tramuntana: Ao norte, é de rocha calcaria, abrupta, e contén a maior altura do arquipélago, o Puig Major.
• As Serras de Llevant: Tamén calcarias, non alcanzan os 500 metros. As maiores alturas encóntranse no nordés.
• A Depresión Central: Entre ambas as dúas serras, é de rocha arxilosa e relevo suave.

Eivissa e Formentera

Unidas ata o Cuaternario, repiten o esquema mallorquino: un relevo montañoso calcario ao norte de Eivissa, un macizo ao leste de Formentera e, entre ambos os dous, unha chaira que ocupa o sur de Eivissa e case toda Formentera.

Menorca

Presenta dous conxuntos. A metade norte ten unha aliñación montañosa paleozoica, de baixa altura e formas suaves.

O Relevo das Illas Canarias

As Illas Canarias, de orixe volcánica, posúen un relevo moi particular:

Tipos de Relevo Volcánico

Os tipos de relevo volcánico de Canarias son moi variados:

• Conos volcánicos: Son elevacións cónicas abertas no cume orixinadas polo amontoamento de materiais volcánicos arredor da boca de emisión.
• Caldeiras: Son grandes cráteres circulares. Orixínanse pola explosión dun volcán ou polo seu afundimento.
• Malpaíses: Son terreos abruptos formados ao solidificarse rapidamente as masas de lava en forma de ondas ou de bloques.
• Diques e roques: Son condutos de emisión de magma, reenchidos de lava solidificada, que quedaron ao descuberto pola erosión diferencial. Os diques son muros pequenos e baixos formados cando o conduto é unha fisura horizontal.
• Barrancos: Son vales estreitos, escarpados e de curto percorrido, creados ao encaixarse os torrentes no terreo volcánico.

As Costas Canarias

As costas reformáronse varias veces como resultado das erupcións volcánicas. Nelas predominan os acantilados sobre as praias.

• Grandes acantilados: Entre 100 e 500 m, son propios de macizos antigos.
• Acantilados menos elevados: Entre 70 e 100 m, aséntanse sobre os materiais de erupcións recentes.
• Praias: Teñen escaso desenvolvemento. Nas illas occidentais, a estreita plataforma litoral non favorece a acumulación de area. Polo tanto, as praias son franxas de cantos e bloques ao pé dos acantilados ou na desembocadura dos barrancos.