Filosofía: Deus, Ser e Alma - Análise Crítica e Conceptos

Obxeccións contra a Existencia de Deus

Aínda que as crenzas relixiosas se mantiveron vixentes durante milenios, este feito non xustifica que ditas crenzas sexan lexítimas. Tamén se presentaron fortes obxeccións tanto ás formas populares de entender a Deus como ás distintas argumentacións a favor da súa existencia. Así, Feuerbach apuntou que a imaxe de Deus non é máis que unha proxección das cualidades humanas: é Deus quen está feito á imaxe e semellanza do home. Freud denunciou a imaxe paternalista de Deus que subxace en toda relixión e que expresa o carácter inmaturo da personalidade relixiosa. Marx ligou o fenómeno relixioso á necesidade dos grupos de poder para xustificar o seu dominio sobre as clases populares. Nietzsche, desde unha postura radicalmente vitalista, explica que a crenza nese trasmundo e nos seus valores transcendentais nace dos sentimentos de culpa e de resentimento, inculcados pola clase sacerdotal nos espíritos débiles.

Características do Saber Filosófico

Saber Reflexivo

Achégase á liberdade e á verdade a través das nosas capacidades racionais en busca de solucións aos problemas que preocupan ao ser humano.

Saber Aberto

Aínda que o obxectivo sexa encontrar a verdade, considera que moitas das súas propostas son un proceso aberto e non definitivo da verdade.

Saber Racional

Busca respostas que se adapten ao entendemento humano, que o caracterizan e o diferencian doutro tipo de propostas, como o mito ou a relixión.

Saber Global, Integrado e Unitario

Fronte á ciencia, que é máis ben un saber parcial, sectorial e especializado, obedece a que a filosofía debe explicar a totalidade de todos os seres desde os seus máis profundos e fundamentais principios, mentres que a ciencia busca os medios máis axeitados para chegar a uns fins determinados.

Saber Radical

Trata de achegarse ao máis esencial en cuestións difíciles tales como o sentido da existencia humana e a liberdade, o problema do ben e do mal, que representan "problemas radicais" que non teñen respostas absolutas.

Saber Práctico

Trata de orientar a acción humana dalgunha maneira a partir dunha serie de principios. Maniféstase na filosofía ética de forma individual e na filosofía política nun plano colectivo.

Saber Sistemático

Trata de ordenar os distintos ámbitos da realidade e da experiencia humana.

Saber Crítico Principal

Reflicte e analiza a mentalidade dunha época, e así amosa un certo rexeitamento aos dogmatismos, ás verdades e crenzas que impón a sociedade e que se admiten de forma automática e inconsciente.

A Filosofía e a súa Historia

A filosofía representa un intento do espírito humano de establecer unha concepción racional do universo. Emprega a filosofía e a autorreflexión que aplica sobre as súas propias funcións:

• Metafísica: Estuda a realidade e as propiedades de todo o que é ou existe.
• Lóxica: Ocúpase dos razoamentos expresados linguisticamente e estuda a súa estrutura, a súa forma e a corrección para chegar á certeza da súa validez.
• Epistemoloxía: Reflexiona sobre as orixes, a validez e os límites do coñecemento.
• Ética: Estuda os códigos morais e analiza as normas, a súa fundamentación, validez e universalidade.
• Estética: Analiza a natureza da beleza e das creacións artísticas.
• Política: Ocúpase dos aspectos comunitarios do ser humano, como son a súa orixe social e as formas de goberno e poder.

Temas da Metafísica

A historia da metafísica xira en torno a uns determinados conceptos que foron punto de partida para a creación de toda unha maneira de pensar durante séculos. Así pois, neste apartado examinaranse algúns conceptos relevantes como o ser, a substancia e os seus accidentes, a alma e Deus, a análise da idea de liberdade, un concepto fundamental antropolóxico de moralidade.

O Ser

O concepto ser é o eixo sobre o que se construíu a metafísica. Aristóteles afirmaba que "o ser dise de moitos modos", que significa que non é un vocábulo unívoco, pero tampouco é un termo totalmente equívoco. O termo ser é análogo, expresa en certo sentido cousas comúns e noutro sentido cousas distintas. Ser significa, segundo o uso predicativo, que atribuímos ao suxeito dunha proposición unha determinada calidade (Sócrates é home) e no uso existencial exprésase como a existencia ou presenza dun obxecto, e tamén pode indicar o recoñecemento que identifica a un obxecto como tal (Sócrates é) (iso é unha rosa). O problema do ser consiste en establecer cales se poden considerar trazos esenciais que definen o obxecto en cuestión e cales son simples aspectos aparentes do mesmo, e así aparecerán as nocións de substancia e accidente.

A Substancia e os Accidentes

A palabra latina substancia é a tradución da grega hipostasis, que quere dicir "estar debaixo" ou "ser soporte" de algo. A substancia é aquilo que fai que algo sexa o que é e non outra cousa. Que soporta a substancia? O termo accidente sería a resposta a esa pregunta, os accidentes son as cualidades dos corpos.

Problema da Alma

O concepto de alma orixínase nun contexto relixioso, como "sopro" da vida e como imaxe dun mesmo que transcende a morte do corpo. En sentido filosófico, o concepto de alma ten dous significados: como principio de vida e como principio de coñecemento racional (se lle asocia tamén a idea relixiosa da inmortalidade). Súpose que a realidade distintiva e específica dos seres humanos fronte ao resto dos animais. Aristóteles considerou a alma no primeiro sentido, aínda que tamén o considerou un tipo de alma específica para os seres humanos: a alma racional, segundo esta o elemento substancial do corpo humano. Na historia da filosofía prevalece a segunda significación, ampliada polas outras ideas. Desde Platón fíxase a oposición entre alma e corpo.

O Asunto de Deus

Probas da Existencia de Deus

A existencia ou non de Deus foi e segue sendo un asunto moi importante no campo da filosofía. Ao longo da historia déronse diferentes probas de dita existencia. Estas probas pódense clasificar en:

Probas de Tipo Ontolóxico

Anselmo formula por primeira vez no "argumento ontolóxico" que Deus é "aquilo cuxo maior non pode ser pensado" e tamén é aquilo maior que non pode ser pensado pero debe existir, senón non sería o maior que pode ser pensado, pois habería outra cousa inferior que, ao estar dotada de existencia, sería maior. Entón Deus existe, non só mentalmente senón na realidade (argumento criticado por Kant).

Probas de Tipo Causal

As denominadas "cinco vías" de Tomé de Aquino. Todas teñen a mesma estrutura: pártese dun feito da experiencia (movemento, casualidade, continxencia, grao de perfección ou orde do universo) e chégase a través do feito a Deus, como primeiro motor, causa incausada, ser necesario, ser perfecto ou intelixencia suprema. Hai dous elementos importantes que fan posible ese caso: o principio de causalidade e a imposibilidade ou repugnancia racional dunha cadea infinita de causas (Kant critica as cinco vías porque Deus non pode ser obxecto da experiencia sensible nin da discusión científica).