Zer da ezagutza

2 Gaia

Zer izena jartzen diogu ezagutzaren teoriari. Epismologia edo esagutzaren teoria. Adar horrek ezagutzarekin zerikusia duen guztia aztertzen du: Zer hartzen den ezagutzat, zer tresna ditugun ezagutza eskuratzeko, horietako tresna bakoitza zenbaiteraino den fidagarria, nola sailkatu ditzakegun ezagutza-mota, eta ezagutzak mugarik duen ala ez.

Zer da ezagutza?

Azaldu ezagutza maila

Iritzia: subjektiboa da. Ezin dugu ziurra denik esan, ezta pertsonen aurrean frogatu ere.

Ustea:Zalantzazkoa: Baieztatzen duguna ez dugula guztiz ziurtzat jotzen adierazten du, zalantzak ditugula benetan hala den, baina arrazoi sendoak ditugula gauzak modu jakin batean direla prntsatzeko.

Asertiboa: frogatu ezinak izanik ziurtzat jotzen dugu zerbait esaten diogu ustea.

Ezagutza: Erabateko ziurtasuna dugu uste honetan, eta gainera, frogatu egin dezakegu.

Azaldu zeintzuk diren gizakiok ditugun ezagutzaren tresna garrantzitsuenak. Pertzepzioa: Errealitatearekin harremanetan jartzen gaitu, zentzumenek ematen dizkiguten datuetan oinarrituz. Memoria: Memoriaren bidez gorde eta etorkizunean  gogoratu egin daitezke. Irudimena: Irudiak erreproduzitzeko gaitasuna da, bi funtzio ditu; erreprodukziozkoa eta sortzailea edo fantasiazkoa. Inteligentzia: Arazoak konpontzeko erabiltzeko gaitasuna da.

Azaldu kontzeptu hauek:

Enpirista:Zuen zentzumenek jasotako datuak hartu behar zituela arrazoimenak abiapuntutzat. Hobes.

Arrazionalismoa: Arrazoimena zentzumenen gainetik zegoen. Filosofiak ezagutzaren lehen printzipioen bila. Arrazionalistek matematika hartu zuten ezagutza eredutzat. Descartes. Jaiotzatiko ideiak(innata): Jaiotzen garen ideiekin, arrazionalistak esten dute jaiotzetik pentsamendu batzuekin jaiotzen garela baina empiristek esaten dute jaiotzean ez garela ideiekin jaiotzen.

Ezagutza globala eskuratzeko ikuskera hauek azaldu:

Dogmatismoak:: ikuskera filosofiko, ezagutza zihurra eta unibertsala eskuratu dezakegu, eta hari buruzko zihurtasun osoa izan. Ezagutzak progresiboki eta etengabe zabaltzeko posibilitatea dagoela. Eszeptismoa: Dogmatismoari kontrajartzen zaion ikuskera filosofikoa da. Eszeptizismo moderatuak zalantzan egiten du ea baden ezagutza sendo eta zihurrik. Kritizismoa: Dogmatismoaren eta eszeptizismoaren harteko jarrera da. Uste dute ezagutza posible dela. Kant ezagutza hori ez da ez zalantzarik gabea, ez behin betikoa; etengabe berrikusi eta kritikatu behar da.

Erlatibismoa

Ez dago egia absolutorik, edozein lekutan eta unetan berez baliozkoa den egia absolutorik. Perspektibismoa: Ez du egia absolutoa lortzeko posibilitate teorikoa bastertzen. Ezagutzen duen banako; beraz,  errealitatearen zati baten ikuskera baino ez du.