Euskeldun batzokijaren estatutuak testu iruzkina

Euskeldun batzokijaren estatutuak (1894) Testu mota hau historikoa da, interpretatu gabea, zuzena da. Egituraren arabera juridikoa da, baina oinarri politikoak ditu. Bizkaitar aldizkari bat argitaratu zuen, hau Sabino Aranak sortu zuen 1893an Bilbon. Euskaraz eta gaztelaniaz argitaratu zen. Lehen aldizkari euskal nazionalista izan zen. 1895.Urtean gobernua debekatu zuen. Testua publikoa da. Hartzaileak Euskal Herriaren aldekoak, foruen defendatzaileak, abertzaleak eta katolikoak ziren, bereziki bizkaitarrak. 1894-05-24 errestaurazioaren garaian egin zen, industrializazioaren urteetan, foruak deuseztatu ziren. Bilbon egin zen,aldizkariaren egoitza zelako eta lehen batzokia sortu zen hirian (posta kalean).

Helburua (1.Art): Batzokiaren definizioa eta helburua: Bizkaiko abertzaleen batasuna

Araudia (2.Art): Sabino Aranak idatzitako estatutuak. Batzokia batzar baten menpe geratzen da

Jaungoikoa eta Lagizona gobernuburuaren azalpena (3, 4 eta 5 art)
: Bizkaiko katolikoek (3. Art), birsortua, lege tradizionaletan oinarrituta, euskararen ofizialtasuna osatuta, euskararen ofizialtasuna (4. Art), gauza jainkotiarren eta gizatiarren arteko harremana (5. Art)

Ordena erlijioaren eta politikaren arteko bereizketa (6. Art)

Erlijioaren, elizaren nagusitasuna (7. Art)

Herrialdeen elkartzea, Euskal Herrian. Euskera osatzeko, bakoitzaren autonomia murriztu gabe (8. Art)

Larramendiren literatura mitikoa izan zen testu honen aurrekari bat, XIX. Mendeko literatura foruzale erromantikoa XIX.Mendean zehar nazionalismoa iragarri zuten formulazioak. (JARRAIAN)

Foruak kentzeko prozesua XIX. Mendearen zehar izan zen. Aurretik Larrazabalek hitzaldi bat eman zuen

Estatu nazio moderatuaren eraketa, liberalismo politikoaren adierazle izan zen. Europan nazionalismoa hiri hauetan ikusi zen: Alemania, Italia, Grezia, Belgika, Espainia, Katalunian… Itsasoaren beste aldean gudak zeuden, Espainiako kolonietan, zehatz mehatz, Independentzia gerrak eta horrek galera ekarri zuen. Politikan alderdi berriak sortu ziren Espainian eta tradizionalen aurrean kokatu ziren. Industrializazioa Euskal Herrian, inmigrazioa handitu zen eta kanpotik ideologia berriak heldu ziren.

Testu hau idatzi zen gehien ere gizartea hautsi zelako, tradizionalen eta berrien artean. Abertzaletasun etnizalea eta baserri zalea sortu zen. Modernotik babesteko beharra zegoen. Liberalismo foruzaleek errebindikazioak zituzten: Itun ekonomikoa bermatzea eta librekanbismoa.

Testu honen ondorioz Eusko Alderdi Jertzailea sortu zen eta batzokiaren sarea sortu zuten. Abertsaletasuna hedatu zuten EAJren bitartez eta beste alderdi politiko batzuk sortu ziren. Parte-hartzeko bultzatu zuen Sabino Aranak eta hauteskundetara aurkeztu ziren. Sabino Arana (kontzejala) eta alkate bat (mundakakoa), Ramon de la Sota Gorteetako diputatu bizkaitarra. Bi joera nabarmentzen ziren: Ortodoxoa, independentista eta moderatua, autonomizalea.

Testu hau oso garrantzitsua da, abertzaletasuna hedatu zen gizartean batzokiei esker. EAJ lehenengo alderdi politiko abertzalea izan zen, tradizionala egitura modernoarekin. Ordezkaritza politikoa oso laster egin zuten. Iraupen politikoa arazo eta oztopo guztien gainetik egon zen: haustura, Primo de Rivera diktadura, frankismoa… oso indar politiko handia zuen; lehen lehendakaria (Agirre) eta Frankismoaren ostean lehen mailako alderdia izan zen.