Euskal Herriko Industrialdizaina: Klase Gizartea, Hiritartze Prozesua, eta Langileen Baldintzak

1.TEM5PART2ONDORIO DEMOGRAFIKOAK

Garai honetan populazioa hazi zen. Espainian trantsizio demografikoa XIX eta XX. mendeen artean jaso zuen. Ezaug: hilkortasun-tasa eta jaiotza-tasa jaiztea. Ondorioz,hazkunde handia egon zen. Euskadik hazkunde handienetakoa izan zuen. Krisian hazkundea moteldu zen. Karlistaldien ondoren, hazkundea berreskuratuko da. Hori industriaren hazkundearen eta inmigrazioaren ondorio zen. Gipuzkoan eta Bizkaian gauzatu zen hazkunde izugarria. Bizkaian, heriotza-tasak handitu ziren eta hilkortasun katastrofikoak zeuden. Jaiotza tasak gora egin zuen. Gipuzkoan XIX. mendean hustubideen eta edateko ur zerbitzuak hobetu ziren. Ondorioz, heriotza-tasak behera egin zuen; jaiotza tasak, 1925 aurrera behera egin zuen.

2. Klase-Gizartea

burgesia eta proletarioak. Burgesiak negozio berrien jabeak dira eta proletarioak fabriketako langileak eta meatzariak. Gainera, langileak klase zapaldu bat osatzen zuten kontzientzia hartzen hasi ziren.

3. Hiritartze prozesua eta langileen bizi baldintzak

Industrializazioarekin, hiriak hazi eta langileen eta burgesiaren auzoak eraiki ziren. Burgesek zabalgunean eta langileak periferian bizi ziren. Langileen pisuak eskasagoak ziren, pisuak, lehiorik eta ur-korronterik gabekoak ziren.

4. Langileen bizi eta lan baldintzak:

baldintzak oso txarrak ziren. Espezializaziorik gabekoak eta soldatak baxuak. Aldizkako langile gisa zeuden. Kontzentrazio demografikoa bat-batekoa izan zen eta bizitza mailak gogor jasan zuten. Pilatzea, langile auzoetan ohikoa zen. Barrakoiak eraiki ziren. Barrakoian langileek enpresaren kontinetan erosi behar zuten. Prezioak altuak ziren eta elikagaiak kalitate txarragoak. Nutrizio hutsuneak zirela eta rakitismoa agertu zen. Lehenengo Mundu Gerraren ostean, 8 orduko eta lan baldintzak hobetu ziren; lan-istripuentzako asegurua.

5. Langileen mugimenduak:

langileen bizi eta lan-baldintzak hobetzeko eta haien eskubideak babesteko mugimendua zen. Soldaten igoera Lehen Mundu Gerraren ostean eman zen. Bizkaian, greba ugari eman ziren 1890etik-1911ra. Lehen Mundu Gerraren ondoren, langile mugimendua moderatu egin zen eta negoziazio bidea aukeratu zuen. 1)Joera sozialista: 1879an PSOE Pablo Iglesiak fundatua. Partidu hauek ondasunak kolektibizatu eta klaseen oinarriak desagertzea bilatzen zuten. Sozialistek iraultza egiteko pausuak markatzen zituen. 2)Joera Anarkista: Edozein aginteen eta proletario diktaduraren aurka zeuden. Ez zuten politikan parte hartzen, ez ziren hauteskundeetara aurkezten. Euskal Herrian ez zuen indarrik izan. 6. Industrializazioak ingurugiroan izandako ondorioak: 1. ingurunea eta atmosfera oso kutsatuata zeuden. 2.Kalte hauen aurrean eta ingurugiroaren zergaren kontzeptua finkatzeko egin zen lana 1920. urtekoa da.

7. Aisialdiaren sorrera:

Espektakulua eta kirola sortu ziren. Hirietan Operak eta Antzokiak. Burgesiaren gustuzko ikuskisunak antzezten ziren. Hirietan zinemak arrakastatsuak izen ziren. Balore eta kultura berriak sortu ziren. Kirol profesionala sortu zen.

8. Beste batzuk:

Mentalitatea aldatu zen, erlijio katolikoa gutxitu zen hirietan. Erdera nagusitu zen.