Euskal batzokija testu iruzkina

Exuzjtmuj

11EBESarrera. Testu publikoa, aldizkari “Bizkaitarra ”, Bilbon XIX. Eduki politikoa, helburu politikoak, gobernuaren ekintza murriztaileei ekiditeko. Egilea, Sabino Arana aldizkari abertzalean. Egilea kartzelaratua iritzi artikuluagatik. Jaio berria zen alderdi kontrako neurri zorrotzak eta ez legezkoak martxan jarri zituen espainiar gobernuren izenean gobernadore zibilak, beste alderdien protestak sortaraziz.

Garapena. ideologia hiru zutabetan oinarritzen. Aranak nazioa osatuta: arraza, erlijioa, hizkuntza,lurraldetasuna, egitura politikoa.1a erlijioa da. Dimentsio morala euskal abertzaletasun ikuspuntu erlijioso batetik. Erlijiorik gabekoei, ukatu egiten diela. 2a forua da. Euskal antolaketa zibila eta ekonomikoa  da. Foru berrezarpena nahi du eta eskatuko du independentziaren alde jokatzea. Zutabeak antolatu armonian izateko. Biak independenteak baina erlijioa aurretik. Euskal arrazez osaturikoa eta euskara hizkuntza. Arraza erlazionatuta nazionalismoarekin, azaleko ezaugarri garrantzia ematen. Ikuspuntu moral batetik ere, baita ohiturak. Komunitate arteko berezitasunak helburu: batzuek gainetik daudela. Inmigrazioa aldatzen ari zen euskal gizartea. Baztertzailea da. Euskara ikurra da. Euskararen inguruko arlo guztiak bultzatu zituen EAJ-PNV alderdiak euskara bultzatu zuen kideen artean, ikasteko eta erabiltzeko neurriak Azkenik euskal lurraldeen artean konfederazioa sortu nahi . Hauerlazionatuta foru sistemen egoerarekin, lurralde bakoitzak bere egitura, eta bere  erara antolatzen zerga motak eta bilketa.

Konklusioa. PNV-EAJ, antolatuko zen gizartera hedatuko zen beste elkarte batzuen bidez, . Alderdi interklasista bezala zabalduko zen, alderdi modernoen moduan. Gobernuak ekintzak egingo zituen euskal nazionalismoa zapaltzeko: Bizkaitarra aldizkariaren egilea atxilotuz eta argitalpena itxiz, Euskeldun Batzokija itxikide isuna eta elkarteko burua epaitegira. Elkarteko lehen kide horiek hiriko behe burgesiakoak ziren. Proposaturikoa aurrera eramango da baina EAJ/PNVan sartuko direnen artean nagusi, sotismoa, R. De la Sotaren bidez. Erlijioa bigarren planoa, laizismoa bultzatuz; bakoitzaren sentimenduan nazio osaketa argudioa eta ez historian edota arrazan; eta autonomiaren alde, Aranaren ideologia praktikora hurbilduz. Arrazaren aipamenak arazoak sortu eta tresna bezala erabiliko aurkariek, esklusibista izatekotan. Planteamendu gaindituko, Hermes aldizkariaren zuzendariarekin. J. Sasiak, aldizkarizuzendaria,: “ nazionalitatea arraza, instituzioak, hizkuntza eta lurraldea bakarrik ez denez, borondatea, elkar bizitzeko nahia, kontzientzia eta espiritu komunitatea da”. Aurretiko argudioak baztertuak. Erlijioa ere izango da arazoa  autonomiaren aldekoak. Autonomiak euskal subjektu politikoa onartzea suposatuko zuen. Sinboloen arloan, izenari dagokionez, proposatu Euzkadi , arrakasta izanda. Euskadiren grafia berrian. Gainerako sinboloek arrakasta izango zuten erabat Euskal Herrian (ikurriña,).

12LA

Sarrera. Testu publikoa dugu, aldizkari sozialista. Eduki sindikalista, meatzarien bizitza baldintzen inguruko zehaztasunak egiten; politikoa ere, kapitalismoaren kontraesanak seinalatuz eta botere politikoaren gabeziak.Langileek egindako Eta aldizkari sozialista. Industria iraultza finkatuta eta enpresa berriak sortuak, metalurgiak, industrializazioaren jarraipena ziurtatuta.

Garapena. Meategiko lan baldintzak gai nagusia aldizkari sozialistan. Komentatuak: ordutegiakoso luzeak, atazaren moduan egiteak; eta bizimodua, etxebizitzen egoer, ur korronteren eza,...Lanaren gogortasuna eta baldintzak. Klima oztopoa zen egun horietan ez sen soldatarik kobratzen. Amai gabeko lanaldia zen etagreben bidez mugatu 1890tik. Bizitza baldintzan bi arlo, dendak, elikagaia, eta barrakoiak, etxebizitza. Elikagaiak ez zireln osasuntsu mantentzeko meatzarien egora. Soldataren ia osoa erabiltzen elikadurako, gaixotasun infekziosoak bultzatu zituen zenbait unetan erreketatik urak hartzeagatik. Meatzariak behartuta kantinan elikagaiak erosten, kreditupean egiten jabearekin. Alderdiaren (PSOE)eta sindikatuen bitartez egingo da lan, Elkartze legea aprobetxatuz: UGT sindikatua ; eta argitalpenen bidez, Imprenta legea. Etxebizitzak barrakoiak deitu zirenak (egileak “peoien etxea”). Kritika harago doa, zalantzan jartzen liberalismoa ekonomikoaren edo kapitalismoaren erroa askatasuna. Kapitalismoaren kontraesana agerian uzten sozialistek. Argudio morala ere erabiltzen du gobernu bati ez zaiolako leporatzen egoera

horri aurre ez egitea. Espainiari asko kostatu zitzaion erantzun egokia ematea.Ikerketak egineta gero lege berriak, umeen lana debekatzeko: Gizarte erreformarako batzordea eta institutua; Emakumeen eta umeen lan baldintzen inguruko legea (1900),-10 lana debekatzen zuena eta 10-14 arautu, bete ez zena; Amatasun diru laguntza (1923).

Konklusioa. Meategietako bizi baldintzak bultzatu zuten kontzientzia eta laguntza elkarteak eta sindikatuak sortuko ziren. Ideologia berriak: sozialismoa, anarkismoa. Eskumako zelaira arazoa,sindikatu katolikoak sortuz. Ekintza praktikora eraman langileak eta horregatik grebak,  1890koa, errepikatuta 1908raarte. Langileek eskatu: ordutegi finkatzea , atazak desagertzea (lan kopuru markatzea), kantinak edo dendak desagertzea ( askatasunez erostea),barrakoiak desagertzea ( alokairua),… Loma eta Zappino jeneralek, langileen errebindikazioak ontzat eman baitzituzten. Errebindikazioak errepikatuko ziren: Soldata eskasek eta bizitza baldintza txarrek kontzientzia bultzatueta sindikatuak eta alderdi politikoak sortuko ziren. Kontzientzia horren sinboloa dugu -La Lucha de Clases- aldizkaria, marxismoren kontzeptua azaltzen: historiaren motorra K. Marxen ikuspuntutik, giza klaseen arteko borroka, langileriaren eta burgesiaren artekoa. Langileek giza klase kideak izatearen kontzientzia hartu eta ideologia propioa osatzen, anarkismoa eta sozialismoa. Anarkismoak ez zuen lortu antolaketa finkorik baina sozialismoak ordea arrakasta, bai sindikatuaren bidez UGT, bai alderdiaren PSOE. F. Perezagua izan zen “Agrupación Socialista de Bilbao”ren sortzailea . Ondorioz 1890an Bizkaiko Federazio Sozialista sortu zen. 1890eko greban finkatu zen sozialismoaren garrantzia eta elkarte batzuk sortu.