Etika formala edo betebeharraren etika

ETIKA:Etika judizio moralak egitean zertan oinarritzen garen ikertzeaz arduratzen den filosofia-adarra da, hau da, ekintzak modu batean edo bestean zer irizpideetan oinarrituta sailkatzen ditugun aztertzen duena. Gai honen interesa, ez da bakarrik teorikoa, esate baterako, eguneroko bizitzan jokatzen diren asmo praktikoagoak dira. Hala, zuzen jokatzeko jakin nahi dugu zer den ona eta zer den txarra. ASKATASUNA: Askatasuna ezinbestekoa da arau morala betetzeko, hau da, gizakiak aukeratzeko gaitasunik izango ez balu, arau moralak ez ziren egongo. Askatasunak, arauak agintzen diguna egiteko edo ez egiteko aukera ematen digu.MORALA:Hedonismoa plazerra bizitzaren helburu bezala kontsideratzen duen filosofiaren doktrina da. Hortaz, hedonistak bizi dira plazerrez gozatzeko, mina ekiditen saiatzen. Teoria moralen multzoa da, eta orokorrean gizakiak egiten duen guztia beste zerbait lortzeko bide bat dela azpimarratzen dute. Plazerra, aldiz, berez bilatzen den gauza bakarra da.Arauak: Gizartekoak./ Norbanakoak.INMORALA:Gizabanakoak erabakitzen duenean, libreki, arauak ez betetzea, orduan, oker jokatzen ari da, hau da, immorala da.AMORALA:Ezin duena egin, arau-kode horren esparruan jokatzen ustea da, hau da, ezin du amorala izan.MORALA ETA INMORALA IZATEKO ZER IZAN BEHAR DA GIZAKIA:Askatasuna duenez, zenbait aukeraren artean hautatzeko eta erabakitzeko gaitasuna duenez, erabaki ahal du egiten dituen ekintza zehatzak bere gizataldeko ohituren eta arauen araberakoak izatea edo ez..KONTZIENTZIA MORALAREN BETEBEHARRAK:Norbanakoen arauak aukeratzeko eta baloratzeko./ Gizartearen arauak baloratzeko./ Gure ekintzak eta besteenak epaitzeko.BALIO MORALAK:Arau garrantzitsuak dira eta arauei zentzua ematen diete, adibidez, zintzotasuna niretzat garrantzitsua da.BALIOEN EZAUGARRIAK- GARAPEN MORALA:Balio hauek alde positiboa eta alde negatiboa daukate./ Balioak ez dira errealak, hau da, gu lortu nahi duguna  dira. ARAU MORALA LOTUTA: Arau morala askatasunarekin lotuta lotuta dago, pertsona bakoitzak aukeratu dezakeelako bere arau moralak, zer dagoen ondo eta zer ez eta ez delako derrigorrezkoa. MORALARI BURUZKO SOKRATESEN IDEIAK: Gauza bakarrak zekiela esaten zuen, zerbait ikasteko guztia ez dakizulako. Inork ez daki dena. Intelektualismoa eta intelektualismo morala gauza bera da. SOKRATES: Pertsona bakoitzak erabaki behar du zer dagoen ondo eta zer txarto.KANT: Zelan egin behar diren gauzak esaten zuen.HABERMAS: Arauen barruan dauden gauza guztiak, eztabaida baten barruan egon behar dira.EUDEMONISMOA: Aristotelek defendatutako teoria moral bat da. Zoriontasuna helburu bat dela pentsatzen zuen eta ez beste gauza bat lortzeko bitartekoa. Pertsona bakoitza helburu bat dugula esaten zuen eta helburu hori lortzerakoan, zoriontasuna lortzen da. HENDONISMOA: Hedonismoa plazerra bizitzaren helburu bezala kontsideratzen duen filosofiaren doktrina da. Hortaz, hedonistak bizi dira plazerrez gozatzeko, mina ekiditen saiatzen. Teoria moralen multzoa da, eta orokorrean gizakiak egiten duen guztia beste zerbait lortzeko bide bat dela azpimarratzen dute. Plazerra, aldiz, berez bilatzen den gauza bakarra da.EPIKUREISMOA:Epikuro izan zen egilea./ Heriotzaren beldurra kentzea ezinbestekoa dela esaten zuen./ Epikurorentzat, filosofia ataraxia heltzeko bidea zen.UTILITARISMOA:Stuart Mill sortu zuen./ Gendea bere plazer handiena bilatzen dute. BEHE-MAILAKO PLAZERRA: Fisikoa da. GOI-MAILAKO PLAZERRA: Intelektuala da.ZORIONTASUNAREN ETIKAK: Materialak dira. Zer egin behar dugun esaten digute/ Heteronomoak dira, kanpotik esaten digute zer egin.JUSTIZIAREN ETIKAK: Formalak dira. Nola jokatu behar dugun esaten digute. Besteengan pentsatu behar dugu erabakiak hartzeko unean. Unibertsalki pentsatu behar dugu./Autonomoak dira. Barrutik dator agindua. Nik esaten diot nire buruari zer egin behar duen./ Inperatibo kategorikoa. Gauzak egiten ditut nik uste dudalako nire beharra dela.KONBENTZIO OSTEKOA: Guztientzako ona denaPREMORALA: Gauza bat lortzeko eta zigorra ekiditzeko dena.HETERONOMOA: Ekintza egiten hasten dena beste pertsona batek espero duelako.