Espezie barneko harremanak
Enviado por Chuletator online y clasificado en Biología
Escrito el en vasco con un tamaño de 9,35 KB
KOMUNITATEA ETA BIOTOPOA: eremu jakin batean bizi den
espezie bereko banakoen taldeari populazio deritzo. Leku jakin batean bizi
Diren populazioen multzoa komunitatea edo biozenosia da.
Biotopoa komunitatea
Batek hartzen duen tokia edo ingurune fisikoa da. Biotopo bakoitzak ondo
Zehaztutako ingurumen-baldintzak ditu ezaugarri,hala nola argia eta hezetasuna.
EKOSISTEMA:
Ekosistema bat komunitate edo biozenosia bat da, bai eta haren
Bizileku den biotopoa ere. Baina,gainera, organismoek haien artean eta ingurunearekin
Dituzten elkarrekintzak hartzen ditu barnean.
Izaki bizidunen arteko eta izaki bizidunen eta haien ingurune
Fisiko-kimikoaren arteko elkarrekintzak ikertzen dituen zientzia da ekologia.
ESKEMA:
Biziduna. Populazio
Leku
Batean bizi diren espezie bereko banakoen taldea.
Komunitatea/biozenosia:
populazioen multzoa-espezie desberdinak bizigabea
Biotopoa:
populazioa bizi den leku fisikoa Ekosistema:
biozenosia/komunitatea+ biotopoa+ haien arteko
Harremana Ekologia:
ekosistemak
Ikertzen dituen zientzia ekosistemen eboluzioak ikertzen
INGURUMEN-FAKTOREAK ETA HABITATA: Organismo edo espezie
Baten habitata bizitzeko behar
Dituen baldintzak betetzen dituen lekua.
Fakote Biotikoak
Izaki bizidun Faktore
Abiotikoak:
Ez dira bizidunen.
Faktore mugatzailea eta tolerantzia mugak: eremu hoberena,
Tolerantzia-muga. Populazioaren hazkundea eragozten duten faktoreei faktore mugatzaile.
Hábitat: baldintza Ingurune fisikoa: berdin da.
BIZIA AIREAN ETA LURREAN: fakote mugatzailearen lana sarrien
Betetzen duten faktore abiotikoak honako hauek dira: temperatura eta
Hezetasuna. TENPERATURA: oso aldakorra. Toki berean, aldatu egiten da eguna edo
Gaua izan, bai eta urtaroekin ere.
Altitudez
Eta latitudes aldatzean, temperatura ere aldatuegiten da. Ekuatoreko egonkorra,nahiz
Eta hango zenbait mendi-tontor elurtuta egon. IZAKI BIZIDUNAK ETA TENPERATURA:
Organismo gehienek ezin dute bizirik iraun 50 graduko temperatura gainditzen
Denean ezta 0 graduko azpikotaetan ere. Organismo baten bizi-jarduerak harreman
Estua du tenperaturarekin. Lozorroan edo bizitza sorreko aldian sartzen
Dira,tenperaturak jaisten direnean. Goputz-tenperatura zehazten duen
Bero-iturria zein den, honela sailkatzen dira organismoak:
Ektotermoak
Organismoaren gorputz-tenperatura kanpoko
Bero-iturrien mende badago;eguzki-erradiakzioaren mende.
Endotermoak
Temperatura kontrolatzeko gorputz barnean beroa sor
Badezakete. Ugaztunak eta hegaztiak dira.HEZETASUNA: Aireak ura du,lurrun eran.
Aire volumen jakin batean dagoen ur-lurrunaren kantitateari hezetasun absolutu esaten zaio eta
G/cm-tan. Aire volumen bateko ur lurrun kantitatea. Aire bolumen batek
Gas-egoeran duen ur kantitatearen eta temperatura horretan izan desaken
Gehienezkko ur kantitatearen arteko zatiduari hezetasun erlatibo esaten zaio. Hezetasun absolutua leku horretan
Egon daitekeen ur lurrun kantitatea. IZAKI BIZIDUNAK ETA URA: Ur-ehuneko
Handia,eutsi behar diote.
Lehorreko Animaliek:
Lurrunketaren ondorioz eta hondakinak kanporatuz galtzen dute
Ura; izan ere, atmosforikoko uraren proportzioa txikiagoa da,barneko baino, bi
Balioak berdintzeko:- janarien eta edarien bidez ura hartu.
–Hondakinak-gorotzak eta gernua- kontzentratuta kanporatu(lur gutxi galdu)
Landareek:
ere ura galtzen dute aireko Atalen bitartez: -sustraien bidez lurretik ura hartu. –hostoak argizari Iragazgaitzez estalki eta haien tamaina txikitu.Muturreko kasuetan, arantza Bihurtzen dira hosto horiek. Ura Ingurunekofaktore bat baino gehiago da landareentzat. Fotosintesiaren bidez Konposatuorganikoak ekoizteko erabiltzen duten konposatu kimikoa da.
LURZORUKO FAKTORE ABIOTIKOAK: EHUNDURA: Lurzoruaren ehundura
Hura osatzen duten partikula mineralen tamainak zehazten du
. Lurzoru heretsuak
Partikula lodiak dira nagusi lurzoru horietan.
Oso porotsuak dira eta ura erraz igarotzen da bertatik.
Lurzoru buztintsuak:
Oso partikula finak dira nagusi lurzoru
Horietan. Poro gutxi dituzte eta erraz betetzen dira urez.
Lurzoru mistoak
Lurzoru mota horrek aurreko bien tarteko
Ezaugarriak ditu. URA ETA AIREA: Lurzoruaren poroak aires edo urez Beteta
Daude: -Lurzoruan bizi diren organismo guztiek ez dituzte ur-behar berdinak.
Landare hidrofiloek edota zenbait animaliak,ur asko behar dute. Landare
Xerofilek oso ur gutxierekin irauten dute bizirik. –Aireak urak hartzen ez
Dituen lurzoruaren poroak betetzen ditu,eta atmosfera askearekin komunikatuta
Dago. Airearen ugaritasuna lurzoruaren ehunduraren eta galeriak egiten dituzten
Zenbait organismo egotearen mende dago hala nola zizareak. KONPOSIZIO KIMIKOA
ETA PHA:
Lurzoru gaziek
Oso
Landaredia eta fauna bereziak dituzte. Landare batzuek baino ezin ditzakete
Jasan oso gatz-kontzentrazio handiak,landare halofiloek.
Lurzoru neutroak
Landareek gogokoen dituztenak. Batzuek
Nahiagodituzte apur bat azidoak direneak. Beste landare batzuk lurzoru alkalino
Edo basikoetan bizi dira. GAZITASUNA: Ur gezak gatz gutxiago du disolbatuta,ur
Gaziak. Gezaren eta itsasoko uraren arteko gatz-kontzentrazioak ditu,ur
Gazikarak. Uretako espezie gehienak ur gezatan edo ur gazitan baino ez daitezke
Bizi. Gutxi batzuek baino ezin dituzte jasan gazitasun-aldaketa handiak eta
Irauten dute bizirik bi inguruneetan,hala nola izoinak. ARGIA: Urak aireak
Baino gehiago xurgatzen ditu argi-erradiazioak,argi intentsitatea azkar
Murrizten da,sakonera handituz doan heinean
. Eufotikoa:
Fotosintesia egiteko adinako argia jasotzen du.
Oligofotikoa:
Edo eremu ilunatza Afotikoa:
erabateko iluntasun-eremua,
500 m sakonetik behera. TENPERATURA:Uretan, temperatura-aldaketak askoz
Gutxiago nabari dira airean baino;hala ere, eginkizun garrantzitsua dute. –Urak
Disolbatuta daraman oxigenoaren kantitatea tenperaturaren mende dago. Ibaiko
Ura pittin bat berotzen dago,organismo asko hil egin daiteezke oxigeno
Faltagatik. –Itsaso eta ozeanoen gainazalen eta eremu sakonen arteko
Temperatura-aldaketen ondorioz,elikagaiak eta oxigenoa birbanatzen dituzten
Ur-lasterrak sortzen dira.
FAKTORE BIOTIKOAK:LEHIAKETA:Bi banakoak baliabide bat bera
Modu berean erabiltzen badute. –Espezie bereko banakoek espezie barneko lehiaketa sortzen da. Lortzen eta lortzen dituztenek
Energía gehiago erabilita lortzen dituzte. –Espezie arteko lehiaketa espezie desberdinetako banakoen artean
Gertatzen da,baliabide bera erabiltzen bi espezieetako bat bestea baino
Eraginkorragoa izatea eta lurralde horretatik alde egin. LANKIDETZA: Lankidetza
Espezie barneko harreman mota bat da,kumeak hazten dituztenean harraparien
Aurka defendatzen direnean eta elikagaia lortu behar dutenean adierzten da
Lankidetza. Intsektu sozialen artean ikus daitezke inurrien eta erleen artean.
Populazioak kastetan zatituta daude kasta bakoitzari lan bat dagokio,onugarria
Da. HARRAPARITZA:
Benetako harrapariak
Harrapakin kopuru handia hil eta jaten dute,otsoa,karraskari,landare
Haragijaleak. Kimikariak: Harrapakin kopuru handiari erasotzen diote
Bizitzan,ez hiltzen denborarekin lehengoratzen diren zatiak kontsumitzen
Dituzte,belarjale. Bizkarroiak: Parasitismoa,bizkarroia harrapakinaren gainean
Bizi. Nahiz eta haren erasoak hasiera baten hilgarriak ez izan,ostalari aren
Heriotza eragin dezakete. MUTUALISMOA,KOMENTSALISMOA ETA INKILINISMOA:
Mutualismoa
Elkartutako bi organismoei
Egiten die mesede. Loreen eta intsektuen arteko asoziazioak. Zenbait kasutan,bi
Organismoek ezin dute bizirik iraun bata bestearengandik berezita;
Sinbiosian. Komentsalismoa eta inkilinismoa:
Espezie batekonura ateratzen du bestearengandik eta besteak ez onurarik ez
Kalterk,soberan janaria .TXOKO EKOLOGIKOA:
Txoko ekologikoa espezie batek
Ekosisteman betetzen duen funtzioa da. Muturreko bi irtenbide:
Espezialistak
Panda abantaila lehiaketa
Saihestea ingurumen-aldaketa bat gertatzea oso arriskutsua.
Jeneralistak:
Arratoiak,oportunistak
Zerk mehatxatzen ditu espezieak? Espezieek Ingurumen-baldintza zehatz batzuetan bakarrik iraun dezakete bizirik. Aldaketa Espezieak desagertu. Galearen egungo erritmo azkarrak arrazoi ugari,gizakia. HABITAT AK SUNTSITZEA ETA ZATITZEA: Espeziak desagertzearen arrazoi nagusia. Banbu desagertzen badira pandak desagertuko. ESPEZIE EXOTIKOAK SARTZEA: Espezieak desagertzearen arrazoi ekosisteman aurrez ez zegoen espeziea sartzea Da. Espezie berriak aldaketa handiak eragiten,bertan bizi ziren espeziekiko Harremanetan,desagertu daiteke espezie autoktonoren bat.ESPEZIEEN GEHIEGIZKO USTIAPENA: Espezie jakin bati eraso zuzena egiteak hainbat motibazio izan Ditzake:produktu batzuk lortzea,bildumazaletasuna espeziea suntsitu nahi Izatea. Izan zen gizakiek espezieak desagerraraztearen arrazoi nagusia. KLIMA-ALDAKETA: Kutsadura orok gogo eragiten dio biodibertsitateari. Berotegi-efektuko gas kantiate ugari atmosferara isurtzearen ondorioz,klima Sistema. Ondorio negatiboak oso larriak.