Erretikulu endoplasmatiko pikorduna
Enviado por Chuletator online y clasificado en Biología
Escrito el en 
vasco con un tamaño de 10,97 KB
| Tweet |
8.Erretikulu endoplasmatikoa hainbat funtzio dituen mintz-sistema bat da. Zelula eukarioto guztiek mintz-sistema bat dute, sakulu eta tubulu sare batez osatua. Zitoplasma guztian hedatuta dago, bai kanpoko mintz nuklearrarekin komunikatuta ere. FUNTZIOAK: proteinak eta lipidoak sintetizatzea, horiei gluzidoak eranstea eta desintoxikazioa.Bi erretikulu endoplasmatiko mota daude:Erretikulu endoplasmatiko pikorduna edo zimurtsua (EEP): kanpoko aldean erribosomak ditu. Erretikulu endoplasmatiko leuna (EEL): ez du erribosomarik. Erretikulu endoplasmatiko pikorduna (EEP) Elkarrekin komunikatuta dauden sakulu edo zisternak eta garraio-besikulek osatzen dute. Erribosomek sintetizatutako proteinen sarbide-kanalak diren beste proteina mota batzuk ditu. ERRETIKULU ENDOPLASMATIKO PIKORDUNAREN FUNTZIOA: SUBSTANTZIAK SINTETIZATZEA Proteinen sintesia eta banaketa:Jariatze-proteinak: glukoproteinak izaten dira. Beste organulu batzuetara garraiatzen dira, garraio-besikuletan bideratuko dira kanpora begira. Proteinen glukosilazioa ematen da.Mintza osatzen duten fosfolipidoak: zati lipidikoak sortu.Mintza osatzen duten proteinak. Mintzeko proteinak eta fosfolipidoak EEParen parte izatera igarotzen dira eta, gero, garraio-besikulak eratzen direnean, askatu eta beste organulu batzuen mintzera biltzen dira; horrela, organulu horien parte izatera igarotzen dira.Proteinen sintesian pauso hauek ematen dira: Eratzen ari den proteina lumenera sartzen da. Eta oligosakarido bat eransten zaio (glukosilazioa). Erretikulu endoplasmatiko leuna (EEL) Zitoplasma guztian hedatzen den tubulu-sare batek osatzen du, eta horiek pikordunarekin lotuta daude.Jarduera nagusia lipidoak sintetizatzea da.ERRETIKULU ENDOPLASMATIKO LEUNAREN FUNTZIO NAGUSIAK:Lipidoak sintetizatzea: mintzak eratzen dituzten lipido ia gehienak sintetizatzen ditu, fosfolipidoak, glukolipidoak eta kolesterola sortuko lirateke.Lipidoak garraiatzea: EELak lipidoak beste organulu batzuetara garraiatzen ditu.Desintoxikazio-prozesuetan parte hartzea.Golgi aparatuak, besteak beste, substantzien sintesian eta garraioan parte hartzen du Diktiosoma batek edo gehiagok osatutako organulu bat da. Paraleloki multzokatutako disko-formako sakulu edo zisterna batzuk dira, eta jariatze-besikulak izaten dituzte.Egitura eta funtzio aldetik, Golgi aparatua polarizatuta dago, diktiosomek bi alderdi baitituzte:Cis aldea: erretikulu endoplasmatiko pikordunera ematen duen aldea da.Trans aldea: mintz plasmatikora ematen duen aldea da. GOLGI APARATUAREN FUNTZIONAMENDUACis aldeak erretikulu endoplasmatikotik datozen besikulak jasotzen ditu; trantsizio-besikulak dira horiek.Horren ondoren, eduki edo material hori trans aldera igarotzen da, zisternaz zisterna, besikula txiki batzuen bitartez. Bi motatako besikulatan pilatzen da eduki molekurra:Jariatzen-besikuletan.Lisosometan (digestio-entzimak dituzten besikula txiki batzuk)Jariatze-besikulak mintz plasmatikora doazen eta harekin fusionatzen diren besikula handi batzuk dira.Fusio horren ondorioz, mintza handitu egiten da eta zelularen kanpoko aldera askatzen dute beren edukia exozitosia bidez.Golgi aparatuaren FUNTZIO nagusiak:Erretikulu endoplasmatikotik datozen proteinak garraiatzea, biltzea eta jariatzea.Lipidoen eta proteinen glukosilazioa: mintzeko glukolipidoak eta glukoproteinak eratzen dituzte.Polisakaridoen sintesia: landare-zelulen pareta eratzen dute. Lisosomek digestio-entzimak bildu eta zelula barruko digestioan parte hartzen duteGolgi aparatuak digestio-entzimak dituzten besikulak sortzen ditu:
Bakuoloak substantziak gordetzen eta garraiatzen dituzten mintzezko besikulak dira Bakuoloak mintzez osatutako besikulak dira. Erretikulu endoplasmatikoan, Golgi aparatuan edota mintz plasmatikoaren inbaginazioetan eratzen dira.Animalia-zelulen bakuoloak eta landare-zelulen bakuoloakAnimalia-zeluletan, bakuoloak txikiak izaten dira. Bi bakuolo mota:Nutrizio-funtzioa duten bakuoloak; bakuolo fagozitikoak nahiz pinozitikoak izan daitezke.Landare-zelulen bakuoloak handiak izaten dira.Bakuoloen FUNTZIOAKTurgentzia mantentzea: ura osmosi bidez sartzen da.Substantzia espezifikoak gordetzea:Erreserba energetikoak.Oso funtzio espezifikoak dituzten substantziak.Peroxisomak eta glioxisomak oxidazio-prozesuetan parte hartzen duten organuluak diraPeroxisomak eta glioxisomak lisosomen antzeko organuluak dira, baina oxidazio-entzimak dituzte. Peroxisomak,Peroxisomek zenbait oxidazio-entzima mota izan ditzakete; katalasa edo peroxidasa dira garrantzitsuenak. PEROXISOMEN OXIDAZIO-JARDUERA.Oxidasa entzimari esker substantzia organikoen oxidazio-erreakzioak ematen dira. Oxidasak oxidaziorako O2-a erabiltzen du, eta hidrogeno peroxidoa askatzen du. Hori oso oxidatzailea da eta oso toxikoa zelularentzat.(eliminatu egin behar da)Bi modutan ezaba daiteke:Oxidazio bidez deusezta daitezkeen substantzia toxikoak daudenean.H2O2-an eta O2-an deskonposatzen da.
Mitokondrioak energiaren transdukzioa egiten duten organulu polimorfoak dira. zelula eukarioto guztien mitokondrioak energia kimikoa sortzeaz arduratzen dira. Mitokondrioetan arnasketa zelularra burutzen da, ATP sintasa entzimek parte hartzen duten oxidazioa-prozesuaren bidez. ATP molekulen lotura kimikoetan gordetzen da energia. Batez ere, asko daude beren jardueragatik energia asko behar duten zeluletan, hala nola espermatozoideetan eta muskulu-zeluletan. Mitokondrioen egitura. Forma esferikoa eta forma luzexka daukate Bi mintz dituzte: Kanpoko-mintz mitokondriala. Barne-mintz mitokondriala.Bi eremu bereizten dira: Mintzarteko eremua. Matrize mitokondriala MITOKONDRIOAREN ELEMENTUAK: Kanpoko-mintza mitokondriala: transmintz-proteina asko ditu.Mintzarteko eremua: bi mintzen artean dagoen espazioa da.Barne-mintz mitokondriala: barne-tolestura asko ditu; tolestura horiek mintzaren gainazala handiagotu egiten dute eta, horrenbestez, haren ahalmen metabolizatzailea ere areagotu egiten da. Arnasketa egiteko behar diren proteinak ditu barruan, hala nola, zitokromak (elektroi garraiatzaileak) eta ATP sintasak (ATP-a sortzen den lekua)Matrize mitokondriala:Entzima asko ditu:ADN mitokondriala erreplikatzeko entzimak. Krebs zikloan parte hartzen duten entzimak.Gantz-azidoen B-oxidazioan parte hartzen dutenak.
Erribosomak ere baditu (70S).ADN molekulak (normalean bat izaten da).ADN mitokontrialeko molekulak: biribilak eta harizpi bikoitzekoak, bakterioenak bezalakoak. Erribosoma mitokontrialak: bakterioen antzekoak (70S)Mitokondrioen funtzioa Arnasketa zelularra egitea da funtzio garrantzitsuena.Materia organikoa oxigenoarekin konbinatzen da, gero oxidazio horretatik energia lortzeko. ARNASKETA ZELULARRAREN ETAPAK. Krebs zikloa: materia organikoa CO2 modura askatzen da.Fosforilazio oxidatiboa: ATP sintasa entzimei esker.Protoia mintzarteko eremutik matrize mitokondrialera igarotzean, ATPa sintetizatzeko guneak aktibatzen dira.Matrize mitokondrialean beste bide metaboliko garrantzitsu batzuk ere gertatzen dira: Gantz-azidoen B-oxidazioa: gantz-azidoak degradatzeko prozesua da.Proteinen biosintesia.ADN mitokondrialaren erreplikazioa
Lisosomak
. Entzimek materia organikoa digeritzen dute. Eta beren lana ondo egiteko azidoa behar dute. Bi lisosoma mota:Lisosoma primarioak: digestio-entzimak bakarrik dituzte.Lisosoma sekundarioak: digestio-entzimak eta digestio-prozesuan dauden substratuak dituzte; izan ere, lisosoma primario baten eta materia organikoa duen bakuolo baten arteko elkarketaren ondoren eratzen dira. Bi mota daude:Digestio-bakuolo heterofagikoak: substratua zelularen kanpotik dator, fagozitosi edo pinozitosi bidez.Digestio-bakuolo autofagikoak: substratua zelularen barrutik dator; adibidez, molekulak edo organuluak dira substratua, aurretik erretikulu endoplasmatikoko zisternek inguratu dituztenak.Bi digestio mota daude:Zelulaz kanpokoa: lisosomek beren entzimak digestio-hodira botatzen dituzte.Zelula barrukoa: lisosomak elikagai-partikulak fagozitatu dituzten bakuoloekin elkartzen dira.Bakuoloak substantziak gordetzen eta garraiatzen dituzten mintzezko besikulak dira Bakuoloak mintzez osatutako besikulak dira. Erretikulu endoplasmatikoan, Golgi aparatuan edota mintz plasmatikoaren inbaginazioetan eratzen dira.Animalia-zelulen bakuoloak eta landare-zelulen bakuoloakAnimalia-zeluletan, bakuoloak txikiak izaten dira. Bi bakuolo mota:Nutrizio-funtzioa duten bakuoloak; bakuolo fagozitikoak nahiz pinozitikoak izan daitezke.Landare-zelulen bakuoloak handiak izaten dira.Bakuoloen FUNTZIOAKTurgentzia mantentzea: ura osmosi bidez sartzen da.Substantzia espezifikoak gordetzea:Erreserba energetikoak.Oso funtzio espezifikoak dituzten substantziak.Peroxisomak eta glioxisomak oxidazio-prozesuetan parte hartzen duten organuluak diraPeroxisomak eta glioxisomak lisosomen antzeko organuluak dira, baina oxidazio-entzimak dituzte. Peroxisomak,Peroxisomek zenbait oxidazio-entzima mota izan ditzakete; katalasa edo peroxidasa dira garrantzitsuenak. PEROXISOMEN OXIDAZIO-JARDUERA.Oxidasa entzimari esker substantzia organikoen oxidazio-erreakzioak ematen dira. Oxidasak oxidaziorako O2-a erabiltzen du, eta hidrogeno peroxidoa askatzen du. Hori oso oxidatzailea da eta oso toxikoa zelularentzat.(eliminatu egin behar da)Bi modutan ezaba daiteke:Oxidazio bidez deusezta daitezkeen substantzia toxikoak daudenean.H2O2-an eta O2-an deskonposatzen da.
Mitokondrioak energiaren transdukzioa egiten duten organulu polimorfoak dira. zelula eukarioto guztien mitokondrioak energia kimikoa sortzeaz arduratzen dira. Mitokondrioetan arnasketa zelularra burutzen da, ATP sintasa entzimek parte hartzen duten oxidazioa-prozesuaren bidez. ATP molekulen lotura kimikoetan gordetzen da energia. Batez ere, asko daude beren jardueragatik energia asko behar duten zeluletan, hala nola espermatozoideetan eta muskulu-zeluletan. Mitokondrioen egitura. Forma esferikoa eta forma luzexka daukate Bi mintz dituzte: Kanpoko-mintz mitokondriala. Barne-mintz mitokondriala.Bi eremu bereizten dira: Mintzarteko eremua. Matrize mitokondriala MITOKONDRIOAREN ELEMENTUAK: Kanpoko-mintza mitokondriala: transmintz-proteina asko ditu.Mintzarteko eremua: bi mintzen artean dagoen espazioa da.Barne-mintz mitokondriala: barne-tolestura asko ditu; tolestura horiek mintzaren gainazala handiagotu egiten dute eta, horrenbestez, haren ahalmen metabolizatzailea ere areagotu egiten da. Arnasketa egiteko behar diren proteinak ditu barruan, hala nola, zitokromak (elektroi garraiatzaileak) eta ATP sintasak (ATP-a sortzen den lekua)Matrize mitokondriala:Entzima asko ditu:ADN mitokondriala erreplikatzeko entzimak. Krebs zikloan parte hartzen duten entzimak.Gantz-azidoen B-oxidazioan parte hartzen dutenak.
Erribosomak ere baditu (70S).ADN molekulak (normalean bat izaten da).ADN mitokontrialeko molekulak: biribilak eta harizpi bikoitzekoak, bakterioenak bezalakoak. Erribosoma mitokontrialak: bakterioen antzekoak (70S)Mitokondrioen funtzioa Arnasketa zelularra egitea da funtzio garrantzitsuena.Materia organikoa oxigenoarekin konbinatzen da, gero oxidazio horretatik energia lortzeko. ARNASKETA ZELULARRAREN ETAPAK. Krebs zikloa: materia organikoa CO2 modura askatzen da.Fosforilazio oxidatiboa: ATP sintasa entzimei esker.Protoia mintzarteko eremutik matrize mitokondrialera igarotzean, ATPa sintetizatzeko guneak aktibatzen dira.Matrize mitokondrialean beste bide metaboliko garrantzitsu batzuk ere gertatzen dira: Gantz-azidoen B-oxidazioa: gantz-azidoak degradatzeko prozesua da.Proteinen biosintesia.ADN mitokondrialaren erreplikazioa