Erdi aroa linguae vasconum

BERNART ETXEPARE ETA JOANES LEIZARRAGA

1. ERRENAZIMENTUA

-Noiz sortu zen?

 XV. Mendean.

-Non? Zein lekutan bereiziki?

 Italian, Florentzian

-Zergatik? Azaldu.

 Ordura arte nobleak boterean zeuden eta nekazari asko aberastu ziren eta boterea lortu nahi zuten, baina ezin zuten lortu, nobleak ez zirelako. Orduan eraldaketa bat egin zuten.

-Zein ikuspegi edo Korronte filosofiko berri dakar errenazimentuak? Azaldu.

Humanismoa dakar. Jainkoak zuen garrantzi osoa, eta hori aldatu nahi zuten. Aldaketa horri humanismoa deitzen zaio, hau da, gizakia izango zen erdigunea.

-Zein garaitako baloreak berreskuratu nahi zituzten? 

Erromatar eta Grezien baloreak.

-Garai horretako artista eta literario batzuen izenak. 

Dante, Leonardo Da Vinci, Petrarca,Botticeli, Bocaccio, Migel angelo.

-Italiako familia batek babesa eman zien, zeinek?

Medici familiak eman zien.

-Euskal Herriaren banaketaren hasiera, hots, Nafarroako Erresumaren gainbehera, noiz hasi zen? 

XVI: mendean. Penintsulako zenbait erresuma kristau batu zirenean Islamaren aurka borrokatu zutenean gertatu zen. Honek, Gaztelakoen nortasuna galtzera eraman zuen.

2. BERNART ETXEPARE

-Noiz eta non jaio zen?

Sarasketan, XV. Mendearen azken zatian.

-Zer izan zen? Non? 

Eiheralarreko erretore eta Donibaneko bikarioa izan zen.

-Non eta noiz argitaratu zuten bere liburuak?

1545ean Bordelen.

-Nola deitzen da?

 Linguae Vasconum Primitiae (Euskaldunen hizkuntzaren hastapenean)

-Zeintzuk dira Etxepareren lanaren jorratzen diren lau gai nagusiak? (Linguae vasconum)

1. Dotrina Kristauen azalpen luzaketa klasikoa

2. Gizon-emakumeen arteko maitasuna

3. Kartzelaldia 

4. Euskeraren omenetan 

-Bere bizitzari buruzko zein aitorpen egin zuen bere poema batean?

Kartzelaldiari buruz. Baina berak esaten du ez zela errudun.

-Zertarako idatzi zituen Kontrapas eta Sautrela?

Euskera goratzeko.

3. LEIZARRAGA

-Noiz eta non jaio zen? 

Lapurdin, Beskoitzen. 1506 an

-Zerk harrapatu zuen bete-betean Leizarraga?

Katoliko eta protestanteen arteko tirabirak. 

-Zein lan egin zuen? Nork aginduta? 

Protestanteen Testamendu Berria eskuratu zuen. Albreteko Jauna III. Ak aginduta.

-Zein helbururekin? 

Euskaldunei protestatzeko ideiak zabaltzeko. Kalbinismoa azaltzeko Nafarrotarren artean.

-Zein euskalkitan dago idatzita? Zein hizkuntzatik hartu zituen hitzak?

Lapurteraz, baina inguruko euskalki hitzak eta latinetik hitz batzuk ere hartzen ditu.

LINGUAE VASCONUM PRIMITIAE 

(lau puntuak, Bernart etxeparerena)

TESTAMENTU BERRIAK 

(joANES Leizarraga, lo de los erreges)

Joan Perez Lazarragakoa

2004 an aurkitu zen euskarazko eskuizkribu bat. Joan Perez Lazarragakoa. Arabako Larrea herritxoan jaio zen, familia aberats batean. Madrilen bizi izan zen.

1567 inguruan, 50 orrialdetik gora dituen literatur lana egin zuen. Artzain eleberri laburra dakar hasieran, prosaz eta bertsoz lau neska- mutilen maitasun gorabeherak kontatzen dituena eta ondoren, 46 poema datoz, 37 euskeraz eta 9 gaztelaniaz