Ekonomia eragileak, ekoizpen-baliabideak, enpresa, forma juridikoa, aurrezkia, asegurua, dirua

Ekonomia eragileak

Familia kon. prib. /Enpresa Eko. Prib. /Sek. Pub. gizartearen ongizatera bideratutako kon. eta ekoi.

Ekoizpen-baliabideak

Ondasun eta zerbitzuak ekoizteko eta banatzeko erabilitako elementuak. Naturan-baliabideak: Jatorria naturan (lurra, egurra…) (Alokairua)-Lana: Ekoizpen prozesuan, giza jarduera fisiko/intelektual (Soldata) -Kapitala: Enpresak titulartasunean dituen ondasunak, 2(dirua)(makinaria) (Interesa)Errenta: Ekoizpen-baliabide erabiltzearen truke ordaintzen den balioa/prezioa. Jatorria kapitalean. Ekonomia azkundea: gizarte batean aldi jakin batean izandako ondasunen eta zerbitzuen ekoizpenaren balio-handitzea.(produk. hobetu/ekoiz. bal. handitu) BPG:zerbitzuen eta ondasunen balioa.

Enpresa

Ondasunak eta zerbitzuak ekoizten dituen erakundea. FuntzioK:(ekoizpena koordinatu(gizartea behar dituen ondasunak eta zerbitzuak sortu)/Balioa sortu/Enplegua eta aberastasuna sortu/Gizartearen ongizatea handitu). Merkatua:bezeroek eta erosleek ondasunen eta zerbitzuen salerosketen multzoa. Eskaintza:enpresak ondasun bat zenbat kantitate ekoizteko prest dauden Eskaria:erosleek ondasun/zerbitzu bat zer kantitate erosteko prest dauden

Forma juridikoa

Erakunde batek bere nortasun propioa duenean. -Banakako enpresak: Ez dute forma juridikorik. -Banakako enpresaburua (autonomoa)+lege erantzukizun mugagabe+ kapital ezin zatitu./-Erantzukizun mugatuko ekintzailea+mugagabe,etxebizitza salbu+ezin banatu kapitala

-Sozietateak: Forma juridikoa dute. -Sozietate anonimoa(SA)+eratzzeko 60000+ erantzun(enpresa ondare)+ akzio -Sozietate mugatua (SM)+3000+ enpresa ondare+ parte hartze -Enpresa Berria sozietate mugatua+ 30012-120202+ enpresa ondare+ parte hartze -Kooperatibak+estatuto arabera+ egindako kap. ekarpen+ boto bat

Aurrezkia

diru sarreretik kontsumitzen ez dugun zatia Zorra: dirua bueltatzeko beharra. Ondare: pertsona baten ondazunen, betebeharren eta ezkubideen multzoa. Aurrekontua: finantza plan personalizatua da, sarrerak eta gastuak kontrolatzeko. 1gastuak eta sarrerak identifikatu 2gaztu lehentasuna 3idatzi eta aurrestu 4astertu eta doitu. Gastu motak:Nahitaez+ beharrezko alda+ ez-behar

Asegurua

Kontratu bat da. Aseguru etxea konpromiso hartzen du hirugarren bati ordaintzeko ez beahr bat gertatzen denean, baina horren truke prima ordaindu behar da.Prima:aseguruaren prezioaPorliza:kontratuan ageri diren baldintzakAseguratzailea:Aseguru etxea Aseguratua:aseguruan aurreikusitako arriskuan dagoen pertsonaHartzailea:prima ordaintzen duenaOnuraduna:kontraprestasioa jasotzen duen pertsonaAseguratutako kopurua:ezbeharra gertatuz gero ordainduko dizuten kantitaterik handienaKontingentzia:polizan aurreikuzitako gertaeraEstaldura:estalitako arriskua. Pertsona seguruak:Bizitza aseguruak+Istripuak+gaixotasunak+osasun arreta+ehorzketa gastuakKalteen aurkako seguruak:etxebizitza asegurua+motordun ibilgailuen nahitaezko asegurua+erantzunkizun zibileko asegurua Kalte galera:Ondareak balioa galtzea pertsona baten ekintzagatik. Erantzunkizun zibila:(obligazioa)

Dirua

truke bitartekoa edo ordainketa eta kobrantza bitartekoa da. Funtzioak:Truke bitartekoa+balio gordailua+kontu unitate komuna. Diru motak: konfiantzazko diru edo fiduziario moduan}legezko dirua+bankuko dirua. Banku kontuak:diru gordailuak dira; banku eragiketarik ohikoenen ardatz dira. Kontu korronteak eta aurreski kontuak:ezberdintasun bakarra da 1. txekeak erabili ahal dira eta aurrezki kontuan aurrezki libreta. Txekea:bankuari ematen zaion agindua diru kopuru jakin bat adierazitako pertsonari ordaintzeko. Banku libreta:bankuek eta aurrezki kutxek ematen duten koadernoa, diru mugimenduak ikusten dira. Gazte libreta:0 eta 25 urte bitarteko libreta bat da. Abantailak(kontratatzeko errazak+likidezia+mugimenduen informazio xehea+kutxazainen erabilera+mantentze komiziorik ez+eragiketa komiziorik ez+administrazio komisiorik ez) Online bankuak:Abantailak(erosotasuna+edozein ordu+azkartasuna+eragiketa merkeagoak+informazio gardentasuna+zerbitzu pertsonalizatua) Jardunbide egokiak:(ez fidatu toki ezezagunetik+aldatu kontraseña aldian aldi+toki seguruetn gorde kontraseñak+ez heman zure datuak zegurua ez bada tokia+babestu online bankurako sarbide duen sakelakorako sarbidea+ez utzi beste batuei zure kontraseñak ikusten+antibirusak berritu+sistema eragilea eguneratu+suebakiak instalatu+ordenagailu publikoetan arreta jarri) Txartelak:finantza erakunde edo saltoki batek plastikosko euskarri baten igorritako ordainketa bitartekoa da.(banku txartelak+bankukoak ez diren txartelak) Banku txartelak:1zordunketakoak(debito)+2kreditukoak[ordainketa geroratua+guztizko zenbatekoaren hileko ordainkete] Abantailak(seguruagoak+erosoagoak+gastuen kontrol handia+2geroago ordaintzeko aukera+2larrialdietarako funtza) desabantailak(komisioak eta mantentze gastuak+iruzurrerako aukera+1kontuko saldoa bakkarik erabili daiteke+2interes altuak atzerapenetan+2gehiegi zorpetzeko aukera) Txampon txartela dirua sartu eta bertatik erabili, rekargatu behar da. Txartel birtuala: taxnpon txartela bezala, birtuala da, kodea eta kontraseña dekozu, kadukatzen da. Ordainketa pasabidea Paypal Txartelen segurtasuna (kontuz datafonoa erabiltzerakoan+kontraseña errasa ez+ez idatzi kontraseña txrtelaren ondoan+buruz ikasi kontraseña+gorde ordainagiriak eta alderatu zure hileko laburpenarekin+oinagiriak egiaztatus gero apurtu+bankuko telefonoa izan beti eskura+webgune segurua https+ordainketa pasabideak erabili+txartel mugatuak erabili+saltokiaren ordainagiria inprimatu+egiaztatu saltokiaren benetakosuna)