Diktadura frankista euskal herrian (1939-1975)
Enviado por Chuletator online y clasificado en Historia
Escrito el en vasco con un tamaño de 5,48 KB
8. Diktadura frankistaren aurkako oposizio Politiko eta soziala
Frankismoaren oposizioa
Estatu barnean eta
Kanpoan zegoen.
Hasiera batez, Errepublikarren aldeko indarrak ziren
Frankismoaren aurkako oposizioan, baina gero, karlista, monarkiko talde batzuk
Eta Elizaren sektore batzuk ere bat egin zuten oposizioan. Gobernu errepublikarrak,
Nahiz eta presentzia testimoniala izan, jarraitu zuen antolatua atzerrian(1977
Arte) . Herri frontea osatutako taldeek bakoitzak bere bidea egin zuen, eta
Erbestean antolatzen saiatu ziren. Diktaduraren aurka ekintza eta estrategia
Ezberdinak egitez gain, diktadurari aurre egiteko kanpo laguntza bilatzen
Saiatu ziren ere.
1940an, Frankismoak ezarritako errepresio Gogorraren ondorioz(1939ko Erantzukizun Politikoen Legea eta 140ko Komunismoa Eta Masoneria Zapaltzeko legea), oposizioa eraila, atxilotua, derrigorrezko Lanak egitera behartua eta derritatua izan zen. Exekuzioetan hildakoak 60.000 Inguru izan ziren, 1939-1945 bitartean. Horren aurrean, oposizioak erbesterako Bidea hartu zuen, eta IIMG amaitzean indartu zen. Baina, ez zuen lortu aliatuen Interbentzioa Frankismoa botatzeko. Aliatuekin kontaktuan eta kolaboratzen Ibili ziren, baina AEBk, Frantziak eta Britainia Handiak Frankoren alde egin Zuten, gerra Hotzaren testuinguruarengatik.
Urte horietan, barne oposizioa mugimendu Gerrillari moduan egitaratu zen, eta makis izena eman zitzaion. Makiak zonalde Menditsuetan ibiltzen ziren, eta oso aktibo egon ziren 40ko hamarkada osoan. 1944an, Pirinioetan, inbasio bat egin zuten, baina gerrilla gerra bultzatu zuen Alderdi politiko nagusiena.
1950tik, erregimen frankista atzerrian Onartzearekin eta Espainian NBEn sartzearekin batera, oposizioko taldeak Batzeko ahalegina porrota izan zuen, monarkikoak bereizi egin zirelako eta Beste zenbait alderdiren indarra ahulduz joan zen(CNT_FAI, errepublikarrak, PSOE). Hala ere, garai horietan ikasleen eta langileen mugimenduak (CCOO) Sendotu ziren. Hori dela eta sindikatuek langileen egoera hobetzeko grebak eta Manifestazioak antolatzen hasi ziren , eta ikasleak ere manifestazioak egin Zituzten , 1951tik aurrera. Grebak eta istiluak batez ere Euskal Herrian , Kataluñan, Asturiasen eta Madrilen izan ziren.
Erregimenak gogor erantzun zuen, errepresioa Gogortuz 1963an, ordenu Publikoa Tribunala sortu zuen. Bertzetik, 1962an Munichen frankismoaren oposizio moderatuak biltzarra egin zuten eta han alderdi Errepublikarren, monarkikoen eta kristau-demokraten ordezkariak bildu ziren. Hauek erregimenaren izaera diktatoriala salatu zuten.
PCE ez zuten gonbidatu (SESBren aldekoa Zelako). Frankismoa izutu zen, eta biltzarra “elkarkeria komunista” moduan Plazaratu zen nazioartean.
Elizak ere eboluzionatu zuen, eta jarrera
Irekiagoa erakusten hasi zen. Apaiz gazteak sermoien bidez erregimena
Kritikatzen hasi zen. Batez ere, Euskal herrian.
Elkarte katolikoek ere sistema
Politikoa aldatu behar zela aldarrikatzen zuten. Horregatik , pixkanaka Eliza
Diktaduratik urruntzen hasi zen.
Langile eta unibertsitarioen protestak Ugarituz joan ziren 1960ko hamarkadan zehar, eta oposizioa gero eta Indartsuagoa zegoen. Errepublikako garaian zeuden alderdiak ere berriz agertu Ziren, eta alderdi zaharrez gain berriak ere sortuz ziren.
PCE alderdiak zuzentzen zituen protesta Nagusiak eta protagonismo handia jaso zuen. Oso ongi antolatua zegoen, eta bere Eragina oso handia zen; alde guztietan komunistak infiltratuak baitzeuden.
PCEk junta demokratiko sortu zuen. Junta Horren eginkizuna diktaduraren aurkako indarrak biltzea eta diktadura Erortzean, Junta Demokratikoak, behin behineko gobernu moduan, Estatua Demokraziara eramatea zen.
PSOE barne gatazka batean murgildua zegoen. Batetik, Estatu barruko buruzagi gazteak zeuden (Felipe Gonzalez, Guerra,.. ) Eta bertzetik, erbesterako zuzendaritza zaharra zegoen. Bi taldeen artean Tentsio handia zegoen m eta azkenean 1974an gazteek hartu zuten PSOEren Gidaritza, Suresnesen. PSOE ere PCEren Junta Demokratikoa kopiatuz funtzio Berdina betetzeko bere elkarte propioa sortu zuen: Konbergentzia Demokratikoko Plataforma.
Euskal Herriko eta Kataluñako indar abertzaleak ere berpiztu ziren. Euskal Herrian, abertzaleen artean, EAJren nagusitasunaren aurrean, idar berri bat Sortu zen; 1959an; Euskadi ta Askatasuna (ETA). EAJtik bereizitako talde batek euskal ideologia abertzalea eta marxismoa uztartu zituen, eta diktadurari aurre Egiteko, 1968tik aurera, borroka armatua erabiltzearen aldeko apustu egin zuen. Frankismoak ETAren aurka errepresioa gogortu zuen, baina Estatuak neurri Zorrotzagoak aplikatzeak ETAk gero eta atxikimendu handiagoa hartu zuen. Horrez Gain, ultraeskuindarrak, militarren eta polizia indarraren laguntza eta Onespenarekin, ere talde armatuak eta atentatuak egin zituen. Iparraldean Ezkutuan zeuden ETAko kideen eta interesen auka atentatuak egiten hasi ziren Ultraeskuindarrak tadeak.