Biztanleriaren banaketa espainian

5.Gaia: biztanleriaren banaketa eta lurraldez lurraldeko desorekak Espainian eta Euskal Autonomia Erkidegoan

Demografia biztanlegoa aztertzen duen zientzia da, eta Hainbat iturri ezberdinetatik lor daiteke informazioa, esaterako, zentsua, udal Errolda, erregistro zibil, estatistika edo galdetetatik.

Espainian 2008an 46millioi inguru pertsona bizi ziren, 91 biztanle kmkarratuko, Europan baino eskasago. Biztanleria honen banaketa oso Desorekatua zen eta da gaur egun ere, konzentrazio handi eta inguru Despopulatuekon. Gauregun 47804000pertsona inguru bizi gara estatuan. Dentsitate handienak periferian, Madriden, uharteetan, Ceutan eta Melillan daude, eta txikienak gaztela mantxa, Leon eta Caceresen adibidez.

Desoreka hau hainbat arrazoi ezberdinen ondorio da Garai preindustrialean faktore naturalak ziren Nekazaritzaren oinarri, eta dentsitate handienak beraz klima leuneko Zonaldeetan biltzen ziren, bereziki mediterraneoan. XVI.Mendean goraldi Ekonomikoaren ondorioz, Gaztela populatuena bihurtu zen, baina honek ez zuen Asko iraun, XVII.Mendean krisiak Gaztelan eragin baitzuen inon baino gehiago, dentsitatea Kostalde eta uharteetara mugiaraziz.

·XIX.Mendetik 1975 bitartean, faktore naturalek garrantzia Galdu eta areagotu egin zen tendentzia hori. Madrilek eta periferiak, batzuetan Berezko hazkundeagatik (galizia, andaluzia, murtzia) eta besteetan jarduera Ekonomikoengatik (industri jarduera periferian eta turismoa mediterraneo eta Irletan).

·Garai postindustrialean, petroleoaren krisiak gogor jo Zituen zonalde industrialak, eta immigrante asko jatorrizko herrietara Bueltatzea eragin zuen honek.

·Gaur egun, Madril eta ardatz mediterraneoa indartu eta Iparraldea moteldu egin da. Autonomia Erkidegoek azaleraren %18 eta biztanleen %60 betetzen dute. Probintzia artean, adibidez, Teruek eta Soriak 10biztanle dituzte Kilometro karratuko, eta Madril eta Bartzelonak 680. Gainera, biztanleriaren %76a Hiritarra da eta hiriburuetan kokatzen da bereziki. Hiri handi gehienak Perifereian eta irletan (madrid, zaragoza eta valladolid izan ezik) daude, eta Haien inguruko herriek hazkunde handia ezagutu dute. 

Euskal Herriari dagokionez, gaur egun 3.6aldiz jende Gehiago bizi da XX.Mende hasieran baino (2011an 2174033). Dentsitatea handia da Espainiakoarekin konparatzen badugu, 298.14 biztanle km karratuko, baina alde Nabarmenak daude probintzien artean: dentsitate altuena Bizkaian eta Gipuzkoan Dago, eta Araban, txikiena:

·Bizkaian 1152406 biztanle bizi dira, eta Bilbo inguruan Daude dentsitate gunerik handienak: Bilbo hirigunean, itsasadarraren Ezkerraldean (portugalete, sestao, barakaldo) eta Basaurin. Beste leku Batzuetan txikiak dira dentsitateak.

·Gipuzkoan 702897 biztanle daude eta pilatze handiena Donostian gertatzen da. Hala ere, ez dago hainbesteko desoreka, dentsitate Handienak lurralde osoan zehar banatuta gelditzen dira.

·Araban 318730 biztanle biz dira eta ezberdintasun Nabarmenak daude: hiriburuan eta gure industrializatuetan (laudio eta amurrio) Biztanle asko bizi dira; gainerako udalerrietan demografia kopuruak oso txikiak Dira.

Ikusi dugun bezala EAEko biztanleria ez dago era Uniformean banatura, lku batzuetan pilatu egiten da populaioa, eta beste Batzuetan jende gutxi. Konstaldean ditugu dentsitaterik handienak, eta Barrualden txikienak.Industrializazioa erabakigarria izan da horretan, batez Ere, Bizkaia eta Gipuzkoan. Demografia aldaketa aipagarriak gertatu ziren XX.Mendeko lehen hamarkadan. Bizkaiak eta gipuzkoak hasi zuten Industrializazioa, eta horrek jendea erakarri zuen bertatk eta Espainiatik. Dena den, hazkundea ezberdina izan zen lurralde bakoiztean: Bizkaiko Industria-eremua itsasadarraren ezkerraldean kontzentratu zen; Gipuzkoan, Berriz, lurralde osoan sakabanatu zen. Horregatik, orekatuagoa izan zen Biztanleriaren banaketa. Araban, geroago gertatu zen demografia hazkundea (1960tik aurrera) eta hiriburu eta industriaguneetan nabarmendu zen. 1975eko Ekonomia krisia izan zenean, gelditu egin zen immigrazioa eta aldaketa sakonak Gertatu ziren populazioaren mugimenduetan: ezkontzek eta jaiotzek behera egin Zuten eta industriaguneetatik ateratzen hasi zen jendea. Hala ere, azken Urteotan aldaketa aipagarriak gertatu dira biztanleriaren banaketan

Hazkundearen erridmoa ez da jarraia etaaldatzen joan da. Aurreko mendearen hasierab hazkunde tasak %1 baino apur bat handiagoak ziren. Gero, gerraren ondoren, erritmoa bizkortu eta 1940 eta 1970 urteen artean Biztanleria bikoiztu zen, 1960hamarkadan izan zen nabarmenen. 1970 eta 1981urteen artean hazkuntza lasaitu egin zen migrazioak baretu zirelako, baina Handitzen jarraitzen zuen. 1981urtetik aurrera beheranzko joeta txikia hasi Zen, EAEn sartzen zen jende kopurua ateratzen zena baino txikiagoa zelako.

Baina biztanleriaren bilakaera ez da homogeneoa izan Lurralde osoan. Arabak ez zuen biztanleriarik galdu eta gainera lehen hamarkada Honetako igoerainon baino handiagoa izan da. Eskualdez eskualde, Arabako. Lautada, Gorbeia ingurua eta Plentzia-Mungia izan dira hazkunderik handiena Izan dutenak. Udalerri batzuetatik bestera ere alde nabarmenak daud. Horrela, Biztanlerik gutxien duten udalerrietan 1981-2001 denboraldiko populazio Gutxikuntza txikiagoa da, hankundea hndiagoa da XXI.Mendearen lehenengo hamarkadan. Hiriburuetan, Bilbon izan ezik, bitarteko udalerrietan izandakoak baino Hanzkuntza handiagoak izan dira, baina hazkuntza txikiagoa da herri Txikiagoetan baino.