Bigarren errepublika eta gerra zibila euskal herrian por puntos pdf
Enviado por Chuletator online y clasificado en Historia
Escrito el en 
vasco con un tamaño de 17,02 KB
8. Gaia: II. Errepublika eta Gerra Zibila Euskal Herrian (1931-1939)
Sarrera
- 1931ko apirilaren 14an II. Errepublika aldarrikatu
- Autonomia lortzeko itxaropena piztu
- 1936an lortu ( gerra hasita zegoela)
- Francok 1937an indargabetu
Euskal Autonomia estatutua lortzeko prozesua
- Zailtasunak:
o Nazionalisten konfesionaltasuna
o Donostiako itunean ez egotea
Lizarrako estutua (1931)
- Lehenengo proiektua. Nazionalista + tradizionalisten (karlisten) proiektua
- J. A. Agirre
- Testua Eusko Ikaskuntzak idatzia
- Lizarran bildutako udalen batzarrak onartu (nazionalistak eta karlistak)
- Hauek aldaketak egin eta kutsu eskuindar eta konfesionala eman
- Ezaugarriak: ( bakoitza azaldu)
o Foruak
o Lau probintziak
o Barne egitura konfederala
o Kontzertu ekonomikoa
o Elebitasuna
o Etorkinen eskubide politikoa mugatu (azaldu)
o Izaera konfesionala (Vatikanoarekin konkordatuak)
- 1931ko konstituzioa onartu zen eta honekin ez zetorren bat
Batzorde kudeatzaileen Estatutua
- Bigarren egitasmoa. Ezkertiarren egitasmoa.
- Gobernuak bultzatua. Batzorde Kudeatzaileen bidez
- Eusko Ikaskuntzaren proiektuan oinarritua
- 1931ko Konstituziora egokitua
- Nafarroa kanpoan geratu Karlisten botoekin ( Iruñean, 1932an)
- Herritarrek Gasteizen erreferendum bidez onartu (1933an )
- Ezaugarriak:
o Demokratikoagoa
o Etorkinen diskriminazioa kendu
o Akonfesionala
o Autonomia-maila txikiagoa
- Behin- betiko onarpena 1933ko C. E. D. A. -ren garaipenarekin etenda geratu zen.
1936ko Estatutua
- 1936an Fronte Popularrak irabazi
- Estatutuaren bidea berreskuratu
- Batzordea sortu (Indalecio Prieto eta Jose Antonio Agirre partaide)
- Batzorde kudeatzailearen proiektuaren laburpena
- Ekainean proiektua bukatua baina gorteak onartu behar zutenean altxamentua
- Gobernuak EAJ ren laguntza behar
- Gorteek Valentzian onartu(1936-10-04)
- Horrela EAJk gerran parte hartu
- Ezaugarriak:
o Oso laburra (14 puntu)
o Foruen aipamenik ez
o Nafarroa ere kanpoan
o Aginte sistema eta ogasun sistema aipatu doilik
- Gerra zenez J.A. Agirre lehendakari aukeratu.
- Honek lehen Eusko Jaurlaritza aukeratu (FP eko indar politikoak)
- Euskal Oasia. Eskumenak gainditu eta independente gisa jardun
- Ezaugarriak:
o Erlijio askatasuna
o Orden publikoa
o Ertzaintza sortu
o Presoak justizia epaitegien menpe
o Euskadiko armada sortu
o Unibertsitatea sortu
o Euskara eta Gaztelera hizkuntza ofizialak
o Banka eta enpresa handiak nazionalizatu
o Dirua eta pasaporteak egin
Gerra zibila Euskal Herrian
- Gerra laburra
- Bi zonalde
o Nafarroa eta Araban erraz nagusitu altxatuak (karlisten laguntzarekin)
o Bizkaia eta Gipuzkoan errepublikarekin leialak ( Loiola eta Garellanoko militarrak
sozialista eta anarkistak geratu)
Gerraren garapena:
- Gipuzkoako gerra:
o 3 defentsa junta antolatu ( ezaugarriak)
o Matxinoak Nafarroatik sartu
o Irungo bataila (Beorlegui)
o Gipuzkoa Nazionalen esku (Irun erori irailaren 4an eta Donostia irailaren 13an)
o Gipuzkoa kontrolatu ondoren frontea Bizkaira ( Intxortako bataila)
o Autonomia estatutuarekin Eusko gudarostea antolatu
o Legutioko ofentsiba
o Defentsa mugimenduak
- Bizkaiko Gerra:
o 1937ko udaberrian behin-betiko erasoa
Condor legioa (bonbardaketak: Gernika, Durango…)
Burdinezko gerrikoa: Alejandro Goikoetxea
Ekainaren 15ean Bilbon sartu (Dávila)
EAJk Santoñako ituna
Francok ituna ez onartu
Gainerakoak Asturias erori arte
Euskal Gobernua Bartzelonan finkatu gerra bukatu arte
Gerraren ondorioak
- Errepublikaren legeria galdu
- Kartzela eta erbestea
- Kontzertu ekonomikoa galdu Gipuzkoa eta Bizkaiak (probintzia traidoreak)
- Eusko Jaurlaritza Kataluniara
- Hildakoak, lekualdatzeak….