Bake armatua Ekialdeko Auzia

6.GAIA

1.LEHEN MUNDU GERRAREN JATORRIA

1.1BAKE ARMATUA(1890-1914)

Alemania nazioarteko politikaren gidari bihurtu, Bismarck kantzileraren politikari eskerrik. Alianza-sistema bat sortu, Alemania,Austria eta Errusiaren artean.

• Frantzia bakartzea,1870eko gerraren ondoren Alsazia eta Lorrena galtzeak mendekurako gogoa piztu, Frantzia aurkari patentizarlas bihurtzen baitzuen.

• Bakanetako orekari eustea: Bizmarckek bazekien Austriak eta Errusiak aurkako interesak zituztela Balkanetan, tentsio horien ondorioz Europan gatazka sortu aval zen.

Nazioarteko harremanen beste aldi bat sortu:

Bake armatua

• Europako potentziak aurkako bi bloke militarretan bereizi(aliantza hirukoitza:Alemania, Austria,Italia eta entente irukoitza:Frantzia,Errusia,Britania)balkaneko arazoak zirela eta errusiak alemaniarekin zuen aliantza utzi.

• Elkarrekiko beldurrak armamentu-norgehiagokoa eragin zuen.

1.2POTENTZIEN ARTEKO ISTILU ARMATUAK

Koloniak zirela eta arazo asko izan ziren. Antzinako potentziek estatu berriak baztertu eta merkaturik gabe utzi zituzten, estatu horiek beren inperio koloniala eskatzen zuten. Kolonien inguruko kexek Marokoko bi krisiak eragin zituzten, Alemaniak ahalegina egin Frantziak Marokon protektoratua sor ez zezan, baina frantziarrek Britania Handiaren laguntzaz protektoratua sortu.

1.3(1914ko) UDAKO KRISIA

Austria-Hungariako Inperioko tronuaren oinordekoak, Frantzizko Fernando artxidukeak, bisita ofiziala egin zuen Sarajevora, austriarrek Bosnian subiranotasuna zutela erakusteko eta serbiar terrorista batek hil. Austriak Alemaniaren laguntza aprobetxatu, Errusia Austriaren eta Alemaniaren aurka mobilizatzen hasi. Alemaniak eteteko eskatu eta ez ziotenez erantzun Alemaniak gerra deklaratu, ondoren Frantziari.

4.GATAZKAREN ONDORIOAK ETA BAKEAREN ANTOLAKETA

4.1PARISKO BAKEA ETA VERSAILLESEKO ITUNA(1919-1920)

Parisko bakea esaten zaio garaitutako herrialdeek sinatutako itunari, oinarri ideologikoa Estatu Batuetako Wilson presidenteak azaldutako 14 auziak izan ziren. Bakeak hiru helburu: 

• Alemaniaren suspertzea areagotzea.

• Botereen oreka lortzea.

• Errusia bakartuta uztea 

4.2LURRALDE ALDAKETAK

• Versaileseko Ituna zela eta Alemaniak kolonia guztiak galdu zituen eta Frantziak eta Britania Handiak bereganatu, Europan ere lurraldeak galdu ziren.

• Austria-Hungariako Imperioa hainbat herrialdetan banatu, Austria, Hungaria eta Txekoslovakia.

• Otomandar inperioa Turkiako errepublika bihurtu eta lurraldeak galdu.

• Poloniak Errusiako, Austriako eta Alemaniako lurraldeak harto zituen, kostaldea ízatea lortu.

• Errumaniak Austria-Hungariaren Transilvania hartu.

4.3GERRAREN BESTE ONDORIO BATZUK

Versailleseko Ituna ez zen bake-akordioa izan, alemaniarrek onartu beharreko inposizioa baizik. Alemania eta haren aliatuak kondenatzen zituen, baliabide militarrak murriztu eta Renania eskualdea, Frantziarekin muga egiten zuena, desmilitarizatzea onartu behar izan zuen. Frantziak eta Belgikak bultzatu zuten Alemaniarekiko jarrera hori, Alemaniak ez zuen sekula onartu inposizio hori eta Alemaniaren mendekurako gogoa sustatu zen.